N I E UW
M 15.
Zondag 9 Juli 1876.
1 Jaargang.
Voor KATHOLIEKEN van
HAARLEM en OMSTREKEN.
Uitgever W. KÜPPEES.
BTTBEAU: St. Jansstraat Haarlem.
Dit blad verschgnt Zaterdagavond.
BERICHT.
De opstand in de Herzogewina, die
aanleiding heeft gegeven tot den tegen-
woordigen oorlog met Turkije, vond
zijn grootste oorzaak in het slechte
en dwingelachtig bestuur der Pachas.
Conrad van Bolanden, de beroemde
Duitsche schrijver, heeft over dat Pa
cha bestuur in de christenvasalstaten,
eeu vertelling geschreven, waarvan wij
in eenige achtereenvolgende nommers
van ons blad, eene vertaling zullen
geven, vertrouwende onze lezers een
dienst te doen, wanneer zij in den
vorm eener vertelling, nader bekend
worden gemaakt met het Turksche
regeerings-systeem. Afzonderlijk uitge
geven, zou deze vertelling zeker even
veel kosten als de abonnementsprijs
van een kwartaal dezer courant. De
lezers ontvangen deze dus nu gratis.
Tevens maakt de uitgever bekend dat:
hij tien Exemplaren disponibel heeft
gesteld van èén werk getiteld „Een
zomer in Borjios, van den beroemden
Spaanschen schrijver Fernan Cabal-
lero. Deze tien Exemplaren van dit
werk, dat anders f 1.20 kost zullen
bij verloting aan tien geabbonneerden
kosteloos worden verstrekt. Bij loting
zullen de namen der winners in dit
blad nader bekend worden gemaakt.
OFFICIEEL NIEUWS.
Aan het Politie Bureau Alhier is gedeponeerd.
TOESTAND VAN HET TURKSCHE RIJK IN
EUROPA.
De gebeurtenissen in het Oosten geven
tegenwoordig eene bepaalde belangrijkheid
aan alles wat ons met den toestand der be
trok ken landen in nadere kennis kan bren
gen, vooral wat betreft de onderlinge ver-
hou dingde zedelijke en staatkundige be
trekking en alles wat onmiddelijk in vloed
op den stand der zaken kan inwerken,
wij meenen dus wel te doen met het vol
gende onder de oogen onzer lezer te bren
gen.
De jongste gebeurtenissen in Constanti-
nopel overtreffen alles wat in de laatste
tijden is voorgevallen dermate, dat zij
uitsluitend de aandacht van Europa tot
zich trekken. Het kon niet uitblijven dat
eene daadzaakdie voltrokken werd op het
oogenblik waarin iedereen met spanning de
ontwikkeling der feiten op het Balkan
schiereiland gadesloeg al dadelijk de vraag
deed ontstaan, welken invloed zij op deze
ontwikkeling zou uitoefenen; en inderdaad
het onderzoek dezer vraag houdt bij.voor-
keur het publiek, de pers en hoogstwaar
schijnlijk ook de kabinetten bezig.
Het is intusschen nog niet zeker of de
invoed dezer gebeurteniszoo omvangrijk
is als men het wel van vele zijden wil be
weren. Zij kan niet van beslissenden aard
zijn op vrede of krijg in het niet-Turksche
Europa en zelfs niet op de houding der
andere regeeringen tegenover de regeering
in Constantinopel. Onverschillig of de Sul
tan Abd-ul-Aziz dan wel Mahomed heet:
het komt betrekkelijk weinig op den per
soon aan, die aan den Bosphorus bevel
voert; want men heeft niet af te rekenen
met hem die op den troon van Osman zit
maar met het Turksche volk. De Turken
echter blijven Turken, zooals zij het zijn
door hun godsdiensthunne geschiedenis en
hun volkskarakter. Het verschil tnsschen
Islamisme en Christendom blijft onder Mu-
rad hetzelfde als onder Abd-ul-Aziz en alle
vroegere sultans. Voor dit verschil nu moet
gestreden worden; het geeft aan het oproer
der Christenvolken zijne ware beteekenis,
die niet alleen eene politieke maar ook
eene godsdienstige is; en dit verschil zal
over de toekomst van het Turksche Rijk
beslissen. Het zal niet veel beduiden of
de nieuwe Sultan eenige beloften minder
of meer doet. Hoe ook zijne persoonlijke
zienswijze zijn moge, hij kan niet op zijne
Christen-onderdanen, maar moet op zijne
Turken steunen en van deze kan hij nooit
vrienden der Christenen maken. Als hij aan
de tien millioen Chistenen in Europeesch-
Turkije dezelfde rechten wilde toestaan,
die hij aan zijne twee millioen Turken in
dat land schenktdan zoude het Turksche
Rijk spoedig vernietigd zijn; en derhalve
kan een Sultan die Sultan wil blijvenden
Christenen geene gerechtigheid laten we
dervaren.
