Vervolgens moet de vete vermeld worden.9' Dit was een oorspronke
lijk volkomen legitieme manier waarop geleden onrecht, zoals een be
lediging, een verwonding of een doodslag vergolden kon worden. Het
ging erom dat de familie van de beschadigde of gedode persoon genoeg
doening kreeg van de familie van de dader na het aanzeggen van de vete.
Daarvoor bestonden schriftelijke of gewoonterechtelijke protocollen en
compensatielijsten volgens het talio-principe (oog om oog, hoofd om
hoofd etc., eventueel in geld uitgedrukt). Dikwijls waren die voldoende
om de zaak te regelen en te beëindigen met een formele 'zoen', maar vaak
ook helemaal niet. In dat laatste geval ontstonden soms generaties lang
durende veten. De gevolgen daarvan voor de wijde omgeving waren des
te erger omdat niet alleen familie in zeer ruime zin, maar ook alle perso
neel en andere onderhorigen erbij betrokken waren. In de Duitstalige lite
ratuur hierover gebruikt men het woord Kleinkrieg om de ontwrichtende
ernst aan tegeven als alles uit de hand liep.
Belangrijk onderdeel van elke verzoening was de financiële genoeg
doening waar de familie van de dader voor moest opdraaien. Het kwam
er kort gezegd op neer dat met dat geld een rechtzaak werd afgekocht.
Men gebruikte daar het woord 'compositie' of'dading' voor. Schouten en
De tweekamp. De kampioen
van de vrouw probeert haar
te redden van de brandsta
pel. Houtsnede toegeschre
ven aan Albrecht Dürer uit
Der Hitter vom Turn, Bazel
1493-
MAARTEN MÜLLER 39
