m
Haarlem, stad in het groen
De Vereniging tot Verfraaiing van Haarlem en omliggende gemeenten
en tot bevordering van het vreemdelingenverkeer tussen 1891 en 1920
Inleiding
In 1891 richtten negentien heren uit Haarlem en een uit Heemstede een
vereniging op die zich tot doel stelde de stad en haar omgeving te ver
fraaien en het vreemdelingenverkeer te bevorderen. Het bestuur van de
'Vereeniging tot Verfraaiing van Haarlem en omliggende gemeenten en
tot Bevordering van het Vreemdelingenverkeer', vaak afgekort tot 'Ver
fraaiing', wilde Haarlem tot een zo aangenaam mogelijke verblijfplaats
maken. Haarlem was niet de eerste stad in Nederland met een vereniging
voor vreemdelingenverkeer. Nijmegen (1879) en Groningen (1881) waren
bijvoorbeeld Haarlem al voorgegaan.
Zuid-Kennemerland was op dat moment geen onbekende regio voor
mensen van elders. Vanaf de zeventiende eeuw brachten de eigenaren
van buitenplaatsen hier hun zomers door en een wandelingetje in de
Haarlemmerhout was zeker in de negentiende eeuw een gewaardeerd uit
stapje op de vrije zondag voor Haarlemmers en Amsterdammers. Maar
dat was niet genoeg. Aan het eind van de negentiende eeuw wilden stads
bestuurders en verenigingen voor vreemdelingenverkeer de eigenheid
van de stad benadrukken, wellicht als gevolg van de politieke en econo
mische unificatie in Nederland waardoor steden hun specifieke karakter
verloren hadden.2) Het benadrukken van de eigen identiteit en de aange
name kanten van de stad was niet alleen van belang om tijdelijke bezoe
kers te trekken. Het kon ook dienen om welgestelden, die een bijdrage
konden leveren aan de lokale economie, te overtuigen zich hier te vesti
gen.
In het nu volgende zal onderzocht worden hoe de 'Vereeniging tot Ver
fraaiing van Haarlem en omliggende gemeenten en tot Bevordering van
het Vreemdelingenverkeer' probeerde Haarlem (en omgeving) meer be
kendheid te geven als een bezienswaardige stad en aangename verblijf-
ANJA KROON
152
