NIEUWE
No. 17.
Zondag 15 April 1877.
2e Jaargang.
HAiRlMSCHE COURMT.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem75 Cents.
Buiten Haarlem franco per post190
Afzonderlijke Nummers6
Dit blad verschijnt twea maal per week.
In half formaat 'S WOMSDAÖS AYONDS.
In geheel ZATEEDA&S
BIT RE A TJ: St. Jansstraat Haarl
em.
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Yan 16 regels 30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 cents per advertentie k Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Zaterdags en "Woensdags
vóór 12 uur 's middags ingewacht.
Uitgever W. KÜPPERS.
VOOR HET GOUDEN FEEST VAN
Z. H. PIUS IX.
Bedrag der vorige opgavenf 7 9,4j0
RECHT VOOR ALLEN.
Wij hebben vroeger het Ontwerp van
Wet op het Lager Onderwijsdat weldra,
bij de Tweede Kamer in openbare behan
deling zal komen, getoetst aan het begin
sel van Recht voor allenen uiteengezet
wat wij volgens billijkheid en recht in zake
het onderwerp mochten vorderen, namelijk,
volkomen gelijkstelling van allen voor de
Wet. In het Februari-nommer van de Zaaier
vinden wij van de hand van Dr. Cohen
Stuart een belangrijk artikel over hetzelfde
onderwerpdat wijomdat de algemeene
strekking met onze zienswijze zoozeer over
eenkomt hier laten volgen.
Na er op gewezen te hebben dat slechts
twee zaken, vrijheid en geloof, in staat
zijn gistingen en uitbarstingen te voorko
men gaat de schrijver op de volgende
wijze voort:
„Dat wij van deze en van deze alleen
kracht en redding wachten, ook voor ons
vaderland, behoeft nauw te worden gezegd'.
Dat wij die. van noode hebben thans wel
licht meer dan ooit evenmin. Alleen
daarin is de waarachtige oplossing te zoe
ken van onze onderwij squaestiemeer tee-
der en ingewikkeld misschien dan de Oos-
terschemaar hoeveel lichter in 't reinè te
brengen, indien er maar de eerlijke, ern
stige, waarachtige toeleg ware om recht
aan allen te doen! Er zal over deze zaak
nog zóóveel te zeggen zijn te zjjner tijd,
dat het voor 't oogenblik moeielijk is er
in 't breede over uit te weiden. Dit slechts
Wordt zaak, dat wij duidelijk en stellig
Van onze zijde zéggen wat wij niet vragen
als gunst, maar eischen als recht: staats
rechtelijke gelijkheidóók en vooral op het
gebied van onderwijsvoor alle burgers
van den Staat. Is de Grondwet daarmee
in strijd, dan moet de Grondwet gewijzigd
worden. Staan haar voorschriften en bepa
lingen daartegen in den weg, dan beroe
pen wjj ons van hnar letter op haren geest
op de grondgedachte van die Grondwet
zelve. Wil die Grondwet gelijke bescher
ming van alle gezindtendan mag er geen
verdrukking zijn ter wille van één over-
heerschende partij. Zij zelve eischt vol
doend lager onderwijs niet in 't oog en de
schatting van enkelen, maar Yan hen, wie
't geldt. De eenig ware oplossing van de
bezwaren in een land en onder een volk
als het onze is vrijlating zooveel moge
lijk, behoudens toezicht van den Staat,
dat het onderwijshoe ook overigens in
gericht naar ieders inzicht en meening,
aan de eischen van zedelijkheid, hygiëne
en aan 't noodzakelijk peil van kundighe
den voldoe, zonder dat de Staat met iets
anders zich inlate. Er zij voorziening van
Staatswege overal ddar, waar het vrije
onderwijs ontbreken of te kort schieten
zou, maar dan in, zooveel eenigzins doen
lijk, waarachtig neutralen geest. Men zij
t slechts eens over de hoofdzaak en grond
gedachte: geen begunstigende bescherming
voor iemand wie ook, orthodox of libe
raal Heiden of Christenen 't zal niet
onmogelijk, zelfs niet al te bezwaarlijk
zijn, het beginsel van recht en vrijheid in
beoefening en toepassing te brengen in de
praetijk. Wij voor ons verlangen niets hoe
genaamd dan een vrijeonbelemmerde con
currentie nergens meer heilzaam dan hier
geen gewelddadige vernietiging van de
Staatsschool of eenige andere geen andere
bescherming dan tegen belemmering en
verdrukking door anderen. Niet slechts om
den wille der vrijheidook om die der
waarheid moeten wij die gelijkstelling ver
langen. Nooit is den strijd uitgemaakt of
uit te makenwelke school de beste zij
aan welke de Natie gehecht zij al dan niet:
Staatsschool of vrije school, tenzij beide
onder gelijke omstandigheden kunnen wer
ken en zich ontwikkelen, 't Springt den
eenvoudigste in het oog: in eiken eerlij
ken wedstrijd is volkomen gelijkheid een
vereischte. Daarbij is geen vrijheid zonder
gelijkheid. In een tournooi moeten de wa
penen gelijk zijn. Dan slechts is de kamp
een Godsgerichtanders is de stnjd: „«w/air".
