NIEUWE
No. 65.
Zondag 30 September 1877.
2® Jaargang.
Can ossa.
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
Uitgever W. KUPPERS.
Wees gerust, Mijne Heeren, zoo sprak
de Duitsche Rijkskanselier in 1872 in het
Parlement, toen' hij bij de beraadslaging
over het Duitsche gezantschap hij den H.
Stoel, onder donderend applaus zijner tra
wanten, de verzekering gaf: „Wij gaan niet
naar Canossa."
Na het beroemde gezegde van Napo
leon: VEmpire c'est la Paixhet kei
zerrijk is de vredeheeft geen staats
man een gewichtiger gekozen woord gespro
ken dan de Duitsche kanseliertoen hij ge
noemde woorden bezigde. In dat gevleugeld
woord lag de aankondiging van den Cul-
turkampf, van la guerre ci outrance tegen
de Katholieke Kerk. Niemand behoefde
naar die heteekenis te zoeken; zij lag voor
de hand; want iedereen zag de donkere
wolken boven de hoofden der Katholieken
samendrijven. Het uitbundig gejuich van
allendie aan de rokspanden van von Bis
marck hingen, hief [omtrent den onheil-
spellenden zin der aangeheven wapenkreet
allen twijfel op.
Yoor Duitschland keerden inderdaad de
dagen van Hendrik IY terug, toen het
Caesarisme alles op het spel zette, goed
en bloed der bevolking waagde, om de
Kerk in de handhaving van haar recht te
fnuiken en haar onder den voet te krijgen.
Hoe het mogelijk was, dat de aankondi
ging van zoo 'vele naamlooze rampenwaar
aan men moedwillig het nog zwakke Kei
zerrijk ging prijs geven, met zooveel inge
nomenheid en vreugde vernomen werd,
laat zich deels uit het anti-kerkelijk fana
tisme, deels uit het allerdiepst servilisme
der nationaal-liherale partij verklaren. An
ders toch had veeleer het gansche Duitsche
volk protest moeten aanteekenen tegen de
gewaagde plannen der Regeering, want
een enkele blik in de geschiedenis is vol
doende om met vrees en angst terug te
zien op de jammerlijke tijden, die Duitsch-
lands vorsten en volken onder den eerloozen
Hendrik IV doorleefden.
„Wij gaan niet naar Canossa". Wèl zul
len wij Hendrik IY volgen in zijn aan
slagen tegen de Kerk, maar niet in zijn
boetegang naar Canossa. Wij zullen, profijt
trekkende van onze stoffelijke overmacht,
in onzen overmoed aan de Kerk alle denk
bare rampen bezorgen; eerst de Jezuïeten
verjagen, dan de overige kloosterorden;
de beurt komt dan van zelf aan de kloos
tervrouwen. De priesters zullen wij eerst
zooveel mogelijk verarmenhun de regee-
ringstoelagen onthouden enblijven zij trouw
aan hun eed, dan staan de poorten der
gevangenis voor hen open en eindelijk ja
gen wij hen over de grenzen. Alle midde
len moeten worden aangewend om de gees
telijkheid met de wet te bereikenmet dat
doel behooren desnoods uitzonderingswetten
Vervaardigd of nieuwe artikelen verzonnen
te worden; want het doel heiligt de mid
delen en voor de Katholieken bestaat de
tvet niet om overtreders te straffenmaar
te maken. Zij moeten in onze handen val
len en de gansche stam der levieten zal
verdwijnen. De herders scheide men van
hunne kudden en een eenmaal opengevallen
plaats blijve voor immer onbezet.
De opperherders zullen wij van hunne
zetels verwijderen en het land uitzetten,
na hun den smaad der gevangenschap te
hebben aangedaan. Tot in het buitenland
zullen wij hen vervolgen en hunne corres-
pondentiën onderscheppen.
Hendrik IY vond nog willige prelaten,
die hem steunden in zijn geweldenarijen;
op die hulp kunnen wij niet rekenen. De
Bisschoppen van Duitschland staan in een
dichte phalanx saamgesloten; zij zijn te
heilig om trouweloos te worden door om-
koopingte apostolisch om zich door aard-
sche eer te laten verleiden; daarom zullen
wij zelf een Bisschop vervaardigen, hem
een mijter op het hoofd zetten, hem een
staf in de hand geven en hem laten wan
delen en stilstaan op kommando. Zoolang
hij ons gehoorzaamt, zal hij met goud en
eer worden overladenanders ontnemen
wij hem zijn mijter en zijn staf; wij heb
ben daar recht toe, wijl hij ze uit onze
hand ontvangen heeft. Al wie ons in de
uitvoering dier plannen de behulpzame hand
biedt, kan op onze erkentelijkheid en ver
gelding staat makenwant al de kerkelijke
bezittingen der Katholieken, al de fondsen
en eigendommen hunner liefdadige instel
lingen vallen in onze handen, om vervol
gens onder het beheer te komen van hon
gerige ambtenarendie eene belooning ver
diend hebben. Weeshuizenhospitalense-
minariën, pastoriën, kerken, scholenalles
wordt ons eigendomzoodat de cultur-
kampf ons onuitputtelijke bronnen van wel
vaart voor onze creaturen zal openen.
