NIEUWE
No. 55.
Zondag 26 Augustus 1877.
2® Jaargang.
Het derde Eeuwfeest
Uitgever W. K UPPERS.
PETRUS PAULUS RUBERS,
1577—1877.
Hoe meer de voorwerpen uit het gezicht
rakenhoe kleiner zij worden. De perspec
tief leert ons de onveranderlijkheid van deze
natuurwet, maar Rubens geeft er een dé
menti aan. De afstand van tijd en plaats
verheft hem tot de grootte van een Titaan.
De eeuwen gaan daarheen en leggen rus
teloos haar rustigen loop af; maar wat zij
ook meevoeren in den afgrond van het ver
leden, Rubens blijft tot het tegenwoordige
behooren. Zijn schaduw neemt voortdurend
reusachtiger verhoudingen aandaar hij den
gloed van den stralenkrans, waarmede
reeds bij zijn leven de tijdgenooten hem
het hoofd omgaven, geheel in zich opge
nomen heeftom er met steeds toenemende
intensiteit, het menschdom mede te ver
warmen.
De oude twist, die onlangs op nieuw
verlevendigd werd, over Rubens geboorte
plaats, kunnen wij ter zijde laten. Of de
Ylaamsche schilder het levenslicht zag te
Keulen, te Siegen of te Antwerpen, wat
heeft de kunst zich daarover te bekommeren
en welk belang boezemen ons, van haar
standpunt beziende onvruchtbare nasporin
gen en het dorre twistgeschrijf indat ter
wille van Ruben's geboorteplaats de histo
rische navorschers in rep en roer heeft ge
bracht? Laten wij aannemen, dat Rubens
geboren werd te Siegen, dat er onloochenbare
bewijzen voor dat feit zijn aangevoerd: de
conclusie uit dat bewezen feit te trekken,
zal toch wel van nul of weinig waarde zijn.
Den 19 Juni 11. vierde Duitschland het
derde eeuwfeest van Ruben's geboorte op
Waardige wijze, met grooten luister te Sie
gen en te Cassel en de geheele Duitsche
pers wedijverde in het brengen van hulde
aan de nagedachtenis van den grooten man.
Bij besluit van de Antwerpsche vroed
schap werd om zuiver locale redenen de
herdenking van een onomstootelijken histo-
rischen datum tot de maand Augustus ver
schoven en vierde thans de Rubensstad het
derde eeuwfeest van den vorst der Ylaamsche
schilderschool op eene hem waardige wijze.
Het plan had reeds door gansch de beschaafde
Wereld weerklank gevonden en dit niet het
minst in ons vaderland.
Rubens moge in de Ylaamsche gewesten
•liet geboren zijn: het Ylaamsche ras zit
hem in het bloed. De mannelijke kracht en
de teederheid, welke de opvoeding van zijne
moederdie als vrouw en gade eene reeks
Van bittere beproevingen van liefde, den
jongen Rubens schonkmaakten hem Yla-
ming van temperament. Zijn natuurlijke
Neiging, zijn geestesrichting voegden zich
hij dien aanleg van geboorte en alles werkte
medeom Rubens, zooals hij zich later in de
volle weelderigheid van zijn talent zou open
haren, in dat veel bewogen tijdvak alleen
m Ylaanderen te doen begrijpen. Daar was
hij op zijne plaats, op dat bevoorrechte hoekje
Van de aarde, waar een krachtige levens
geest allen en alles beheerschte, waar de
^ïjheid, die groote gemeenten had gesticht
welke elk op zich zelf zoovele staten vormde
voor de bevolkingen, hooghartig van aard,
van vurigen ijver bezieldvol van krachtige
werkzaamheid, naijverig en roemende op
hun onafhankelijkheid en op hun zelfbe
wuste, onverschrokken kracht.
"Waaraan ontleent het volk der Ylamingen
dien kloeken geest? Tuk op hun rechten
en privilegiën zien wij ze op hun hoede tegen
do bedreigingen van den naijverigen vreem
deling tegen het verraad in zijn eigen boe
zem slaan wij hen gadevervuld van haat
tegen elke dictatuur en elk despotismezien
wij hen worstelen om hun vrijheid en het
ongeschonden behoud hunner voorrechten.
Die strijd zag hen beurtelings triomfeeren
beurtelings het onderspit delven en de ne
derlagen nog meer dan de zegepralen staal
den de karakters en hardden de gemoede
ren. Lijden en martelaarschap legden de
kiemen tot een nog doordringender en vrucht
baarder poëzie dan de vreugdegalmen van
blijde zegedagen ooit het aanzijn gaven.
Stoutmoedige ondernemingen op de we
reldzeetochten naar Oost en West, die aan
de Vlaamsche steden de wereldhandel be
zorgden, hadden den blik doen verruimen,
de kennis doen toenemen, den smaak ver
edeld en den zin voor het schoone gekweekt.
