NIEUWE
No. 35.
Zondag 17 Juni 1877.
2e Jaargang.
De Oorlog in het Oosten,
Jubilé van den Paus,
Uitgever W. KUPPEES.
Gouden jubelfeest, 3 Juni. Rome.
Het zou moeielijk zijn zich een denkbeeld te
vormen van het aantal brieven en telegram
men, die de H. Vader den 3en Juni ontving.
Behalve eigenhandig geschreven gelukwen-
schingen van verschillende souvereinenont
ving de Paus depêches van den verdreven
Koning van Hannovervan de Koningin-moeder
Isabella van Spanje, de prinses van Asturië,
den prins en de prinses van Saksen, den re
geerenden hertog en de hertogin van Nassau,
de Koningin-moeder van Saksen, enz. Er wa
ren telegrammen uit New-York, uit San-Fran-
ciscouit Washingtonuit Bostonuit Batavia,
uit Ceylonuit Japanuit New-Orleanskortom
uit alle oorden der wereld, waar de telegraaf
haar vertakkingen heenzendt.
MARL1MI 11)1 HUT.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem75 Cents.
Buiten Haarlem franco per post90
Afzonderlijke Nummers6
Dit blad verschijnt twee maal per week.
In half formaat 'S WOENSDAGS AYONDS.
In geheel ZATERDAGS
BIJ BE A TT: St. Jansstraat Haarlem.
JÏTMA1N TIEN DiUT
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Yan 1—6 regels30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 cents per advertentie k Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Zaterdags en Woensdags
vóór 12 uur 's middags ingewacht.
Er hebben in den sedert vele weken
tusschen Rusland en Turkije gevoerde strijd
noch geen schitterende gevechten, noch zware
belegeringen plaats gehad, er zijn noch
geene groote veldslagen geleverd en toch
spreken vele reeds van vrede. Yan den
Czaar wordt gezegddat hij met de vrede-
lievendste gevoelens bezield is, wat zeker
vreemd mag heeten bij het feit dat, ten
gevolge zijner oorlogsverklaring, reeds dui
zenden en duizenden menschenlevens door
vuur en zwaard zijn afgesneden, 't Is even-
Wel niet de eenige tegenstrijdigheid, welke
den Czaar wordt toegeschreven.
Yreemd is het een gruwzaam vervolger
van brave Katholieken het zwaard te zien
trekken tot bescherming van Christenen
in het Oosten. Yreemd is het dat Te
Deutn's werden gezongen als wilde Rus
land Gode de eer geven de zaken zóó te
hebben geleid dat zeer gelukkig, de oor
log volgen moest. Yreemd is het dat op
last van den gekroonden ij ver aar voor de
verbanning van ontplofbare kogels uit de
arsenalen en van de slagvelden, torpedo's
in zeeën en rivieren worden gelegdwaar
van er reeds vreeselijke verwoestingen
hebben aangericht.
Twee Turksche monitors en meer dan
vijfhonderd menschen zijn op deze wijze
tot meerdere eer en glorie van den Czaar
vernield geworden. Yreemd is het boven
dien van vredesvoorwaarden te hooren,
die het plechtig gezegde des Czaars, dat
hij geen veroveringen wildetot een
leugen maken voor heel de wereld. Zijn
ontplofbare kogels dan zooveel gevaarlijker,
zooveel meer te vreezen, zooveel verwoes
tender in hunne werkingen dan torpedo's?
Yoor de slachtoffers van den oorlog is
het vrij onverschillig of zij door ontplofbare
kogels, of wel door vreeselijke uitwerkin
gen eener torpedo gevallen zijn. Hier is
het spreekwoord juist van pas: „dood is
dood"Doch schandelijk is het en het
schreit om wraak ten hemel, als zooveel
duizenden onschuldigen worden weggemaaid
en dat om een twist te beslechten, waar
mee zij niets te maken hebben, en waar
van de aanleggers zich wijselijk, buiten
schot houden. Ongelukkig menschdomwat
zijt gij te beklagen. Wat zijt ge machte
loos tegen het geweld van den sterke! Is
uw lot niet allertreurigst, dat ge om de
misdaden uwer gebieders te boetenom de
ijdele eer van „engelenmakers" te voeden,
tot kanonnenspijs dient en geslachtofferd
wordt op het altaar van misdadigen roem
en glorie? Zoo ergens dan is uit den oor
log te leeren hoe vreeselijk diep de inensch
tengevolge van Adams valvernederd werd.
In plaats van elkanders welzijn te bevor
deren verschijnen honderdduizenden zwaar
gewapende krijgers op de slagvelden om
tegen hun wil, dood en verderf onder de
.menschen aan te richten. Zoo waar is het
dat, even als in oude tijden, volken ge
straft werden om de misdaden hunner vorsten.
Willen de volken geen nieuwe vreeselijke
teleurstellingen beloopen dan zullen ze
wijs handelen geen staat te maken op de
zoogenaamd vredelievende gevoelens van
den Czaar, noch op Ruslands „belange-
looze" krijgvoeren voor de bescherming
der Christenen. Veroveraars op hun woord
te gelooven mag zeer vermetel heeten.
