Het eerste zegel ter zaken, afdruk uit 1414.
Het kruis staat niet meer in het randschrift.
(Collectie Nationaal Archief)
Het eerste zegel ter zaken. Reconstructie door
A.J. Enschedé, het randschrift onjuist aangevuld.
(Enschedé, Inventaris, dl m, plaat 11, nr. 7)
Het nieuwe element in de centrale voorstelling, het kruis, is relatief
klein. Het heeft ongeveer de omvang van het beginkruis dat in de zegel-
rand had kunnen staan, waaruit het wel lijkt te zijn neergedaald op de
punt van het zwaard. Dit kruis oogt meer als een attribuut van het zwaard
dan als een daaraan gelijkwaardig element, te meer omdat het ruimtelijk
niet van het kruis is gescheiden. Het geheel geeft de indruk van een kloek
zwaard dat geheiligd wordt door een kruis, omspeeld door vier sterren.
Op dit kleine zegel vinden we voor het eerst in Haarlem, in 1352, de
voorstelling van een zwaard met kruis en sterren. Gezien de fraaie deco
ratie in gotische stijl op een betrekkelijk klein oppervlak was de snijder
een bekwaam vakman. Misschien was het wel mede zijn idee om het kruis
uit de zegelrand naar de punt van het zwaard te verplaatsen. Zijn stempel
werd kennelijk als zeer bevredigend beschouwd; het werd pas tussen 1414
en 1426 vervangen.
In deze tweede helft van de veertiende eeuw had de voorstelling van
een zwaard met kruisje en sterren nog niet het monopolie. Niet lang na
1352 treffen we naast het zegel ter zaken ook een geheimzegel aan, en dat
JAAP VAN MOOLENBROEK 31