Zoo werden helden geboren, maar tegelijk
ook dichtersbeeldhouwers en schilders. Het
Oosten en zijn weelderige producten hadden
geen geheimen meer, noch verrassingen,
en de levendige gloed en het warme coloriet
van de eigenaardige Oostersche kunst wer
den de gelukkige bondgenooten van dien
grijzen, veranderlijken maar steeds stralen-
den hemel der Ylaansche gewesten.
Dat Ylaanderen met zijne geschiedenis, die
vergeleken mag worden met de doorluchtigste
bladzijde van de wereldhistorie, dat Ylaan
deren met zijn vermogende steden, rijke
landouwen en krachtige bevolking moest
er zijn om een Rubens geboren te zien wor
den, hem tot ontwikkeling te brengen en
een vlucht te doen nemen, die de geheele
wereld vervult van zijn onsterfelijken naam.
Sedert een lange reeks van generatiën
had de kunst in Ylaanderen burgerrecht
verkregen. Onsterfelijke voorgangers
noemen wij slechts de van Eijk's
hadden den weg bereid voor den Ant-
werpschen meester. Later kwamen nog
anderen, die Karei van Manderde
schilder historiograaf van de 17 de eeuw, be
groet met den titel van pioniers en voor
lichters van de Ylaamsche school. Zij waren
de gebroeders Schoreel en Bernard van Or-
leyde Franz FlorisMartin de Vos, de
Otto Vaeniusdie zich echter allen min of
meer slaafsche navolgers toonden van de
Italianenaan wie de van Fijk's weer den
weg hadden gewezen. Hun corypheënRa
phael, Correggio en de Venetianen werden
nagevolgd maar niet geëvenaard. Daar ver
schijnt Rubens en verbreekt met een van
die verbazingwekkende bewegingendie al
leen eigen aan het genie, de banden van
de Ylaamsche school, drukt haar het na
tionaal karakter op het hoofd en opent haar
als door een too verslag de poorten voor het
bloeitijdvak van macht en grootheid.
In 1577, het geboortejaar van Rubens,
dreigden deYlaamsche provinciën ten gronde
te gaan. Die eerstij dn zoo welvarende en
gelukkige gewesten was alle veerkracht ont
nomen en hunne bevolkingen zaten neder
in zak en asche.
Welk een krachtigen stoot hadden de
Ylaamsche provinciëndie zoo straks een
toonbeeld van verval en verslapping zou
den opleveren, aan de ontwikkeling van
naburige en aan verre kusten wonende vol
ken gegevenBij den dageraad van de
Renaissance had ook Ylaanderen zijn bood
schappers dienaars van den eeredienst der
humaniteit door middel van beschaving en
verlichting, in alle richtingen uitgezonden.
Geschiedschrijvers, aardrijkskundigen, wis
kunstenaars dichterstoonkunstenaars
bouwmeesters, beeldhouwers en schilders,
zij waren getrokken naar heinde en verre,
naar het Noorden en het Oosten, tot zelfs
naar Italië, de erfgename van het oude
Griekenland. En wat vinden hun nakome
lingen in het land hunner vaderen terug?
Een volk, dat nog slechts de schim van
een krachtig bestaan in zich omdroeg, een
uitgeputte landstreek naargeestig als een
kerkhof. De hertog van Alva had het plan
beraamdmaar alvorens in den langen
slaap zonder droomen te verzinken, zou
Vlaanderen zich eerst idealiseeren in een
zijner volmaakste persoonlijkhedenPetrus
Paulus Rubens.
In Rubens herkennen wij den Vlaming
bij uitnemendheid. De gezonde en onver
stoorde vroolijkheid heeft hij gemeen met
den patriciër Yan weleer, die den grond
legde tot eigen fortuin, die zich gelukkig
gevoelt in overvloed te kunnen leven, om
dat hij daarvan rondom zich verspreiden
kan en anderen gelukkig kan maken. Een
andere karaktertrek is zijn voorname en
gemeenzame gastvrijheid, zijn prachtlievend-
heid zonder hoofdschen eigenwaanzijn ge
negenheid tot zwier en uiterlijk vertoon.
Hij heeft van zijn vader de vereering van
het schoonevan zijn moeder Maria Pijpe-
linckade gulheid en edelaardigheid van
inborst, de adel van het gemoed, de in
nige gevoeligheid en eene ziel ontvankelijke
voor al wat liefelijk is en wel luidt; van
het volkdat hij lief kreegde poëzie van
de realiteit en de gehechtheid aan den ge
boortegrond. Wat schittert, ruischt en fon
kelt trekt hem aan en het liefst ziet hij
zich omringd van zijdegoud, kostbare ge
steenten, kant en veêren. Bij al die weel
derigheid van smaak blijft hij echter den
man van orde, die op gezette tijden, als
een goed huisvader, zijn kas opmaakt en
zijn zaken met de meeste zorg bestuurt.
