NIEUWE
No. 63.
Zondag 23 September 1877,
2® Jaargang.
9tfl
Bevordering
der Verdraagzaamheid,
Uitgever W. KUPPERS.
Er is wellicht geen volkdat het woord
verdraagzaamheid zoo vaak op de lippen
zweeftterwijl veler hart ver van deze
deugd verwijderd is, als het volk van
Nederland.
Niemand behoeft zich over dit veelvul
dig gebruik maken van het woord ver
draagzaamheid te verwonderen. Het gou
vernement geeft het voorbeeld; dus moet
het wel navolging vinden, 't Is prijsbaar
in eene Regeering dat ze zoo goed hare
roeping begrijpt. In een land als Nederland
waar zoo verschillende godsdiensten talrijke
volgelingen tellen, is het eene onvermijde
lijke noodzakelijkheid dat de Regeering
door woorden en daden de deugd van ver
draagzaamheid bevordert. Eene regeering,
die anders handelde, zou eene der voor
naamste regeeringsplichten jammes]ijk ver
zuimen. Een goed gouvernement tracht
vrede en eendracht onder de zonen des
lands te bevorderen.
Intusschen zijn er, in strijd met alle
ware beschaving, tegenwoordig niet weinig
gouvernementendie het zaad van ver
draagzaamheid kwistig strooien. Yooraan
staan: Pruisen, Zwitserland, Rusland en
Italië.
Doch, wij bepalen ons heden tot Nederland.
Hoe is het in Nederland met de ver
draagzaamheid gesteld? Verdraagzaamheid
bij het gouvernement en verdraagzaamheid
bij de onderdanen?
Is beider verdraagzaamheid zóó als ze
behoort te zijn? Zoo als ze kan zijn bij ver
standig voorgaan van invloedrijke mannen?
Er ontbreekt, helaa3 veel aan! Aan
woorden van verdraagzaamheid evenwel
niet. De daden laten zich vaak wachten.
Zoolang het koningrijk der Nederlanden
bestaat is er niet één ministerie geweest,
dat de verdraagzaamheid niet in zijne
banier geschreven had. Maarer is wellicht
ook niet een ministerie geweestdat aan
alle eischen der verdraagzaamheid heeft
willen of kunnen voldoen.
De meeste beriepen zich op „bestaande
toestanden, waar rekening meê gehouden
moest worden." Dat was een allerfraaiste
uitvlucht, om dë achterstelling der Katho
lieken te bestendigen en de bevoorrechte
partijen te blijven vertroetelen.
In plaats van „bestaande toestanden",
die strijdig waren met de duidelijke bepa
lingen der grondwetzoo spoedig en zoo
goed mogelijk te veranderen, werden ze
in stand gehouden, tot groot nadeel der
Katholieken.
Er waren ook „bestaande toestanden"
die ten voordeele van de Katholieken kon
den dienen, vooral bij het armwezen. Het
gouvernement wist zeer goed dat de meeste
rijke fundatiën der Katholieken in Prote-
stantsche handen gevallen waren, maar bij
de samenstelling van wetten op het Arm
bestuur werd daarop geen het minste re-
gard geslagen. De Protestanten veelal rijker
en in het bezit van Katholieke Armen-
goederen, konden hunne armen ruim on
derhouden, de Katholieken veel minder rijk
en van bijna al hunne Armengoederen be
roofd, moesten zich met hunne talrijke
Armen maar zien te redden.
Waar werkelijk en noodzakelijk op „be
staande toestanden" moest gelet worden,
werd het niet gedaanwant de gouverne-
ments-verdraagzaamheid berekende, dat de
Katholieken daar te veel baat bij gevonden
zouden hebben.
In plaats van evenredige verdeeling van
geroofde Armengoederen te gelastenmaakte
men wetten zeer geschikt om de armen
der eene gezindte als heeren te doen bede
len de armen der Katholieken van honger
te doen omkomen, ten ware de liefdadig
heid der Geloofsgenooten dit treurig lot
voorkwam.
„Er werd rekening gehouden met be
staande toestanden"maar hoe Geheel in
het voordeel der niet-katholieken geheel in
het nadeel der Katholieken.
Yan zulk gehalte is de gouvernements
verdraagzaamheid in Nederland altijd ge
weest. Bij alle gelegenheden het woord
verdraagzaamheid op de lippen, maar het
hart bleef er ver van verwijderd. Zoo er
gens dan mag men van vele ministeriën,
die hier het roer van Staat bestuurden,
getuigen: „doe naar hunne woorden, maar
niet naar hunne werken."