„'t Lust me niet, aan deze beginselen
het nieuw ingediend wetsontwerp të toet
sen. Bij veel dat niemand, voldoen kan
omdat het streven is ieder te voldoen
niet door recht aan allenmaar door gunst
aan ieaèr —"zijn "er ook enkele betere
beginselen in merkbaar. Maar waarom nu
in bijzonderheden uitgeweid over een ont
werp datzóó als het daar lichtonmoge
lijk wet worden kan, en zoo dat plaats
had, waarschijnlijk tot onkenbaarheid ge
wijzigd zou zijn? Slechts een paar dingen
wensch ik, met betrekking daartoe, in 't
licht te stellen. "Vooreerst openbaart zich
't geen waartegen wijvan onze zijdemet
alle kracht moeten protesteerenhet onbe
hoorlijk drijven der liberalisten om de zaak
spoedig af te doen of liever af te ma
ken. Vooral vóór de verkiezingen die zaak
van de baan, is thans het parool. Maar
van de haan geschovenis niet uit den weg
geruimd. Dat bedenke men wèlIndien
ooit of ergens, op dit punt juist zou het
volken wèl naar een beterzuiverder
kieswet, moeten worden gehoord! Is 't
waarachtig ernst met de begeerte om ons
volk te verlossen van den kanker, die aan
zijn politiek leven knaagt en den eeuwigen
twistappel te verwijderen, die nog blijven
zou bij een onvoldoende, eenzijdige wet,
dan moet de wet ten dezen een oplossing
brengen, die waarlijk dezen naam dragen
mag. Zoolang dat niet geschied is, zal de
natie niet berusten in eenige wet en altijd
op nieuw weer moeten te berde brengen
wat zij niet prijs geven mag, noch nalaten
kunnen steeds weer aan de orde te stellen
wat eeuwig wanorde kweekt.
„Het andere, dat ik in 't licht stellen
wil, is de vooruitgang, dien het rechtsbe
ginsel van lieverlede in de publieke opinie
ten onzent maakt. Wij hebben dit ver
wacht, want er is rechtsgevoel bij de na
tie onder alle partijen, die niet al te zeer
door partij-fanatisme zijn verblind, 't Isi
zeker nog niet al wat wij wenschen zou
den, maar 't is toch niet gering, en het
moet dankbaar worden erkend en gewaar
deerd. Tal van organen der openbare mee
ning hebben in den jongsten tijd dingen
gezegd, waarin wij ons mogen verheugen
Ik spreek nu niet van zulke, die, gelijk
StandaardWageningsch Weekbladhet
Zuiden en andere dezerzijds, met kloek
heid zich hebben uitgesproken, maar ook
het Dagblad van 's Gravenhagede Rott.
Ct.de Amst. Ct.het Utrechtsch Dag
blad, het Handelsblad, hebben in de laat
ste dagen in vele opzichten een geest aan
den dag gelegd en een toon aangeslagen,
die waardeering verdient en getuigt van
ernstige begeerte om recht te doen aan
anderer grieven en bezwaren. Zulke dingen
gelden voor ons meer dan een wetsont
werp „den Raad van State gehoord"
of het ministerieel belang, en elk doorbre
kend licht verkondigt een dageraad, die
verschenen is en een dag, die komt!
Er behooren in den lande ten minste twee
partijen te zijnmet céne partij is geen con
stitutioneel stelsel denkbaar. Oppositie is vol
strekt noodig. Verbeeldt U' eene Kamer,'waar
allen het eens zijnniet alleen Onderling, maar
ook met de Regeering!
In 't belang dus van het land en van zijne
instellingen moet tegenover de liberale partij
eene tegenpartij staan. En wie zal dat zijn P
De anti-revolutionairen? Och arm!
Die tegenpartij kan niemand anders zijn dan
de Katholieken.
Deze zijn thans geroepen eene nieuwe con
servatieve partij te vormen.
Niet uit eerzucht maar door den nood ge
drongen.
Niet voor hun genoegenmaar omdat er geen
anderen zijn, om te doen wat gedaan moet
wordenwillen wij ons land niet ten spot van
Europa stellen.
Het noodlot wil dat wij niet alleen uit den
hoek komen (waarin wij Zoo gaarne schuilen)
maar bovendien nog een voorname ról spélen.
