NIEUWE
No. 15.
Zondag 1 April 1877.
Jaargang.
mmm
Voor het gouden peest van
z. H. PIUS IX.
<3 tD rD
1111 MI
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden Yoor Haarlem
Buiten Haarlom franco per post
Afzonderlijke Nummers
Dit blad verschijnt twee maal per weet.
In half formaat 'S WOENSDAG- S AVOND S.
In geheel Z A T 14 It D A (i S
BUREAU: St. Jansatraat Haarlem.
<5 Cents
Mm;
SijikbJIU. MSf-t JT~ a,
PRIJS DER ADVERTENTIEN
Van 1G regels30 Cents.
I'lko regel meer5
Groote lotters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 cents per advertentie k Contant.
Advortcntiën worden uiterlijk Zaterdags cn Woensdags
vóór 12 uur 's middags ingewacht.
AGITE MA NON AGITATE.
Bedrag der vorige opgave70,90
Ben dag werkloon van eene schoon
maakster, voor Z. H1,00
Door tussckenkomst van den boek
handel Erven G. Veel te Alkmaar
A. F.„H. Vader zegen onze zaken" 2,00
Totaal f 73,90
IN DE DOOS™
Er schijnt in onze politieke atmosfeer
eene soort van malaise te heerschen, die
zich vooral in betrekking tot de kieswet
openbaart.
Zelden, nooit misschien is een ontwerp
van zooveel beteekeniszoowel van de zijde
der pers als in 's lands Vergaderzaalmet
meer onverschilligheid ontvangen en be
handeld.
In de pers, want al hebben eenige
bladen van verschillende kleur het Ontwerp
besproken, in het algemeen kan gezegd
Wordendat de kieswet de gemoederen vrij
houd gelaten en weinig pennen in bewe
ging gebracht heeft, en dan nog op eene
wijze als gevoelde men, dat het Ontwerp
geen levensvatbaarheid had en men dus
met het te bespreken vergeefschen arbeid
deed. In de Tweede Kamer, waar men
het Ontwerp eenvoudig liet liggenondanks
liet uitgedrukt verlangen van den Minister
dat het zoo spoedig tot wet mocht verhe
ven worden, dat het nog voor de verkie
zing van Juni van dienst kon zijn; en
waar men de poging van den heer Oorver
Hooft om aan dit verlangen des Ministers
te gemoet te komen verijdelde, door de
kieswet bij liberale meerderheid eenvoudig
van de agendavooreerst althans, af te
schrijven.
Wat is de oorzaak van een en ander
Verdient de zaak in zich geene belang
stelling? Zeker, de kieswet is van het
O
hoogste belang voor alle partijen, en ieder
weethoeveel voor de verschillende poli
tieke richtingen in den lande van de vast
stelling van census en van de inrichting
der kiesdistricten afhangt, ieder weet, dat
die over de meerderheid der kiezers be
schikt ook beschikt over de regeering.
Van die belangstelling is vroeger dan
ook meermalen geblekenherhaaldelijk werd
in de pers en in de Kamer op de indie
ning eener nieuwe kieswet aangedrongen.
En toch, nu de Minister aan dat verlan
gen voldoetziet men het Ontwerp even in
en legt het eenvoudig ter zijde. Hoe ver
klaren wij dat raadsel?
Hierdoor dat men algemeen gevoeltdat
de dagen van het Ministerie geteld zijn.
De laatste strijd moet zoo wil het de
liberale meerderheid bij de behandeling
van de Wet op het Lager onderwijs ge
streden worden. Waarom? Omdat de libe
rale partij dan alle kans heeft om de Re
geering eene beslissende nederlaag toe te
brengen en de ministeriëele portefeuilles
meester te worden. Die V et voldoet nie
mand den liberalen geeft zij naar hun zin
te weinigde geloovigen in den lande krenkt
zij in hunne heiligste rechten en dierbaar
ste belangen, en biedt zoo der meerderheid
Uitgever W. K UPPERS.
in de Kamer do schoonste gelegenheid aan
om met de Regeering voor goed af te re
kenen. Het Ministerie Heemskerk is naar
veler gevoelen ziek, doodziek; veel zieker
dan die Oostcrsche patientdie men al zoo
lang „de zieke man" heeft genoemd, maar
die in elk geval toont een taai leven te be
zitten en met wien de „afmakers" nog al
heel wat te doen hebben. Deze Oostersche
patient zal naar alle waarschijnlijkheid den
Hollandschén zieke nog wel overleven. De
laatste schijnt door allen opgegeven te zijn
zijn toestand is hopeloos en zijn dood aan
staande.
De schoone gelegenheid, die zij heeft om
den zieke „af te maken" wil de liberale
meerderheid niet gaarne uit de handen ge
ven en daarom wordt de kieswet eenvoudig
ter zijde gelogd, 't Is eene politiek door
partij-inzichten beheerscht, maar die van
ijver voor 's lands belangen weinig blijk geeft.