Heeft Keizer Wilhelm niet plechtig verze
kerd alleen oorlog te voeren tegen Napo
leon III, niet tegen Frankrijk? Heeft hij
niet beloofd Duitschland te verheffen tot
een toevluchtsoord van „ware vrijheidedele
deugden en reinen godsdienstzin"? En,
desniettegenstaande moest Frankrijk de
vreeselijkste rampen verduren en zijn
Duitschlands eendracht en welvaart ten
gronde gericht. Ook in Azië wilde de Czaar
geen veroveringen, maar hij annexeerde
het khanaat van ChiwaEn nunog vóór
de oorlog goed aan 't woeden is, spreekt
het „belangelooze, geen veroveringen" be-
oogende Rusland al van afstand van Turk
sche provinciën in Azië en van het stichten
van vrije, van den Sultan onafhankelijke
koninkrijken uit de Vasalstaten Wallachije,
Moldavië, Servië, met Bosnië, de Herze-
gowina, Montenegro, etc. op de hoop
toe! Zal het menschdom dan nooit wijs
worden? Zal het nooit volstandig geloof
weigeren te slaan aan fraaie woorden en
beloften van veroveraars.
Dat de volken een voorbeeld nemen aan
Oostenrijk! wel ver van den Czaar op
diens woord alleen te geloovenmaakt
Oostenrijk toebereidselen, om, zoodra Rut-
schuk en Silistria door de Russen veroverd
zijnServië en der Herzegowina te bezetten.
Zeer verstandig van OostenrijkKeizer
Frans Jozef weet zóóveel van vorstelijke
omhelzingen en fraai klinkende vredelievende
woorden, dat hij maar liever het zekere
voor het onzekere verkiest, en daar Rus
land toch geene veroveringen wil, maar
alleen tijdelijke bezetting van Bulgarije,
kan de Czaar het Oostenrijk volstrekt niet
euvel duiden als het een handje helpt tot
het goede doel. Maar zouden ook nu
geene Russische adders onder het gras
verscholen zijn? D. G.
Nederland. Z. Excell. Mgr. Capri,
internuntius van den H. Stoel hier te lande,
ontving op den feestdag tal van brieven en
telegrammen van gelukwensching uit alle oor
den des landsen daarenboven deputation van
Katholieken uit eenige steden, de Hoofdraad
der Vincentius-vereeniging enz.
Van alle streken uit ons vaderland komen
berichten in van de godsdienstige opgewekt
heid, waarmede het bisschops-feest van Z. H.
Zondag 3 Juni gevierd is.
Overal waren de kerken feestelijk versierd,
en was de deelneming der geloovigen aan de
godsdienstoefeningen, en de toevloed aan de
H. Tafel, buitengewoon groot.
Buitenland. Heel Frankrijk heeft even
als Belgie, van de feestviering in dit
land zou de beschrijving een boekdeel kunnen
vullen op de luisterrijkste wijze van zijne
liefde aan Pius IX doen blijken. De Sacra-
mentsprocessiën zijn overal met veel plechtig
heid gehouden. Steden en dorpen waren met
groen en bloemen versierd en des avonds in
een zee van licht gedompeld. Parijs alleen
bepaalde zich tot feestviering in de kerk; in
die stad was men bevreesd voor de radicalen
die, verstoord als zij zijn over de laatste daad
van den Maarschalk-president, een oproertje
zouden gestookt hebben.
In Duitschland heeft de regeering zich
zoo lezen wij in de Maasbode vooral in
de Oostelijke provinciën zoo streng mogelijk
tegen de viering van het feest van Pius IX
verzet; daar heerscht dan ook eene zeer bit
tere stemming. In de Rijnprovinciën schijnt
de regeering zoover niet te hebben durven
gaan, en is zij slechts gegaan tot de uiterste
grenzen der wet. Dat blijkt uit het volgende
artikel uit de Protestantsche lieichsbotedat
ook in andere opzichten zeer leerzaam is.
„Dat was een feestdag voor Rome, de 3
Juni, het SOjarig bisschopsjubilé van Pius IX1
De Duitsche Rijn heeft dit feest zoo schitte
rend gevierddat men er nog lang over spre
ken zal. Ja, de Cultuurkampers hebben ge
lachen over de snoode woorden van Schor-
lemer-Alst, dat de Cultuurkamp reeds zijne
schaduwen werpt op onze dynastie; maar het
■is helaas waarwat hij zeide. Hoe armelijk
en erbarmelijk fladderden de trouwe Evange
lische vlaggetjes hier en daar op den geboor
tedag onzes verhevenen keizers; in geheele
straten zag men geen bloemkrans geen groen
wel spottende aangezichten en leedvermaak.