Meer dan ooit is het dus zaak zich goed te
houden. En waarom zouden wij niet 't Is maar
een quaestie van moed. De zaak die wij verde
digen is opperbest. "Wij staan op de Grondwet
en onder hare bescherming. Wie zal ons kwaad
doen De angstvalligen onder ons zeggen wel
„De Katholieken moeten zich maar heel stil
houden, of zij krijgen op hunnen kop", maar
wij zien niet in, dat het duiken en zwichten
ons zooveel baat. Volgens onze bescheiden
meening kon men het zonder groot gevaar eens
op do nieuwe manier beproeven. Veel slechter
dan thans kan het ons niet gaan. En wij win
nen er in allen gevalle de waardigheid bij. Ons
optreden moet beantwoorden aan de deugdelijk
heid onzer zaak en aan de innigheid onzer over-"
tuiging. Wij mogen niet vergeten dat wij vrije
mannen zijn in een vrij land, en dus niet be
hoeven te bukken. Bovendien moet men het
aan onze houding kunnen zien, hoe diep wij
doordrongen zijn van het besef dat do Katho
lieken in den onzaligen strijd onzer dagen bij
uitstek zijn:
De kampioenen voor waarheid, vrijheid en
reclit. (V. W.)
Bij de verkiezing voor de Staten-Gene-
faal in Juni a. s. zijn aan de beurt van af
treding
EERSTE KAMER.
voor Noord-Brabant
Gelderland
Zuid-Holland
Noord-Holland
Zeeland
Utrecht
Friesland,
Groningen
Limburg
H. E. Verschoor;
Mr. W. A. A. J. Baron
Scliimmelpenninck van der
Oije
Mr. C. A. Baron van Rhe-
nen van Khemenshuizen;
T. P. Viruly;
Mr. A. Blussé;
Jhr. C. Hartsen
Dr. C. E. Bochner
Mr. C. J. Pické;
Jhr. Mr. J. Huidecoper van
Maarsseveen
Jhr. Mr. F. J. J. van Eysinga
C. T. Stork
Mr. J. J. Cremers;
Jhr. Mr. E. B. H. Michiels
van Kessenich
TWEEDE KAMER.
n
Alkmaar
Mr. W. van der Kaay
•n
Almelo
H. A. Insinger;
n
Amsterdam
Dr. T. J. Stieltjes;
Mr. M. J. de Lange;
G. Fabius;
n
Amersfoort
Mr. A. Baron Mackay
yi
Appingadam
J. Schepel
Arnhem,
Mr. W. H. Dullert(Voor
zitter der kamer.)
w
Assen
Mr. L. Oldenhuis Gramata;
Boxmeer,
Mr. J. H. L. Haffmans
n
Breda
Mr. A. F. X. Luijben
n
Delft
J. 'L. Nierstrasz C.Jzn.
Deventer
A. Baron Schimmelpenninck
van der Oije
D
Dokkum,
Mr. B. P. Baron van Ha-
rinxma thoe Slooten
n
Dordrecht
J. P. Bredius
n
Eindhoven
Mr. A. J. H. van Baar;
V
Gorinchem
Mr. J. J. Teding van Berk
hout
n
Gouda
Mr. M. Bichon van IJssol-
v ffo- -i i
monde
7)
's Gravenhage
Mr. R. Jr. Graaf Schimmel
penninck tot Nijenliuis
y)
Haarlem
Mr. E. J. F. Mirandolle
yt
's Hertogenbosch
Mr. F. J. E. van Zinnicq
Bergmann;
y>
Hoorn
J. D. Fransen van do Putto
n
Leeuwarden
S. Hingst;
V
Leiden
Jhr. Mr. J. L. Cremer van
den Berch van Heemstedo
n
Maastricht
Jhr. G. E. F. X. M. Ke
rens de "Wijlre;
n
'Middelburg
Mr. D. van Eek;
V
Nijmege
Mr. C.. J. A. Haydenrijck
JRoermond
Mr. H. F. Lambrechts
Botterdam
W. A Yirly Verbrugge
Mr. H. C. Verniers van der
Loeff
V
Sneek
Mr. S. Wijbenga;
Dr. W. H. IJzerda
Tiel
Mr. H. A. Ridder van Rap-
pard
7)
Tilburg
Jhr. J. B. A. J. M. Ver-
heijen
n
Utrecht
Mr. J. Messchert van Vol
lenhoven
Winschoten
Dr. W. J. A. Jonckbloet;
n
Zierikzee.
J. J. van Kerkwijk
7)
Zuidhorn
Mr. E. J. J. B. Cremers
n
Zutfen
Mr. L. E. Renting
n
Zwolle.
Jonkh. Mr. J. A. Sandberg
BUITENLANDSCH OVERZICHT.
Nu zal 't waarschijnlijk tot een oorlog
tusschen Rusland en Turkije komen." Al
dus spreekt Daily News en drukt daarmede
de overtuiging uit van 't grootste deel van
het Europeesche publiek.
Rusland heeft een bepaald antwoord op
het protocol verwacht en Turkije heeft het
protocol verworpen.
Te Parijs meent men reeds den inhoud
te kennen van het antwoord van Rusland.
In strijd met de mededeeling van den
Polit. Corr. ziet men dat antwoord te ge-
