commissie Ruimtelijke Kwaliteit (ark). Hierover is op 4 oktober 2011 in
de Hoofdwacht een minisymposium gehouden, 'Van Schoonheid via
Welstand naar Ruimtelijke Kwaliteit'. Van het symposium is in een kleine
publicatie verslag gedaan. Het symposium vond plaats naar aanleiding
van het afscheid van een van de oprichters van de werkgroep, Piet Roos,
in zijn arbeidzaam leven vele jaren secretaris van de Haarlemse Schoon
heidscommissie.
In het genoemde Pleinenproject zal nadrukkelijk opnieuw aandacht
worden besteed aan de mogelijkheden tot verfraaiing van de openbare
ruimte.
Zichtlijnen
Jacob van Ruijsdael en Gerrit Berkheijde wisten het al in de zeventiende
eeuw: zichtlijnen, vista's en silhouetten leveren een onschatbare beteke
nis aan de 'identiteit' van de stad, aan de wijze waarop en de intensiteit
waarmee mensen zich met de stad identificeren. Maar dat wil niet zeggen
dat dit inzicht inmiddels gemeengoed is. Over het algemeen bestaat hier
voor bij stadsplanners niet veel begrip. Veel zichtlijnen worden verstoord
door bouwactiviteit; bij nieuwbouw worden ook opgelegde kansen in de
zen gemist.
In 2008 heeft Piet Roos een inventarisatie gemaakt van de belangrijk
ste zichtlijnen in de stad naar bepaalde markante objecten in de stad: de
Grote Kerk, de Koepel (gevangenis), de Kathedraal, de Bakenesserkerk en
molen De Adriaan. Dat heeft geresulteerd in een zichtlijnenkaart. In 2009
is de jaarlijkse tentoonstelling in de Hoofdwacht aan het onderwerp ge
wijd, dankzij sponsoring van woningcorporatie Pré Wonen vormgegeven
door bureau Kamer 12. De professionele vormgeving betekende een grote
kwaliteitsverbetering, maar leverde niet meer bezoekers op dan in voor
gaande jaren.
Over het onderwerp heeft meermalen overleg plaatsgevonden met de
stadsbouwmeester Max van Aerschot. In 2012 is de uitgebreide reactie
van de werkgroep op de gemeentelijke concept-nota Ruimtelijke Kwali
teit vrijwel geheel aan het thema van de zichtlijnen en vista's gewijd. Het
uiteindelijk doel is zichtlijnen een formeel-juridische status te geven
door opname als vast onderwerp in bestemmingsplannen, wat heel goed
mogelijk is. In Haarlem is dit tot nu toe éénmaal gebeurd: in het Bestem
mingsplan Binnenduinrand (2008) voor de zichtlijn vanaf Elswout naar
de Grote Kerk.
JOHANNES VAN DER WEIDEN