Zal men met die belangen te rade gegaan
dan zou men aan de kieswet de prioriteit
hebben toegekend. Bij de onderwijswet is
volstrekt geen haast. Yelen in den lande
zoudennaar wij ineenener in het geheel
niets op tegen hebbendat men haar voor
eerst nog maar wat liet rusten. Bij de kies
wet daarentegen is wel haast. Door het toe
nemen der bevolking moet het aantal leden
der Tweede Kamer met vier vermeerderd
worden. Dat is een grondwettig voorschrift;
en daar de helft der Kamer in Juni a. s.
moet aftreden vordert gezond regeerings-
beleiddat bij die gelegenheid aan dat voor
schrift der Grondwet uitvoering kan wor
den gegeven. Zoo begreep liet de Minister
en daarom gaf liij aan de Kamer in over
weging om tot eene spoedige behandeling
der kieswet over te gaan. De Kamer deed
als verstond zij den Minister niet. Deze gaf,
op verzoek van den Voorzitter der Kamer
onder de spoedvereischende zaken op de
tweede plaats de kieswet aanen de Voor
zitter bracht dit ter kennis van de leden;
daarenboven werd in den boezem der Ver
gadering eene ernstige poging gedaan om
de kieswet nog voor het paascli-reces in de
sectiën te doen onderzoekèn. Niets baatte.
Het besluit der liberale meerderheid was
nu eenmaal genomen. „Wij" hebben be
sloten, sprak de heer van Houten, dat de
onderwijswet voor alles moet gaan; „wij"
willen het zoodaarmee afgedaan. Maar
heerende Regeering wensclit de behande
ling der kieswet. Wij willen het niet.
Maar er is haast bij de zaak. Wij hebben
geen haast. Maar de Grondwet eisclit ten
deze dringend voorziening. Dan moet de
Regeering maar eene kiestabel indienen.
Maar gij hebt een kieswetgeen kiestabel
verlangd. 't Komt er niet op aankort
en zakelijk, „wij" willen nu eenmaal dat
Ontwerp niet in behandeling nemen. Maai
de reden? Omdatomdatals ge
dan de ware reden wilt kennen, omdat
wij niet willen;
Sic volo, sic jubeo, stat pro ratione voluntas.
En daarmee is deze kieswet voor goed
in de doos. De hemel weet of zij er wel
ooit weer uitkomt.
Naar onze overtuiging heeft de Regee
ring door dat besluit der meerderheid den
genadeslag reeds ontvangen. Ware deze
voordracht der Regeering wet geworden
en de onderwijswet tot na de Juni-verkie
zing uitgesteld, dan zou er voor het Mi-
niïterie nog kans geweest zijn zijne positie
te handhaven. De meerderheid zou minder
heid hebben kunnen wordenen dat zou
voor Regeering en Kamer eene welkome
gelegenheid zijn geweest om deze onder
wijswet van de baan te schuiven. Door het
besluit dor liberale meerderheid heeft het
Ministerie nu het laatste anker verloren,
dat het staatsschip voor stranding kon be
waren. Dat schip nadert nu de groote klip
al dichter en dichter; er valt aan geen
redding meer te denkenstranden en ver
gaan is slechts eene quaestie van weinig tijds.
De Haagsche correspondent van de Rott. Ct.
vestigt de aandacht op het merkwaardig stil-
z wij gen, dat de zg. libérale pers heeft in acht
genomen ten aanzien van de verklaring, bij
gelegenheid van de intorpellatie-Haffmans door
den hoor van Nispen afgelegd, dat de handelin
gen der Itegoering tegenover de Katholieke be
volking aan genoemden Afgevaardigde en zijn
geestverwanten het verleenon van verderen steun
hebben onmogelijk gemaakt.
„Zoo iemand aldus schrijft die correspondent,
„dan zeker zij, die altijd het volk hebben diets
gemaakt dat deze Regoering speciaal met de
Katholieken „heulde", moesten door een gevoel
van eerlijkheid gedwongen zijn geworden van,
wel verre van deze verklaring van don hoer van
Nispen op don achtergrond te dringen, haar
uitdrukkelijk te relevoeren om te bewijzendat
zij vroeger te goeder of te kwader trouw
dan hadden gedwaaldom te erkennen dat
er, zoolang de wereld bestaat, geen beschul
diging tegen iemand geslingerd zoo onvordiend
was als deze tegen het Kabinet-Heemskerk.
„Maar nu zwijgt men. Als de aanval
moet geschieden is men vlug bij de handkomt
't op de verdediging aan, moet eindelijk de
waarheid van de „zwarte" logentaal onder
scheiden en aan het volk duidelijk gemaakt
wordendan zwijgt men. De vroegere beschul
digingen durft men niet herhalen, maar be
stendigt don waandien men getracht heeft te
vestigen.