Deze betrekking tusschen Christenen en
Turken op het Balkan-schiereiland, wordt
dus door de plaats gehad hebbende troons-
verwisseling weinig veranderd, en even
zoo min kan zij invloed hebben op de hou
ding der andere mogendheden tegenover de
Verheven Porte. Immers deze mogendheden
hebben hunne verhouding tot de Oostersche
kwestie niet gekozen in zoover dit gedrag
der Turksche regeering ten aanzien harer
Christen onderdanen gold, maar zij hebben
alleen hare eigene politieke belangen ge
raadpleegd. Rusland zal zijne sedert meer
dan een eeuw gekoesterde plannen niet
laten varenomdat een nieuwe Sultan met
eenige „liberale" firmans optreedt. Wat de
Czaars in het Zuiden najagen, is niet de
eerzuchtige gedachte van een' enkelen auto-
kraat, maar het naar een bestemd doel
gericht volksbewustzijn, dat iederenCzaar
(zooals iederen Sultan) dwingt Constan
tinopel te heroveren voor de „orthodoxe
Kerk"is volgens de overtuiging van ieder
Oosterschen Christen de plicht van Rusland
en Keizer Alexander II weet, zooals zijne
voorgangers het wistenen zooals zijne
opvolgers het zullen wetendat deze plicht
op den Rnssischen alleenheerscher rust.
Voor een politiek die voor den Krimoor-
log tegen half Europa niet terugdeinsde,
heeft eene troonverwisseling in Constanti
nopel niet meer beteekenis dan eene voor
bijvliegende schaduw. Oostenrijk onder
zijne tegenwoordige leiding, tracht de heer
schappij der Turken over de Slavische volk
stammen aan gene zijde ran den Donau
te ondersteunen, om de macht en den in
vloed der vrije Slavische Staten van zijn
eigen gebied verwijderd te houden.
Zal het aan deze politiek een mindere
wending gevenomdat een sultan is afgezet
en het land der levenden verlaten heeft en
een ander op den troon is verheven?
En zal prins Bismarck de inzichten die
hij heeft bij de behandeling der Oostersche
kwestieof Engeland zijne rivaliteit tegen
Rusland of Frankrijk zijne voorzichtig af
wachtende politiek laten varen, omdat het
eene party in Constantinopel behaagd heeft
zich een nieuwen heerscher te geven?
De afzonderlijke belangen dezer Staten,
die sedert langen tijd niet meer weten wat
het zeggen wil een algemeen christelijk
belang te dienen, vragen niet naar dezen
of genen Sultan, niet naar zoogenaamde
hervormingen, niet naar de verlossing van
Christenvolken uit een heidensch juk, het
zijn alleen de belangen der zelfzucht; en
deze zouden dezelfde zijn al besteeg ook
een engel den troon aan den Bosphorus.
En welk is nu het karakter van den
opstand? Vele bladen wijzen, en dit met
zekeren nadruk op het revolutionnaire ka
rakter van den opstand. Zekerdie opstand
is revolutionair even als eiken opstand tegen
een wettig bestuur zulks is, even goed als
onze opstand tegen Spanje in de 16e en
17e eeuw een bij uitstek revolutionnair ka
rakter droeg. Maar wanneer ergens redenen
zijn om verontschuldigingen te vinden voor
een revolutie, dan kan men die aanwijzen
voor Herzegowina en Bosnië. Wij beoogen
hiermede geen vergoelijking en schoonwas-
sching van den opstand, deze blijft altijd
af te keuren. Zelfs wanneer een Nero of
Diocletiaan den staat regeert en de chris
tenen onderdrukt, mogen deze zich niet
verzetten tegen den Staatzij mogen alleen
dan ongehoorzaam zijn wanneer de Staat of
de heerscher van den individueelen mensch
iets kwaads zou vergen of eischen, maar
wij wenschen deze opmerking te doenom
dat het woord „revolutie" aan de Herze
gowina wordt gegeven soms door hen
die hij andere gelegenheden en onder an
dere tijdeneene revolutie goedkeuren en
verheerlijken. Wij blijven elke revolutie
afkeuren, 1<> omdat zij strijdt tegen het
gebod van gehoorzaamheid aan de gestelde
machten; on 2° omdat de revolutie zelden
iets goeds voortbrengt en haar eigen kin
deren verslindt.
