Wit en Xaveiy waren ook onderling bevriend.31' Op basis van deze relaties
is het aannemelijk dat Xavery en Van Limborch geen onbekenden waren
van elkaar.
Allegorische figuur van de Tijd
Met de benoeming van Hendrik van Limborch brak een nieuwe fase in
de bouw van het orgel aan. Op diens gezag bracht Jan van Logteren ver
schillende wijzigingen in het originele ontwerp aan. Aanvankelijk was
het de bedoeling dat Jan van Logteren ook het reliëf onder het orgel voor
zijn rekening zou nemen. Zijn ontwerp betrof een beeld met een allegori
sche figuur van de Tijd die een medaillon ondersteunt.32' De Tijd verwijst
naar de vergankelijkheid van het leven op aarde. Op basis van de bewaard
gebleven ontwerptekening is in de literatuur gesuggereerd dat de figuur
van de Tijd met beide handen een spiegel optilt.33'
In eerste instantie werd Van Logterens beeld ook geplaatst in de nis
onder het orgel.34' Het beeldhouwwerk van Jan van Logteren werd echter
door Van Limborch afgekeurd en op zijn advies verwijderd, omdat het
'syns oordeels gants niet voldoet en ook aldaar niet te pas komt'.35' Van
Logterens reliëf zou volgens van Limborch geen 'eygenschap' bezitten.35'
Hij had een voorkeur voor een reliëf met een 'voornamer voorkomen'.37'
Aangezien deze motivering in documenten niet nader is geconcretiseerd,
blijven de uiteindelijke overwegingen van Hendrik van Limborch een on
derwerp van speculatie. Hans van Nieuwkoop betoogde dat het ontwerp
van de Amsterdamse beeldhouwer niet werd afgekeurd omdat een artis
tiek onvoldoende prestatie zou zijn geleverd, maar omdat Jan van Log
teren zich niet had aangepast aan de langzamerhand veranderde stijlop
vattingen'.38' Bij deze constatering kunnen vraagtekens worden geplaatst.
Zowel Jan van Logteren als Jan Baptist Xavery waren voorlopers bij het
introduceren van de zogeheten rococostijl in respectievelijk Amsterdam
en Den Haag. Zowel bij het afgekeurde ontwerp van Van Logteren als het
uiteindelijk gerealiseerde marmeren beeldhouwwerk speelt rococo-or-
namentiek vrijwel geen rol. Een meer voor de hand liggende verklaring is
dat de opdrachtgevers moeite hadden met Van Logterens voorstelling en
thematiek.
Door Van Limborchs toedoen inviteerde het Haarlemse stadsbestuur
Daniël Marot om ontwerpen voor de beeldengroep onder het orgel te le
veren. De bemoeienis van Marot beperkte zich tot het indienen van een
tekening voor een sierstuk onder het orgel.39' Zijn ontwerp werd echter
HAERLEM JAARBOEK 2014
