Ten slotte is een ontwerptekening van een tochtportaal bewaard geble ven.7' Het is niet bekend of dit ontwerp heeft geresulteerd in een concrete opdracht. Gecontroleerde fantasie Xaveiy's beeldhouwwerk in de Haarlemse Sint Bavokerk wordt gerekend tot zijn hoofdwerken.8' In de achttiende eeuw werd het werk door ver schillende auteurs getypeerd als zeer fraai.9' Ook in de negentiende eeuw is de receptie van Xavery's Haarlemse beeldhouwwerk niet wezenlijk ver anderd.10' In de twintigste eeuw werd de waardering van de beeldengroep in sterke mate gekoppeld aan het 'knappe' vakmanschap dat door Xavery aan de dag werd gelegd.11' Kunsthistoricus Pieter Fischer waardeerde de allegorische groep van Xavery als één van zijn allerbeste werken. Wel ty peerde hij Xavery als een typische 'classicist' en een vakman die de 'veilige weg' van 'gecontroleerde fantasie' bewandelde, terwijl hij in het beeld houwwerk van Xavery's collega Jan van Logteren meer 'speelse vrijheid en spontaniteit' waarnam.12' De artistieke vrijheid die kunstenaars zich konden permitteren werd mede bepaald door de wensen en ideeën van de opdrachtgevers. Xavery's beeldhouwwerk in de Sint Bavokerk was geba seerd op een ontwerptekening die hem werd aangereikt. In die tijd was dit geen ongebruikelijke praktijk.13' Bij de receptie van Xavery's Haarlem se beeldhouwwerk is het belangrijk dat het proces rondom de opdracht verlening goed wordt begrepen. In dit artikel gaan we daarom nader in op het Haarlemse project van Jan Baptist Xavery. Een nieuw orgel voor de Sint Bavokerk Het officiële godsdienstige leven te Haarlem concentreerde zich van oudsher in de Grote of St.-Bavokerk.14' Deze kerk was sinds de reforma tie eigendom van de stad en niet van de kerkelijke gemeente. Op 14 maart 1735 nam de Haarlemse vroedschap het besluit om een nieuw orgel te la ten bouwen in de Sint Bavokerk.15' De directe aanleiding voor dit besluit was de desolate toestand van het oude grote orgel. Ook vanuit muzikaal, akoestisch en representatief opzicht voldeed het oude orgel niet meer aan de behoeften.16' Presiderend burgemeester Cornelis Sylvius introduceerde de Amster damse beeldhouwer Jan van Logteren (1709-1745) als beoogd uitvoerder van het beeldhouwwerk. Sylvius' woning aan de Kruisstraat (thans num- 114 HAERLEM JAARBOEK 2014

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Jaarverslagen en Jaarboeken Vereniging Haerlem | 2014 | | pagina 116