En des avonds geen illuminatie, slechts oflfi-
ciëele voetzoekers! Maar gisteren, welk een
volksfeest! Reeds op den vorigen avond had
men het ingeluid; de vlaggen, nog aanwezig
van Sacramentsdag, verdubbelden en verdrie
voudigden zich. Guirlande verbond zich aan
guirlande met allerlei opschriften als: „Heil
Pius IX,
bilaris
Jesus Christus heilen andere. Bloemendoe
ken tapijten versierden huizen en hutten zelfs
in de achterbuurtenwaarin zelden een vreemde
den voet-zet, ontbrak de versiering niet vter
eere van onzen lieven H. Vader!" Ja, tot onze
verbazing hebben niet slechts onze Katholieken
dien luister aan hunne huizen gebrachtmaar
zelfs vele onzer liberale Protestanten: liberale
doctorenkoop- en handwerkslieden. Des mor
gens ten vier uur begon weder het plechtige,
ver dreunende klokgeluials ware er storm
of brand. Wat had men zich zelfs des nachts
nog beijverd! Wel mocht geen processie als
„niet bestaande" gehouden wordenmaar na
de verschillende godsdienstoefeningen vond
een grootsch volksfeest in de vrije natuur
plaats. Duizenden verzamelden zich op de
velden; lofgezangen en Piusliederen weerklon
ken duizendstemmig bracht men den H. Vader
een „hij levedat door de steden weergalmde.
Des avonds bereikte het feest zijn toppunt.
gij grijsaard, heil den bisschops-ju-
of „Pius IX, den Stedehouder van
Huis aan huis schitterde met lichtenballons
en bengaalsch vuur als in een tooverzee tot
laat in den nacht bewoog zich in de daghel
dere straten eene vroolijke volksmenigte,
waartoe de heete zomerdag met zijn heerlijken
en zachten avond veel bijdroeg. Overal leven
vreugdevol genot en gezang, daarbij het ge
raas van vuurwerk boven en beneden den
Rijn, dat de echo's der bergen deed ontwaken.
Slechts een hoopje Evangelischen vierden stil
zijn Zondag in de Godshuizen. Wat schade
dacht menigeenheeft de Cultuurkamp met
zijne beschaving svereinen en openbare scholen
aan Rome toegebracht? Niet de minste. Rome
staat vaster dan ooiten wij aan den Rijn
die zonder vooruitgangsbril alle dagen zijne
macht en heerlijkheid aanschouwen en onder
vinden, schudden het hoofd bij de Cultuurre
devoeringen onzer blinde volksmannen. En de
eenige steun van den Staat, eene sterke
Evangelische Kerk, is op den weg des vervals;
zij wordt steeds kleiner en armzaliger tegen
over dit Rome. O God, zie van den hemel
neder en heb medelijden met ons."
Uit Tyrol schrijft men van den 4en:
Het geheele graafschap was gisteren avond
een zee van vuur. Al de gebergten waren
met vreugdevuren verlicht. Vuurpijlen stegen
langs alle kanten op. Overal weerklonken de
feesttonen der muziek en verkeerde de me
nigte in de opgewektste stemming. De aarts
hertog Karei—Lodewijkbroeder des keizers
de aartshertogin Maria Theresia en hunne
kinderende aartshertog Ferdinand en de
aartshertogin Maria Margaretha woonden de
processie alsmede het plechtig lof en Te Deum
bij, dat ter eere van den H. Vader gehouden
werd.
In Zwitserland is het gouden jubelfeest
evenzeer met veel geestdrift gevierd. Lucern
en omstreken boden Zondag-avond en -nacht
(3 Juni) een onvergetelijk schouwspel aan.
Duizenden vreugdevuren brandden op de ber
gen der Katholieke kantons, Pius IX ter
eere. De Righi-Kulmde Uri-Rothstockde
Kulm van Seclisberg en andere gevaarten,
die met hun koppen in de wolken reiken
waren van top tot bodem geillumineerd en
straalden in een zee van licht, die tegen den
donkeren hemel prachtig afstak. Lucern werd
met Bengaalsch vuur verlicht. Van alle zijden
hoorde men het geknal der vuurwerken, die
afgestoken werden. Alles werd door het heer
lijkste weder begunstigd.
Men meldt uit Dublin dat geheel Ierland
met onbeschrijfelijke geestdrift het feest van
den Paus heeft gevierd. Overal werden prach
tige processiën gehouden.
België. In het bisdom van Brugge, waar
de feestviering, die in andere dioceesen van
Belgie den 21en Mei plaats had, tot den 3en
Juni was uitgestrekt, is het gouden bisschops-
feest met grooten luister gevierd. Groot was
de geestdrift, algemeen de deelneming. Vlag
gen met pauselijke en nationale kleuren, ver
siering met guirlanden en bloemen, illumina
ties enz.hadden tot in de kleinste gemeenten
plaats; er waren zelfs plaatsen, waar men te
vergeefs naar een huis zochtdat aan de al-
gemeene feestviering geen deel nam. Het bis
dom Brugge heeft voor geen ander in België
ondergedaanen de rij der feesten in dat
koninkrijk op waardige wijze gesloten.
America. Uit Philadelphia schrijft men
aan de Times dat het jubilé van den Paus
Zondag 3 Juni door de Katholieken in geheel
de uitgestrektheid van de Vereenigde Staten
met buitengewone geestdrift gevierd isniet
alleen binnen de kerken, maar ook door op