Zijlpoort
De belangrijkste westelijke toegang tot de stad was eeuwenlang de Zijl
poort; een imposant poortgebouw met toren, als onderdeel van de stads
muren op de kop van de Zijlweg komende vanuit Overveen. Met de sloop
van de Zijlpoort (1825), de stadsmuren ter plaatse (1857) en veel later, met
het verleggen van de ontsluitingsbrug over de Leidse Trekvaart/ Zijlsin
gel van de Zijlweg naar de Raaks ontstond hier - feitelijk vrij recent - een
geforceerde nieuwe entree tot de stad voor zwaar verkeer. De rode draad
van dorp: Overveen, naar stad: Grote Markt Haarlem, bestaande uit Zijl
weg en Zijlstraat, werd zijn continuïteit ontnomen en binnen de histo
rische stad gereduceerd tot fiets-, voetgangersroute. In ruimtelijke zin
voelt de verdwenen Zijlpoort nog steeds als een gemis: maat, schaal en
rooilijnen verraden een ogenschijnlijk verdwenen litteken.
Op de hoek van de gedempte Raaks, de Gedempte Oude Gracht en de
Zijlstraat stond het in 1408 gestichte Zijlklooster met een behoorlijke to
ren. Het was na de hervorming het Hof voor de Paltsgravin van Beieren,
maar werd in 1817 gesloopt. Eind negentiende eeuw stonden er 'burger
woningen' met aan de achterzijden nog restanten van het voormalige
Zijlklooster.
Het was begin vorige eeuw aanvankelijk het plan om het postkantoor
(1894) van rijksbouwmeester Peters aan de Zijlstraat uit te breiden, maar
uiteindelijk besloot men een nieuw gebouw neer te zetten op de loca
tie van het voormalige Zijlklooster op de hoek van Zijlstraat, Gedempte
Oude Gracht en Raaks.
De Zijlpoort. Tekening
door H.P. Schouten,
1780. (Noord-Hollands
Archief, collectie Ken-
nemerland)
220 HAERLEM JAARBOEK 2014