fers over boekenbezit nog hoger zijn geweest, want de notarissen waren
niet altijd even duidelijk over hoeveel en welke titels een ambachtsman
bezat. Soms noteerde de notaris de gevonden boeken met titel en auteur,
terwijl in andere gevallen alleen de waarde of vage notities over het aan
tal exemplaren werd gegeven, zoals 'verscheidene boeken van diverse
auteuren'. Onder historici bestaat geen eensgezindheid over degelijke be
grippen en het is daarom lastig om de Haarlemse gegevens met die van
andere Hollandse steden te vergelijken.40' Het is wel mogelijk om de gege
vens over de jaren 1620-1720 te vergelijken met de studie van De Vries over
leescultuur van Haarlemse burgers in de negentiende en twintigste eeuw.
(Zie tabel 3)
In het onderzoek van De Vries werd de conclusie getrokken dat sommige
beroepsgroepen meer en vaker boeken bezaten. Personen met een tech
nisch, artistiek of intellectueel beroep bezaten in i860 vaker een collec
tie van meer dan tien titels dan personen met een verzorgend beroep. De
Vries verklaart deze verschillen uit het feit dat personen met een verzor
gend beroep, zoals smeden en bakkers, in veel gevallen langere werkda
gen hadden waardoor zij minder tijd hadden om te lezen. Personen met
een technisch, artistiek of intellectueel beroep hadden meer scholing ge
had en zij hadden boekenkennis nodig om hun vak goed uit te oefenen.
Dit was geen specifiek Haarlems verschijnsel, want meer historici
hebben gewezen op de verschillen tussen beroepsgroepen wat betreft
alfabetisme en boekenbezit. Over het algemeen wordt aangenomen dat
de leerlingen van ambachtsmeesters gewoonweg meer tijd hadden om
naar school te gaan, want een leerplaats in een ambachtsgilde begon vaak
pas op twaalf tot zestienjarige leeftijd. Zelfs de leerjongens die al bij een
ambachtsman aan de slag waren, bezochten soms een zondagsschool of
kregen de kans om hun lees-, schrijf-, reken- en tekenvaardigheden op de
Tabel 3 - Collecties van meer dan tien boeken
1620-1720
Aantal boedels 10 boeken
Kuipers
15%
Ververs
46%
Goud en zilversmeden
32%
i860
Verzorgend beroep
26%
Technisch, artistiek of intellectueel beroep
54%
HAERLEM JAARBOEK 2013
