De opkomst van het Raamkwartier
Tijdens de bouw van een bergbezinkbassin nabij het Wilsonsplein in 2013
kwamen bij het onderzoek van stadsarcheologie Haarlem enkele vragen
over het gebied van de vroegere Ramen boven. De historische gegevens
over dit terrein bleken vrij ruim voorhanden en dat resulteerde in onder
staand verslag over het ontstaan en weer teloorgaan van die woonwijk.
Van de vroegste uitbreidingen van de stad aan de overkant van het
Spaarne of ten Zuidwesten van de Oude Gracht is ons behalve het ge
schatte jaartal vrijwel niets bekend. Anders ligt het bij de uitbreiding van
het woongebied binnen de stad tussen 1608 en 1612. Daar lijkt voor het
eerst van stadswege aan planning te zijn gedaan en daarin leren we ook de
problemen kennen die deze groei aan het stadsbestuur stelde.11
Ruimtegebrek
In de laatste decennia van de zestiende eeuw nam het aantal bewoners
van Haarlem snel toe. Precies weten we het niet, maar de Haarlemse be
volking groeide van circa 18.000 personen in 1573 naar 39.455 in 1622.-'
Voor al die nieuwe mensen moest, bij voorkeur binnen de muren van de
stad, huisvesting worden gevonden. De vroegere kloosterterreinen wa
ren aan particulieren verkocht en volgebouwd, de woningen die tijdens
het beleg van Haarlem en de brand van 1577 waren verwoest waren door
de eigenaars door nieuwe vervangen. De perceelsindeling was daarbij
niet gewijzigd. De overheid had hier nauwelijks zeggenschap over gehad.
Maar de stad raakte vol.
Op 19 april 1608 meldde de schout van Haarlem in de vergadering van
de vroedschappen een probleem waarmee hij was geconfronteerd. Een
aantal Haarlemmers had aan de Noordzijde van de stad buiten de mu
ren tegen alle regels in tuinhuisjes gebouwd. Hij moest ze dus beboeten
maar het waren allemaal vooraanstaande Haarlemmers die binnen de
JAAP TEMMINCK
