hij trekt de aanvraag in om Emke de ruimte te geven daar een bordeel te
vestigen en wellicht hoopt hij, dat Emke zijn bedrijf kan overnemen.24) De
gemeente besluit echter de vergunning niet af te geven, omdat tijdens
de inspectie werd geconstateerd dat het pand reeds als bordeel gebruikt
werd. Emke komt uiteindelijk met Bastiaan te wonen in Rotterdam waar
ze blijven tot hun overlijden aan het begin van de twintigste eeuw.25'
Emkes man Bastiaan was niet de enige met 'losse handjes'. Ook de uit
Den Helder afkomstige bordeelhouder Jan Bosch wordt in 1868, kort na
het openen van zijn bordeel aan de Nauwe Appelaarsteeg, veroordeeld
voor het slaan van een van zijn prostituees.26' Behalve fysiek, liet hij ook
mondeling niet met zich spotten. Hij moest zich wegens openbare smaad
dan ook diverse malen verantwoorden voor de arrondissementsrecht
bank. Zo hadden twee van zijn prostituees zijn collega-bordeelhoudster
Riefje Hangjas mishandeld. Jan zou tussen de ruziënde vrouwen zijn ge
sprongen, maar had vervolgens niets gedaan om Riefje te helpen. Inte
gendeel. Hij had haar uitgescholden voor 'sodemieteres'. Het was niet de
laatste maal dat hij voor smaad werd veroordeeld. Een jaar later moest hij
opnieuw voorkomen, omdat hij een vrouw voor 'hoer' en 'pastoorshoer'
had uitgemaakt. En de echtgenote van een zekere De Vries werd door hem
nageroepen met de woorden 'De Vries dat is die dief'. Wederom werd Jan
hiervoor veroordeeld.27' In 1874 houdt hij het voor gezien en vertrekt hij
met zijn gezin naar Rotterdam. Maria Spitsbergen neemt het bordeel van
hem over, maar weet er geen succes van te maken.
De eigenaren van de grootste bordelen blijven het langst actief in de
stad, maar vinden bij vertrek geen geschikte vervanging die hun werk op
dezelfde wijze kan voortzetten. Daarnaast lijkt er nauwelijks een hechte
band te bestaan tussen de bordeelhouders in de stad. Van een onderlinge
uitwisseling van prostituees is weinig sprake. Om aan nieuwe vrouwen
te komen, zijn ze aangewezen op hun eigen netwerk. Aan de grootte van
de meeste bordelen te zien kunnen die contacten niet groot zijn geweest.
De meeste huizen van plezier zijn daarom slechts enkele jaren actief in de
stad. Alleen Riefje Hangjas, die in tegenstelling tot haar collega's ook in
Haarlem geboren is, weet het als kleine zelfstandige vol te houden tot ze
voor een alternatieve carrière kiest.
De grote bordelen onderscheiden zich van de kleine bedrijven door
hun betere netwerken, waardoor ze meer vrouwen in dienst kunnen ne
men en langer hun bedrijf aanhouden dan de meeste kleine concurrenten.
Daarnaast hebben enkelen ook een tapperij, die neveninkomsten garan
deert, en zijn ze in de buurt gevestigd van een belangrijke doelgroep, de
HAERLEM JAARBOEK 2013