„De liberale bladen doen tegenover het
groote publiek zoo weinig mogelijk bemerken
van de hostiliteit tusschen de Katholieken en
het Ministerie. Toen men verdacht kon maken,
zweetten de persen dagolijks onder de grofste
beschuldigingen. Nu het blijkt, dat men wan
trouwen gezaaid hoeft zonder' grond, wordt
gezwegen. Dit noemt men hier te lande eer
lijkheid van de liberale pers. Immersde ver
kiezingen moeten nog plaats hebben en dus
mag het het wapen van don godsdiensthaat nog
niet worden weggeborgen."
(Dagblad).
De AT. li. Ct. bevat een treffend verhaal
uitServora Itioja in Spanje. Uit dat verre
land verneemt do pers van Njjgh dat een kos
ter voor duivel heeft gespeeld ten huize van
een overleden persoon, die voor zijn dood niet
had willen biechten, waarom de pastoor bij
zijn vertrek had verhaald dat de duivel in per
soon zou komen om den doode te halen en hem
naar de hel te brengen. Toen de duivel ech
ter kwam, schoot een der huisgenooten op
hem, en Satan viel neder, zwom in zijn bloed,
stierf (Satan stierf! o dominé's, kon dat eens
waar zijnen veranderde na zijn dood in den
koster. Om don Satanschen pastoor te straf
fen, werden de vier pastoors van het plaatsje
allen gevangen genomen.
Dat 'sbar! Voor de misdaad van één vier te
straffen! Onlangs verscheen van de pers van
Nijgh een allernuttigst boekje, voor hetwelk
wij gaarno eene reclame schrijveneen Minia
tuur woordenboek der aardrijkskunde. Wij heb
ben het ons aangeschaften het heeft ons reeds
menigen dienst bewezen. Het geeft alpha-
betisch de namen van alle plaatsen der aarde
met de landen, waarin zij liggen; de cijfers
der bevolking en sommige andere bijzonder
heden. Dat lieve boekjedat wij met den mees
ten ernst aanbevelenbevat zelfs zeer kleine
plaatsen, b. v. om maar iets te noemen, Yar
row in Schotland G50 inwonersYass in N. Z.
Wales in Australië 1150 inwoners, Woodford
in Ierland 350 inw. enz. Sorvera Itioja met
vier pastoors (dus lang geen onaanzienlijk plaats
je) wordt er niet in gevonden. Nu zullen de
dominé's nog ruzie krijgen met de pers van
Njjgh 1
Do plaats in Spanje, waar de koster op ana-
sporing des pastoors de allures van Satan aan
genomen had, is terechtgekomen; er is geen
sprakezooals de N. Ji. Ct melddevan Ser
vora Rioja, maar van Cervera in de provin
cie Logronovolgens het Miniatuur woorden
boek dor aardrijkskunde van Njjgh eene stad
met 3600 inwoners. Voorts sehijnt het, dat
de dominé's het vuil opgeschommeld hebben
uit de Times, die het uit een dor Spaansche
bladen gehaald en aan zijne lezers opgodischt
heeft onder het opschrift: Onwotondheid en
bijgeloof.
Het eerst is het prachtige nieuwsnaar de
ünivers ons mededeeltverhaald door den Im
partial van Madrid, die er echter geen geluk
mede had, want liij bekende al spoedig de
dupe eener mystificatie te zijn geweest. De
Siglo Fuluro hoeft een brief opgenoinon van
den pastoor der plaats, die tegen het verhaal
protesteert en verklaart, dat hij niet gevan
genomen en zijn koster niet dood is.
De liberale Espana verklaart het verhaal
in allen deelo valsch en de ministeriëele
Correspondencia verzekert, dat de uitvinders
dezer lastering gerechterlijk zullen worden
vervolgd.
Zat er eenige schaamte in de dominé's, ze
zouden hunne leugens herroepenze zullen
dit niet alleen niet doen maar weer haastig
in do buitenlandscho vuilnisbakken gaan zoe
ken, of er iets te vinden is.
Even als ten tijde van de Non van Krakau
worden wij weder bedreigd met oen stortvloed
van verhalen, waarin de Katholieke Kerk en
hare bedienaren in al hunne nietswaardigheid
ten toon gesteld worden. Zou de Loge weder
een wachtwoord hebben gegeven?
In do laatste drie weken hebben wij gehad
lo. eene religieus in Frankrijk, die een
meisje braadde,
2o. een priester in Italië, die een knaap
kruisigde
3o. een bisschop in Braziliëdie de Katho
lieke kerk bestal van een plaatsje, dat op
de heele wereld niet gevonden wordten
4o. een koster in Spanjedie zich verkleedt
als dui^l met een langen staart.
Ons dunkt, dat we het er vooreerst mee
doen kunnen. (Maasbode).
BUITENLANDSCH OVERZICHT.
Nu men tamelijk boos is, dat generaal
Ignatieff „die inmiddels te St. Petersburg
