se Schatter. Hij had dus de familienaam van zijn moeder aangenomen.
Rond 1640 was hij in Haarlem geboren en hij werd op 8 september 1669
begraven in de Grote of St. Bavokerk. Zijn echtgenote was hem al voorge
gaan; zij werd op 16 juni 1665 begraven in dezelfde kerk.
De vraag blijft hoe geloofwaardig deze laatste identificatie is. Is deze
werkelijk gebaseerd op nu verloren informatie, die A.J. Enschedé over
nam? De eerdere identificatie van Jacobus van Vaerle en Lysbeth van
Vaerle lijkt toch wel het meest waarschijnlijk te zijn. Deze is gebaseerd
op een opschrift op de achterzijde geschreven in het handschrift van
de grote kunstkenner Adriaan van der Willigen, die na zijn vestiging in
Haarlem vanaf 1805 tot zijn dood in 1841 een belangrijke verzameling van
schilderijen, tekeningen, grafiek en boeken bijeenbracht. De portretjes
zijn namelijk afkomstig uit de collectie van schilderijen van Adriaan van
der Willigen en zijn erfgenaam Adriaan van der Willigen Pzn.28'
De portretjes zijn voor 1841 voor het overlijden van Adriaan van der
Willigen door hem verworven. Het is niet bekend van wie. Misschien wa
ren de verkopers nazaten van de van Vaerles, die nog precies wisten wie
zij voorstelden. Opvallend feit is dat de zoon van Jacobus van Vaerle, Jan
van Varelen een schilderij van Dirck de Bray in zijn bezit had toen na zijn
overlijden zijn boedelinventaris werd opgemaakt.29' Dit duidt erop dat de
Van Vaerles de familie De Bray als kunstschilders kenden en dat een op
dracht aan Jan de Bray voor deze twee portretjes tot de mogelijkheden be
hoorde.
Ongeacht wie de voorgestelde zijn, het blijven twee aantrekkelijke
portretjes die uit de beste jaren van Jan de Bray stammen en al zijn bij
zondere kwaliteiten als portretschilder tonen. Met vlotte, trefzekere pen
seelstreken heeft hij hun gelaatstrekken getroffen en met fijnere toetsen
de stofuitdrukking van het linnen, het wollen laken en de juwelen van de
vrouw weergegeven. Ze geven een treffend tijdsbeeld van de gegoede bur
gerij van Haarlem in de zeventiende eeuw.
Noten
Zie catalogus van de tentoonstelling Salomon Jan, Joseph en Dirck de Bray. Vier
schilders in een gezin, Haarlem, Frans Hals Museum, 2 februari tot 23 juni 2008
en Londen, Dulwich Picture Galleiy, 9 juli tot 6 oktober 2008.
Christie's, Parijs, 21 juni 2011, lot nr. 1.
Noord-Hollands Archief (nha), Haarlem, Doopregister van de Grote of St.
Bavokerk, vol. 10, p. 148.
HAERLEM JAARBOEK 2011