Yreest niet: uit ons Welfenfonds betalen
wij de reptielen, die onze daden toejuichen
en al wat katholiek heet aan de openbare
verachting prijs geven.
Zóó zullen wij op onze wijze den tijd
van Hendrik IY in Duitschland terugvoe
ren; maar verder volgen wij dien Keizer
niet na; wij kennen geen berouw, geen
bekeering. Heeft Hendrik IY zich verne
derd door een daad van boetvaardigheid;
stond hij in een boetekleed te Canossa»
om van Paus Gregorius vergiffenis te vra
gen, wij zullen ons bedrijf voortzetten,
zonder ooit tot inkeer te komen. Derhalve
„weest gerust" Mijne Heeren, wij gaan
niet naar Canossa!
Het eerste gedeelte van dit program
hebben wij bereids in volle werking gezien
en dagelijks zijn wij getuigen van de wrange
vruchten, die het afwerpt. Het fanatisme
heeft de burgers tegen elkander opgezet
en allerwegen wantrouwen en ellende ver
spreid. De droeve dagen van Hendrik IY
zijn teruggekeerd; het arme Duitsche volk
gaat gebukt onder den ondragelijken last van
het militairisme en wordt op maatschap
pelijk gebied door velerhande rampen ge
teisterd.
Of de dagen van berouw ook zullen
volgen? Wij twijfelen er niet aan. Het
zou niet de eerste maal zijndat de terug
keer op den weg der rechtvaardigheiddat
een gang naar Canossa door den hoogge-
klommen nood het laatste redmiddel werd.
BUITEN LANDSCH OVERZICHT.
Plewna is de voornaamste plaats op het
oorlogstooneel in het Oosten, waartegen
de Russen ageeren en alle krachten wor
den bijgezetom die plaats te bemachtigen.
Bij de jongste gevechten verloren de ver-
eenigde legers der Rumeenen en Russen
voor Plewna meer dan 25,000 man aan doo-
den en gewonden. Op nieuw deden zij dezer
dagen een aanval, maar werden met aan
zienlijke verliezen afgeslagen, zij verloren
4 stukken geschut en meer dan 7000 man.
Dat Plewna ook niet geheel is ingesloten
blijkt uit de versterking van 10,000 man
alsmede ammunitie en levensmiddelen, die
het Turksche leger binnen Plewna ont
ving. Dit feit kan als bijzonder gewichtig
beschouwd worden, omdat de eenige kans
van succes voor het Russische leger juist
gelegen scheen in de schaarschte van levens
middelen en oorlogs-ammunitie in het
Turksche kamp. Men kan dus aannemen
nu de kloeke verdedigers van Plewna we
der van het noodige zijn voorziende Rus
sen de hoop wel zullen moeten opgeven
om hun onderneming tot een goed einde
te brengen, vooral nu de ontmoediging en
ontevredenheid onder het Russische leger
toenemen.
Op zooveel tegenspoed hadden de Russen
niet gerekend. Men had vast geloofd, dat
na eene flinke nederlaag der Turkendeze
onmiddellijk om vrede zouden smeelcen, of
dat de Russen zonder veel stoornis regel
recht naar Constantinopel zouden marchee-
ren. En nu staat men even overbluft, als
de Franschentoen dezen zagendat niet
zij b Berlinmaar de Pruisen in Parijs
kwamen.
Een kamerheer van den Sultan is te
Plewna aangekomen.
Uit Weenen wordt aan the Daily News
bericht dat, op last van den Czaar, de
Ministers te St. Petersburg de vraag van
vrede of oorlog in overweging hebben ge
nomen. Grootvorst Constantijn en de Mi
nister van Oorlog zouden zich voor de
voortzetting van den krijg hebben verklaard
de overige Ministers wenschten vredes-on-
derhandelingen.