WEKELIJKSCH OVERZICHT.
De teerling is geworpen, de oorlog tus
schen Servie, Montenegro en Turkije is
uitgebarsten en reeds hebben de eerste ge
vechten plaats gehad. Ofschoon de toebe
reidselen en het streven van Servie dit
reeds gedurende eenige weken had doen
vooruitzienhoopte men nog steeds dat het
de mogendheden zou gelukt zijn het ge
vaar af te wenden door Servie tot gema
tigdheid of Turkije tot toegevendheid aan
te sporen. Die laatste geringe hoop vervloog
echter weldra in rookhet zwaard is uit de
scheede en misschien zullen nog stroomen
bloeds vloeien eer het weder opgestoken zal
worden. Op de oorlogsverklaring van Servie,
volgde ook spoedig die van Montenegro en
daarmede is dan ook eindelijk de onzeker
heid verdwenen, die men nog altijd om
den laatsten vasalstaat koesterde. Lang wist
de vorst van Montenegro zijn eigentlyke
plannen te verbergen en de vraag of tus
schen hem en vorst Milan van Servie een
verbond was geslotenwerd menigmaal ge
daan doch niet opgelost. De oplossing zien
wij nu. Over de eerste krijgsbedrijven valt
nog zeer weinig mede te deelen. De eerste
berichten luiddendat de Serven belangrijke
positiën hadden ingenomen en eenige over
winningen behaaldspoedig echter meldden
officieele telegrammen uit Constantinopel,
dat in de verschillende gevechten die er
geleverd waren, de Turken de overhand
hadden gehoudendus reeds dadelijk weer
tegenstrijdige berichten, 'tls steeds moeielijk
om onder die talrijke oorlogsberichtenhet
ware te onderscheiden van de fictie; men
zal dus wel doen, door die berichten aan
te nemen voor hetgeen zij zijnzonder dade
lijk te veel gewicht er aan te hechten. Iets
anders is het te onderzoeken, welke de
onderlinge machtsverhouding der oorlogvoe
rende partijen is, ten einde daaruit eenig-
sints den vermoedelijken uitslag te kunnen
bepalen. Wij meenen te mogen gelooven
dat de sterkteopgaven van het Servisch
leger, dat op 100.000 man werd geschat,
overdreven isvooral wanneer men in aan
merking neemt, dat de geheele bevolking
niet veel meer dan een millioen bedraagt.
Men schat het dan nu ook, wat het geoefende
en goed gewapende leger aanbetreft, op
40.000 man. Hierbij komen nog de Monte-
negrijnen, die van Bosnië en de Herzoge
wina, hetgeen een niet onaardig legertje
geeft. Het schijnt echter niet bestand te
zullen zijn tegen het Turksche leger, dat
niet alleen veel grooter ismaar bovendien
uitmuntend gewapend schijnt te zijnzoodat
de kans voor de vasalstaten niet zeer gun
stig is. Om deze reden heeft men er zich
dan ook over verwonderd, dat Servie het
HM Hl. LH Slïl HEEKllllll.
ABONNEMENTSPBIJS
Per 3 maanden voor Haarlem75 Cents.
Buiten Haarlem franco per post....85
Afzonderlijke Nommers6
PBIJS DEB ADVEBTENTIEN:
Van 16 regels..,30 Cents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Zaterdag vóór 12 uur
's middags ingewacht.
Agite ma non agitate.
Twee gouden oorbellen.
Een armbandje van een snoer blaauwe koralen met
gouden sluiting.
Een zilveren naaldenkoker.
Een speld waarop een zilveren leeuwtje.
Een koperen horlogieketting
Een zwart beenen oorbel.
Eene portemonnaie met eenig geld.
Een schoot van een japon
Een vrouwenhoed.
Een hooge manshoed.
Een zwart strookinderhoedje.
Een wit dito, dito.
Een zwart katoenen parapluie.
Een paar zwarte handschoenen.
Een paar witte dito, dito.
Een glacé handschoen.
Een stuk van een japon
Twee duimstokken.
Een witte zakdoek.
Een wit boezelaar,
Een papieren zakje met eenig geld,
Een paar manchetten met knoopen, en
Twee losse sleutels.
Alles op straat gevonden.
