Stats speelluyden
Traditie
Door alle oorlogsperikelen was dit aloude instituut in 1573 opgehouden te
bestaan. Toen de rust in de stad was teruggekeerd, werd in 1592 de tradi
tie van de speelmannen in ere hersteld.
De jaarwedde van de muzikanten was bescheiden: in 1592 bedroeg die
vijftig Vlaamse ponden, zoals blijkt uit het volgende:
'Jan Willemsz en de mit zyn zoon Jan Janssz/mitsgaders Cornjanssz
vreen enThyman Janssz Padbrue/die als schalmeyspeelders deser
stadt zyn aengenomen/is verleent ordonnantie van elcx vyfftich gul
jaerl/innegegaen Jacobj lestleden gedaen tot wederzeggen'5'
Met de mededeling dat men 'in de conste geexperimenteert' was, vroeg
het gezelschap in 1594 om een verhoging van de wedde. Men stemde toe
en legde er tien ponden op zodat het bedrag kwam op 'tzestich kl gul
Jaerlycx'. Een dergelijke som was ontoereikend om een gezin van te on
derhouden. Het hoeft dan ook niet te verbazen dat men er ander werk bij
deed, zoals in het geval van Lossy en Padbrué's vader en oom.
Deze 'trompers' vielen onder de verantwoordelijkheid van burge
meesters en schepenen. Sinds de veertiende eeuw luisterden dergelijke
gezelschappen stedelijke ceremonieën op als processies, parades van de
schutterij, optochten, jaarmarkten, feestdagen van de gilden, officiële
maaltijden van de magistraat, bruiloften, feesten en wat dies meer zij. Ze
waren immers van alle markten thuis. Zo 'werden vande stadts speelluij-
den seer heerlijck met schalmeijen gespeelt' op het landjuweel van de
Rederijkers Pellicanisten in 1606. In Haarlem waren zij verplicht 'omme
viermaels des weex als sondaechs/maendaechs/ swoondaechs/ende vry-
daechs op de trappen vanden stadthuyse als naer ouder gewoonte opden
middaege te spelen'. Een stadsspeelman was tevens gehouden muziek-
en dansonderricht te geven. Omdat een dergelijke formatie ook buiten
goed hoorbaar diende te zijn bestond die gewoonlijk uit riet- en koper
instrumenten, waarvan het geluid ver droeg: zinken, trombones, trom
petten, dulcianen, pommers, kromhoorns en schalmeien. Het repertoire
was vermoedelijk traditioneel. Doordat voornamelijk blaasinstrumenten
werden ingezet zal deze veelal op kerktoonsoorten gebaseerde muziek
plechtstatig hebben geklonken. Deze doorgewinterde musici zullen zich
ook wel met hun stem hebben laten horen.
HAERLEM JAARBOEK 2010
