De verzamelde gegevens tonen aan dat de noordbeuk het oudste deel
van de kerk betreft. Dit deel van het gebouw werd rond 1417 gebouwd als
een zelfstandig bakstenen gebouw van één bouwlaag onder een zadeldak
tussen topgevels (afb. 3). Het inwendige was vermoedelijk acht of tien tra
veeën diep en verdeeld in tenminste twee delen. Het oostelijk deel betrof
een kapel van drie brede traveeën met een houten spitsbooggewelf. De
vijf of zeven opvolgende westelijke traveeën waren smaller en hadden een
vlakke zoldering, om en om gedragen door korbeelstellen. Het precieze
aantal traveeën aan de westzijde is in de eerste bouwfase niet helemaal
zeker. In de kapconstructie is namelijk een onregelmatigheid in de op
eenvolging van merken waarmee de constructiedelen zijn genummerd.
Mogelijk is tijdens de bouw of kort daarop het gebouw met twee traveeën
verlengd. Ook zou de zaal in aanvang al een tweedeling gehad kunnen
hebben. Dendrochronologisch is deze veronderstelling nog niet onder
bouwd.
De indeling van het gebouw in een kapel gecombineerd met een zaal
is voor een kerk niet gebruikelijk. Gasthuizen kenden daarentegen wel
een vergelijkbare tweedeling. Dat de Bakenesserkerk in opzet een gast
huis was, wordt bevestigd door figuratief gesneden knoppen die nog in
de kap van de kapel aanwezig zijn en eertijds het gewelf sierden. Het gaat
om een 'ster van het oosten', verwijzend naar Onze Lieve Vrouwe, twee
Jakobsschelpen, die betrekking hebben op de door velen gemaakte bede
vaart naar Santiago de Compostella en een voorstelling van Antonius Abt
met varken en vuur (afb. 4). Deze heilige werd vereerd in verband met de
genezing van zieken. Huisvesting van pelgrims en ziekenverzorging zijn
twee kenmerken van middeleeuwse gasthuizen. Hoe lang het gebouw als
gasthuis heeft gefunctioneerd is niet bekend. De ervoor gebruikte bena
ming 'Cappele of Capelrydie vanaf 1420 wordt gebruikt, komt na 1461-62
3- Reconstructie van
de eerste bouw
fase van de Bakenes-
serkerk rond 1417,
met aan de oostzijde
de kapel en aan de
westzijde een zaal.
RESTAURATIE