En met hetzelfde gemakwaarmede hij zich
aan den huiselijken haard beweegt, treedt
hij straks weêr op een geheel ander terrein
en verwisselt de gezellige, ronde taal van
het gemeenzame, alledaagsche leven met
de hoofsche diplomatieke vormen en plicht
plegingen. Het eene oogenblik is Rubens
de joviale burgerhet andere oogenblik de
voorname diplomaat. De groote mijnheer ver
toont zich dan in al zijn fierheid. Yoor prin
sen en hertogen doet hij niet onder en door
zijn luxe steekt hij de diplomaten van be
roep naar de kroon.
BUITEN LANDSCH OVERZICHT.
In het begin dezer week dreigde een tweede
Amerikaansche revolutie uit te barsten,
maar ditmaal niet in Amerika. In Zwit
serland, waar de huishoudelijke vrijheid
door de liberalen zoo hoog wordt geroemd
waar godsdienst en kerk zoo vervolgd wor
den, in dit vrije land kwamen 400 amb
tenaren der maatschappij van de noord
oostelijke spoorweglijn in verzet. Wat was
de rede De spoorwegmaatschappijwier
financiën ook al alles behalve gunstig staan
trachtte door vermindering der tractementen
te voorzien in het te kort. Ook hier schijnt
men met de zwendelarij in spoorweg-actiën
niet Onbekend te zijn. Gelukkig liet de
maatschappij de onedele bezuinigingsmaat
regelen achterwegewaardoor de hartstoch
ten beteugeld werden.
Yeel wordt te Berlijn gesproken over de
mededeeling van de Reichsanzeigerdat de
Duitsche Regeering de Porte op strenge
wijze heeft opmerkzaam gemaakt op de
niet-handhaving van de bepalingen der Ge-
nèver overeenkomst. De Russen hebben
waarlijk die overeenkomst niet minder ge
schonden. Een feit is het echter, dat von
Bismarck voor 't eerst in dezen oorlog zich
rechtstreeks doet hooren en die eerste di
recte stap is tegen Turkije. Wie weet mis
schien volgen er nog wel meerdere.
De onzekerheid over de reis van von Bis
marck is geëindigd; de Prov. Corr. ver
klaart, dat de Rijkskanselier met zijn fa
milie naar een Zuid-Duitsche badplaats is
vertrokken. Yoor zijn vertrek heeft de
Prins den Keizer bezocht. De ontvangst
moet zeer hartelijk zijn geweest. Keizer
Wilhelm drukte zijn levendig genoegen uit
over den voortreffelijken gezondheidstoe
stand, waarin de Rijkskanselier zich zicht
baar verheugen mag.
De redevoering, die Gambetta te Rijssel
gehouden heeft, is bij den verkoop door
de politie in beslag genomen. Yolgens de
officieuse bladen zal de ex-dictator wegens
beleediging van den Maarschalk gerechtelijk
worden vervolgd. Gebeurt dit werkelijk en
verwijst het vonnis hem naar den kerker,
dan zal de „koning der radicalen" van dien
vrijen tijd kunnen gebruik maken om zijn
quitanties eens in orde te brengen van ruim
200,000,000 francs, die tijdens zijn korte
regeering door zijn handen zijn gegaan.
Men wacht daar nog altijd op.
Thiers is weder op reis gegaan en wel
voor drie weken naar Saint-Germain.
Yolgens de Univers hebben op nieuw
wonderdadige genezingen te Lourdes plaats
gehad. Zaterdag-morgen zou onder anderen
een kloosterzusterdie in de laatste stadium
van tering en door de geneesheercn opge
geven was, plotseling zijn hersteld.
De nieuwe Turksche leening is, naar
men nader bericht, te Londen gesloten
door bemiddeling van de Oitomannische
bank te Constantinopelde Porte krijgt
2Yj millioen p. st. van de 3 millioen no
minaal. Men spreekt van een nieuwe lee
ning van 2 millioen p. st. Een deel van
de staatsbosschen is voor de leening ver
band.
MAftMHI COïftAIT.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem75 Cents.
Buiten Haarlem franco per post90
Afzonderlijke Nummers 6
Dit blad verschijnt twee maal per week.
In half formaat 'S WOENSDAGS AYONDS.
In geheel ZATERDAGS
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
TIÏHD
PRIJS DER ADVERTENTIEN
Van 16 regels30 Cent».
Elke regel meer5
Groote letters worden 'berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 cents per advertentie k Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Zaterdags en Woensdags
vóór 12 uur 's middags ingewacht.
AGITE MA NON AGITATE.
VAN