De verkiezingsstrijd in Frankrijk is se
dert een paar dagen in vollen gang. Heftig
is de strijd; ook H Manifest-Thiersofzoo-
als de republikeinen het noemen, de
stem van gene zijde des grafs en het po
litieke testament van den grooten burger
is openbaar gemaakt. Dit onleesbaarellen
lange stuk, vol machtspreuken, is blijkbaar
niet van Thiersdeze was daar te bekwaam
toe. Zijne politieke erfgenamen, Jules Favre
en consorten, bewijzen den overledene niet
veel eer, met dat document op zijn naam
uit te geven. La Defense gelooft, dat de
schrijvers en verspreiders er van zouden
vervolgd wordenwegens het uitgeven van
een ondergeschoven stuk.
Het comité van de socialistische repu
blikeinen te Parijs, heeft een communis
tisch manifest gepubliceerd. (Dit noemt men
eene onhandigheid.) Emile de Girardin be
zweert den republikeinen, zich in de publieke
bijeenkomsten in acht te nemen. Tracht u
te matigen, zoo roept hij hun toe; uw
tegenpartij loert op een gunstig oogenblik
om den staat van beleg toe te passen.
Omtrent plannen van von Bismarck ten
opzichte van de linker Weichseloever
zegt de Nordd. Ally. Zeitung wordt nu
ook in de Fransche bladen opgenomen.
Naar de verzekering der Esta fette zou zelfs
een hooggeplaatst persoon aan den Kurier
Pozmanski hebben medegedeeld, dat Prui
sen reeds sinds lang heeft getracht den
linker Weichseloever in bezit te krijgen.
De Servische regeering heeft, volgens
het Wiener Tageblatt, een nota aan de
Porte gezonden, waarin zij verzekert, dat
Servië nooit er aan dacht den vrede te
verbreken en op dien grond verzoekt, dat
de Porte het bijeentrekken van troepen
aan de grenzen stake. De bedoeling van
die nota is niet duidelijk; het kan echter
de Servische regeeringna de voortdurende
tegenspoed van Rusland, wel eens ernst
wezen om goede vriendjes met de Turken
te blijven. De wijze waarop zij 't echter
motiveertis inderdaad karakteristiek voor
hare goede trouw en oprechtheid: Servië
heeft geen oogenblik aan een oorlog gedacht
Te Constantinopel schijnt van diploma
tieke zijde officieus en voorloopig een even-
tueele wapenstilstand besproken te zijn. Be
vestigd is dit nieten in de Berlijnsche
kringen twijfelt men niet of de oorlog
in het volgend jaar zal worden voort
gezet. De Pruisische industrie heeft belang
rijke bestellingen gekregen van de noodige
voorwerpen, welke de Russen in staat
moeten stellen om aan de oevers van den
Donau te overwinteren.
Tevens wordt aan the Standard bericht,
dat Duitschland op nieuw en nog krachti
ger zijn vertoogen tot de Porte heeft ge
richt over de schending van de Geneefsche
conventie door de Turksche troepen.
De Porte heeft de moordenaars van de
consuls te Salonika weder naar de gevan
genis laten brengen, waardoor aan den
wensch van Duitschland en Frankrijk is
voldaan.
Sommige Fransche bladen willen weten
dat de Russische regeering zich te vergeefs
gewend heeft tot Hollandsche bankiers om
een leening te sluiten.
De conferentie te Salzburg schijnt ten
doel te hebben gehad Oostenrijk te winnen
voor de denkbeelden van von Bismarck
in zake de Oostersche quaestie. Rusland
heeft immers aan Duitschland al zijn plan
nen medegedeeld en den sluwen von Bis
marck heeft zich belast met het geruststellen
van Oostenrijk. Volgens de Postheeft
Andrassytijdens zijn onderhoud met von
Bismarck, tweemaal naar Keizer Frans Josef
getelegrapheerd. Daar nu aan den recht-
streekschen steun van de Russische politiek
evenmin te Weenen als te Pesth wordt
gedachtheeft de politiek van von Bismarck
op dit punt tamelijk wel fiasco geleden.
Officiëel worden de verliezen opgegeven
door den brand in het Departement van
Binnenlandsche Zaken te Washington ver
oorzaakt. Er zijn 10,000 aangenomen en
20,000 verworpen modellen verbrand, ter
gezamenlijke waarde van één millioen'dol-
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem 15 Cents.
Buiten Haarlem franco per post90
Afzonderlijke Nummers6
Dit blad verschijnt twee maal per week.
In half formaat 'S WOENSDAGS AYONDS.
In feeheel ZATERDAGS
ÏÏXND
COMMIT.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Yan iG regels30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 cents per advertentie Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Zaterdags en Woensdags
vóór 12 uur 's middags ingewacht.
AGITE MA NON AGITATE.