Men heeft slechts te letten op de samen
stelling der verschillende ministeriën, op
de benoemingen bij rechterlijke collegiën,
op het aanstellen van Burgemeesters, op
honderden, ja duizenden zaken in het maat
schappelijk leven, dat het bij de meerder
heid der gouvernementsmannen geen ernst
was met de verdraagzaamheid.
Den onderwijzers der openbare scholen
wordt streng bevolen niets te leeren, niets
te doenniets toe te latenkwetsend voor
het godsdienstig gevoel van kinderen van
andersdenkenden.
Zeer wel! Ware beschaving onthoudt
zich altijd iemand in zijn Geloofsovertuiging
te hinderen. Maar, nu het voorbeeld van
gouvernementswege
Heeft dit Ministerie niets gedaan strijdig
met ware verdraagzaamheid Is het ge
beurde met de Pauselijke wapenborden
bij eenige processiën, de verkoop der boo-
men van St. Agatha, de gerechtelijke op
zegging der zoogenaamde pacht aan de
Kruisheerenhet toelaten der moderne
Zendingsfeesten, de samenstelling der nieuwe
arrondissementen met de daarbij behoorende
rechtbankenenz. enz. nu zoo bijzonder ver
draagzaam geweest jegens de Katholieken
Aan welke schoone voorbeelden kan de
verdraagzaamheid van menig provinciaal
bestuur getoetst worden
Hoeveel Katholieke schoolopzieners telt
men in de provinciënzelfs daar waar de
bevolking de meerderheid vormt
Het besnoeien van gemeente-subsidiën
aan Burgerlijke Armbesturen zonder de
minste restitutie van geroofde armengoe
deren te bewerken, is een allerprachtigst
bewijs van officiëele verdraagzaamheidwel
waard om in de jaarboeken te worden op-
geteekend.
Alle gedenkdagen van vóór den tachtig
jarigen oorlog worden geïgnoreerd, maar
gebeurtenissen, waarbij de beruchte Water
geuzen een hoofdrol vervuldenwerden met
verschrikkelijk veel bombast herdacht. Hoe-
meer zulke gebeurtenissen de vrijheid der
Katholieken dooddenmet te grooter luister
wordt ze gevierd.
Hoeveel Katholieke professoren tellen
's Rijks Hoogescholen Niet één! Wel een
renegaat
Obewonderenswaardige officiëele ver
draagzaamheidwat zijt ge onpartijdig, wel
willend, grondwettig en navolgenswaardig!
Is het wonder dat overalwaar de anders
denkenden de meerderheid hebbengeen of
bij hooge gunstslechts 1 a 2 Katholieken
zitting in den Gemeenteraad hebben?
Om slechts Haarlem te noemen, ruim
een derde gedeelte der bevolking is Katho
liek en zij worden vertegenwoordigd door
twee Katholieken in den gemeenteraad. En
wee deze afgevaardigdenzoo zij hun stem
krachtig ter verdediging van Katholieke
belangen deden hooren, ook hen zou men
trachten te verwijderen. Men lette slechts
op de benoeming van ondergeschikte be
trekkingen geen Katholieken komen in
aanmerking. Zelfs daar, waar zij als bij
toeval een postje bekleedde, worden geen
andere in hun plaats gesteld.
Vijf en twintig jaren te laat werd de
heer Alberdinqk Thijm aan eene school
voor beeldende kunst benoemd, omdat de
heer Thijm Katholiek is De officiëele ver'
draagzaamheid ziet nergens Katholieke kun
stenaars of geleerdenom die tot meerdere
eer des lands een leerstoel te geven
De Gouvernements-voorbeelden hebben
een betreurenswaardigen invloed op een
groot deel der bevolking, dat juist zóó
navolgt als het gouvernement voorgaat.
Wat baat het den kinderen op de open
bare scholen verdraagzaamheid te leeren,
deze als een groote volksdeugd aan te prij
zen wanneer de bevolking als 't ware in
twee partijen wordt gescheiden, de een
om haar buitensporig te begunstigen, de
andere, om haar het genot van gelijke
staatkundige rechten zooveel mogelijk te
onthouden
De verdraagzaamheid van Katholieken
jegens anderdenkenden laat weinig of niets
te wenschen over. Oneen we zouden ons
vergissenVele Katholieken zijn te ver
draagzaam doen meer dan betaamd om
met andersdenkenden op vredelievenden
voet te verkeeren.
