NIEUWE
No. 135.
Zondag 13 Januari 1878.
3e Jaargang.
Victor Emmanuel II.
De Spaarbanken.
Uitgever W. K P P E R S.
De koning van Italië is dood Na een
kortstondig lijden, is hij overleden. Nog
Dinsdag meldden de berichten, dat zijn
toestandhoewel verergerd geenszins hope
loos wasen nu reeds is hij ter ziele
Zooals wij reeds medegedeeld hebbenleed
hij aan eene rechterlongontstekingwaar
bij in den laatsten tijd hevige koortsen
gekomen zijn. Woensdag 10 Januari,
's namiddags om half drie uren is hij ge
storven.
Welk eene herinnering knoopt zich voor
ons Katholieken aan dien naamSteeds
in een adem hoort men hem noemen met
Garibaldi Wie heeft niet voor zijne
zielDan oordeelen wij niet te licht
Zijne dagelijksche gebeden en des Zondags
de H. Mis heeft hij steeds volgehouden, en
zijne dochter Clotilde, de vrome gade van
Prins Napoleonzal zeker ook niet te ver
geefs hare gebeden voor het zielenheil haars
vaders gestort hebben, en wat het voor
naamste ishij heeft met vol bewustzijn de
H. Sacramenten der stervenden ontvangen.
Het overige laten wij aan God over Er
kleven intusschen zulke in het oogvallende
vlekken op zijn staatkundig leven, dat men
daarbij wel eens meer dan een bedenkelijk
gezicht zetten moet. Gaan wij in het kort
zijne geschiedenis na.
Hij werd geboren in 1820 en volgde in
1849 zijn vader Karei Albert op als her
tog van Savoye, welk land ook wel Pie-
mont en nog meer Sardinië genoemd werd.
Zijn vader had afstand van den troon ge
daan, wijl hij een nadeeligen krijg met
Oostenrijk gevoerd had en teil slotte door
den Oostenrijkschen veldheer Radetzky bij
Novara eene zware nederlaag leed. De
nieuwe hertog volgde het voetspoor zijns
vaders, vijandig tegen Oostenrijk optreden,
dat de zoogenaamde rechten der volken
wilde tegengaan. Hij koos zich hierbij
echter raadslieden, die hem geheel en al
overheerschten Mazzini, Cavour en Gari
baldi. Wel wilde hij nu en dan, zich van
hen losmaken, wel zeide Garibaldi vaak
van hem„Hij heeft een gemoed van
gouddoch een hoofd als een stier doch
hij toonde zich, hoe zeer men hem goedig
van aard prijst, toch niettemin een willoos
wezenNadat Mazzini het genootschap
van „het jonge Italië" over geheel het
schiereiland had verspreid en aldus den
grond voor het oproerige zaad had vrucht
baar gemaakt, landde in 1860 Garibaldi
in Napels, stelde zich aan het hoofd van
de oproerlingen wier getal tot duizenden
aangroeide, veroverde het geheele rijk
van koning Frans II en riep toen Yictor
Emmanuel II naar Napels, alwaar hij tot
koning gekroond werd. Op even onrecht
vaardige wijze, liet hij zich in 1859
door Cavour tot den onrechtvaardigen
oorlog met Oostenrijk verleiden, waarbij
dit met behulp van Napoleon III uit een
groot deel zijner Italiaansche staten gestooten
werd. Nadat vervolgens de andere staten
van Italië vermeesterd waren, nl. Parma,
Modena en Toskane, zond Cavour in I860
„generaal Cialdini in den Kerkelijken Staat
en liet de Marken en Umbrie bezetten,
zijnde het grootste deel van 's Pausen lan
den. En de Koning liet zich in de over
weldigde landen als Vorst kiezenhij volks
stemming, alsof daarmee zijn onrecht ge
wettigd ware. Dat het een diep gevoelde
smaad op de kerk was, bewijst het feit,
