Restauraties
De restauratie van de Nieuwe Kerkstoren
Bijdrage van Martin Busker
De Nieuwe Kerk is een karakteristiek kerkgebouw in hartje Vijfhoek in
Haarlem. Op deze plek stond eerst de St. Annakerk waarna er later een
toren aan vast werd gebouwd. In 1645 werd besloten om de bestaande St.
Annakerk te slopen en uit vijf ontwerpen koos men het ontwerp van Jacob
van CampenDe toren bleef staan. De Nieuwe Kerk kwam klaar in 1649.
De toren stamt uit 1613, zoals op de gevelsteen met het Wapen van
Haarlem staat, en is naar alle waarschijnlijkheid een schepping van de
toenmalige stadsbouwmeester Lieven de Key. De toren vertoont namelijk
veel overeenkomst met de Vleeshal op de Grote Markt. De Key bouwde
de toren in de decoratieve stijl van de Hollandse Renaissance. De toren
bestaat uit een vierkante bakstenen onderbouw. De klokkenverdieping
wordt afgesloten door een overdadige zandstenen balustrade. Het onder
ste gedeelte van de bovenbouw is van steen, maar gaat over in een houten
met lood beklede achtkant. Deze wordt bekroond met een opengewerk
te obelisk. De toren is rijk geornamenteerd met sierlijke natuurstenen
luchtbogen en het hoogste punt 52 m is voor een mooie windhaan.
Aan de toren zijn vele reparatie- en restauratiewerkzaamheden in de
loop der tijd verricht. Zo werd in 1833 het metsel- en loodwerk waar nodig
vernieuwd en werd de toren geschilderd. In 1862 werd het eikenhout van
de spits gedeeltelijk vernieuwd en opnieuw met lood bekleed. In de jaren
1934-1936 werd het metselwerk boven de eerste omloop hersteld en aan de
loodbekleding van de spits werden herstellingen uitgevoerd. In 1937 wer
den het kruis en de haan geheel vernieuwd en in 1967 werd onderhouds
werk aan de houten balustrade uitgevoerd.
Uiteindelijk volgde in de jaren 1978-1980 een grote restauratie. Een
totale restauratie van de toren was echter financieel niet haalbaar. Ver
spreid over de toren werden diverse herstellingen van metsel- en voeg
werk verricht. De loodbekleding werd opnieuw vastgezet en slechte ge
deelten werden vervangen. Opmerkelijk was dat de ankers waarmee de
235
