Voor rekening van de kastelein werd het huis verwarmd met turf en
hout en hij verzorgde in de wintermaanden het vuur in alle kamers. Voor
dat de heren 's morgens beneden kwamen moest hij het vuur in de eet
kamer aansteken en ook in de zijkamers moest voor negen uur een vuur
branden. Ook in de knechtskamer werd een vuur aangelegd, maar daar
kon de kastelein volstaan met turf alleen. Als de heren naar bed waren ge
gaan, mochten de knechts in hun kamer geen turf meer krijgen en kregen
ze ook geen kaarsen meer.
Ook voor voldoende verlichting was de kastelein verantwoordelijk: er
moesten vier kaarsen in de eetzaal zijn en bovendien kaarsen in de kronen
als er gasten waren, twee in iedere kamer, langs de trap en in de lantaarn
van het voorhuis. En altijd moesten er kandelaars gereed staan om gasten
te begeleiden.
Maaltijden
Iedere morgen verzorgde de kastelein een ontbijt van brood, boter en
kaas; in de middag gaf hij de heren een ordentelijke maaltijd. De spijzen
moesten goed en naar behoren bereid zijn. De kosten van de maaltijden
mocht hij aan de heren in rekening brengen. Een ontbijt en middagmaal
kostten samen per persoon 33 stuivers. De consumptie van het dagelijk
se bier bij de maaltijd was voor rekening van de kastelein, maar overdag
hoefde hij geen bier te schenken. Het logement was tenslotte geen ge
wone herberg. De heren zorgden zelf voor een voorraad wijn. De rekening
daarvan werd hoofdelijk omgeslagen, onverschillig of men had meege
dronken of niet.
Indien één der heren het middagmaal elders buiten het logement ge
bruikte, moest hij de kastelein de kosten voor het niet-genoten maal toch
betalen. Alleen wanneer alle heren buitenshuis lunchten werd er niets in
rekening gebracht maar dan moest de kastelein dat wel de avond tevoren
weten. Ook de door gasten genoten maaltijden werden aan de kastelein
vergoed. Als men voor een avondmaaltijd in het logement iets bijzonders
wilde, werd in overleg met de kastelein een aparte prijs afgesproken. Er
zijn enkele rekeningen van de kastelein bewaard gebleven waarop uit
gaven voor aardbeien en andere versnaperingen staan. Op de afrekening
van de reizende bode staan wel eens kievitseieren.15'
Ook als de heren met het stadsjacht naar huis teruggingen leverde de
kastelein voor onderweg het tafelgoed dat de bode later moest terugbe
zorgen. Op reis in het jacht kostte een door de kastelein verzorgd maal
JAAP TEMMINCK
