Het Architectuur en Bouwhistorisch Centrum (abc) en de Werkgroep
Architectuur Haarlem vielen beide onder de koepel Stichting Bouwhisto-
rie Haarlem, maar bleven als afzonderlijke eenheden bestaan.
Op 13 januari 1989 vond de opening van het abc plaats. Het werd daar
mee, na het Architectuur Centrum Amsterdam (Arcam, 1986) het tweede
lokale architectuurcentrum in Nederland. De opening vormde het begin
van een lange reeks van tentoonstellingen, lezingen en andere manifes
taties. De werkgroep hield zijn vergaderingen voortaan in Groot Heilig
land 47 en gedurende meer dan vijf jaar waren verscheidene leden van de
Werkgroep tevens vrijwilliger in het abc. De flyers die de tentoonstellin
gen begeleidden werden geschreven door leden van de Werkgroep. In 1992
kreeg Piet Roos, bij gelegenheid van zijn pensionering als ambtenaar, de
zilveren legpenning van de Vereniging Haerlem als erkenning van zijn
verdiensten voor de stad en het abc.
Het abc draaide aanvankelijk geheel op vrijwilligers. Dat veranderde
in het turbulente jaar 1993. Per 1 januari konden twee full-time banenpoo
lers worden aangesteld (door het Rijk gesubsidieerde arbeidsplaatsen). In
1993 en 1994 werd het gebouw naar een plan van Yske Braaksma verbouwd
om inhuizing van het Historisch Informatiecentrum (hic; de voorgan
ger van het Historisch Museum) en het Nederlands Foto- en Grafisch Cen
trum (het Spaarnestad-archief) mogelijk te maken. Daarmee werd het
complex een museaal centrum en werd de tijdelijke huisvesting van het
abc in feite een permanent gebruik.
De voorbereiding van een serie van acht lezingen met een slotmani
festatie en een publicatie in de winter van 1993-1994 kostte erg veel werk
(lisa in Haarlem: landschap, interieur, stedebouw en architectuur).5' De
organisatie ervan berustte bij het abc maar veel leden van de werkgroep
werkten eraan mee. Mede door de hoge werkdruk ontstonden er span
ningen tussen de onbetaalde werkers van het eerste uur enerzijds en de
nieuwe werknemers en nieuwe voorzitter van het bestuur, oud-wethou
der Koster, anderzijds. De meningsverschillen betroffen de organisatie,
maar hadden ook inhoudelijke en persoonlijke kanten. Kernpunt betrof
de onafhankelijkheid ten opzichte van het gemeentebestuur en de bouw
sector. Dit leidde begin 1995 tot een breuk. De oprichters Piet Roos en Bart
Uittenhout verlieten, met een aantal vrijwilligers, op 22 februari het abc.
Op 2 mei 1995 stapten zij ook uit het bestuur van de stichting.
JOHANNES VAN DER WEIDEN