Wij begrijpen niet hoe rechtgeaarde Pro
testanten op zulke laakbare verdraagzaam
heid van Katholieken nog prijs stellen.
De Katholiek, die, om anderdenkenden
te believen, zich onverschillig toont voor
zijn H. Geloof handelt verachtelijk, en
zijne verdraagzaamheid heeft een' valschen
grondslag.
Er zijn Katholieken, die, om verdraag
zaam bij andersdenkenden te schijnen, in
de tegenwoordigheid van Protestanten en
Katholieken alles afkeuren', wat van Ka
tholieken komt. Met eene aan waanzin gren
zende aanmatiging bevitten zij Katholieke
kunstenaars, ambachtslieden, kooplieden,
winkeliersschrijvers en dichters. Op hunne
arrogantie afgaande zou men meenen „ko
ning éénoog in het land der blinden" vóór
zich te zien.
Betere stukken van Geloofsgenooten keu
ren deze zonderlinge Katholieken hoogelijk
af, en aan slechtere van tegenstanders,
van niet-Katholiekenhechten zij hunne bij
zondere goedkeuring.
Het zijn dezulke die zich schamen in 't
openbaar Katholieke zaken te steunen, uit
vrees de andersdenkenden hun hierdoor
minder met het slijk dezer aarde zullen be
gunstigen. De dwazen ze zijn ten spot van
hen, die hen oogenschijnlijk verheerlijken
maar in hun hart verfoeien.
De zonderlinge bemerken er niets van
hoe zij door hunne laakbare handeling der
verachting aller weidenkenden oogstenzoo
wel van rechtgeaarde Protestanten als van
Katholieken.
Sommige dezer waanwijze gaan nog ver
der en toonen hunne verdraagzaamheid in
het opmaken van lasterlijke stukken, dip
zij aan anti-Katholieke hladen opzenden.
Yan deze zoogenaamde verdraagzaamheid
van Katholieken hebben wij een diepen
afschuw Zij zijn ook niet waard langer den
naam van Katholiek te dragen, ja zelfs de
Protestanten verachten hen heimelijk in hun
hart, ofschoon ze hun nu en dan wel eens
een postje bezorgen.
Ware verdraagzaamheid heeft een edelen
grondslag, en deze is: het groote Gebod
van Liefdewat de Zaligmaker zijn volge
lingen gegeven heeft. Hij, die anderen be
mint als zich zeivenis verdraagzaam zon
der het voornemens te zijn. Yan daar dat
het als een groote zegen voor een land ge
rekend wordt als de regenten ware Criste-
nen zijn.
BUITENLANDSCH OVERZICHT.
Von Bismarck en Andrassy hebben een
conferentie gehouden te Salzburg. Het on
derhoud begon des voormiddags ten 11 uur
en eindigde in den namiddag ten 3 uur.
Een diner ten 6 uur deed de beide luidjes
op nieuw samenkomen. Dat iets gewichtigs
verhandeld is, blijft buiten twijfel, o. a.
zinspeelt men dat er sprake zou geweest zijn
van een wapenstilstandvolgens anderen
zou von Bismarck aan de Turken door eene
Europeesche interventie willen belettende
Russen uit Bulgarije te verdrijven. De
toestand der Russen schijnt wel zorgwek
kend nu von Bismarck een handje zal gaan
helpen.
Volgens de Deutsche Zeitung zou von
Bismarck besloten hebben het Russisch
programmatot emancipatie der Christenen
in Bulgarije en der Bosniërs en tot het
openstellen van de Dardanellen, te onder
steunen. Yon Bismarck zou verder er op
aandringen, dat de vrije vaart op den Do-
nau krachtig werd gewaarborgd, dat Ru-
menië onafhankelijk werd en eindelijk zou
hij verlangen, dat Oostennjk's bescherm
heerschap over de Donau-vorstendommen
werd erkend.
De Hongaarsche bladen protesteeren krach
tiger dan ooit tegen samenwerking van
Oostenrijk-Hongarije met Rusland; tenge
volge van een toast, die Keizer Frans Jozef
bij gelegenheid van een feestmaal te Ka-
teem
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem75 Cents.
Buiten Haarlem franco per post90
Afzonderlijke Nummers 6
Dit blad verschijnt twee maal per week.
In half formaat 'S "WOENSDAGS AYONDS.
In geheel ZATERDAGS
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
PRIJS DER ADVERTENTIEN
Van 16 r
Elke regel meer
30 Cents.
5
AGITE MA NON AGITATE.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Zaterdags en "Woensdags
'vóór 12 uur 's middags ingewacht.