dat meer dan één land zijne gezanten van
Italië terugriepdoch Victor Emmanuel II
liet zich evenwel uitroepen tot Koning van
Italië. Hij was intusschen zoozeer door den
tegenstand en afkeuring van nagenoeg ge
heel Europa getroffen, dat hij in 1862
Garibaldi belette Rome aan te vallentoen
deze zich met behulp van twee duizend
opstandelingen zich in het hoofd gezet had
„Rome te nemen of onder hare muren te
sneven." En toen Garibaldi in 1867 weder
op Rome aanrukte om de zoogenaamde
eenheid van Italië te voltooien, waren het
onze dappere zouavendie in verbinding
met de Franschenhem versloegen en ge
vangen namen bij Mentana. In 1871 echter
toen de Franschen hunne troepen uit Rome
terugtrokken tijdens hun noodlottigen krijg
met Pruisenstond voor Victor Emmanuel
Rome open. Niettegenstaande de dapper
heid onzer zouaven, liet de Paus het nut
teloos bloedvergieten tegengaanen liet de
stad aan de Piemonteezen overgeven. Daar
mede was de eenheid van Italië voltooid
en Rome de hoofdstad geworden. Doch de
Koning heeft niet lang wil van die vol
tooiing gehad. Het is hem gegaan als Na
poleon III. II a mangê du Pape et il en
est mort. Zoo ziet de 85-jarige Paus den
eenen vijand voor, den anderen na vallen.
Hij alleen staat vast. Hij alleen regeert in
waarheid, niet als wereldlijk vorst, maar
als vredevorstals Koning der harten. Zijne
vijanden zien geen van allen hun werk
volbrachtVictor Emmanuel is nauwelijks
te Rome of daar sterft hij Zoo komt God!
Hij was gehuwd met Adelaidedochter van
Reinier, aartshertog van Oostenrijk. Deze
gemalin stierf in 1855 hem nalatende twee
zoons, prins Humbert, geboren 14 Maart
1844, en Donderdag reeds tot Koning uit
geroepen Amadeushertog van Aosta
ex-Koning van Spanje, geb. 1845 en twee
dochters de reeds genoemde Clotilde geb.
1843, en Maria Pia in 1862 gehuwd met
Koning Lodewijk I van Portugal. Deze
laatste dochter is geboren in 1847. Na het
overlijden zijner eerste vrouw sloot Victor
Emmanuel een morganatisch huwelijk met
de gravin van Mirafiore, die zich echter
wegens hare burgerlijke afkomst, nooit in
het hofleven vertoonde.
De nieuwe Koning is in 1868 gehuwd
met zijne volle nicht, prinses Margaretha
van Savoye. Den 11 November werd hem
een zoon geboren genaamd evenzoo Victor
Emmanuel.
Moge van Koning Humbert niet bewaar
heid worden, wat al reeds van hem be
weerd wordt, dat hij minder persoonlijke
achting voor Paus en Kerk heeft dan zijn
vader, en dus nog gemakkelijker dan deze
zich leenen zou tot strengere vervolging.
Moge God zijne schreden ten goede leiden
Van financieele zijde beschouwd, zijn er
geen voordeeliger zaken dan diewaarme
de gespeculeerd wordt op de volksgebre
ken, zwak- en dwaasheden.
Al te velen laten zich in de gespannen
netten gedachteloos vangen, uitzuigen of
benadeelenwilt ge iets goeds doen in de
ze; schept dan een tegenwicht. En zulk
een tegenwicht bieden de spaarbanken,
inrichtingen die niet te hoog zijn te waar-
deeren; zij behooren tot het beste wat tot
heden op philanthopisch gebied is tot stand
gebracht.
Het middel om zich ongemerkt een ka
pitaal te vormen, ligt in de spaarbank.
De beste waarborg tegen tegenspoed
ziekte en werkeloosheid, ligt in de spaar
bank.
De loterij, waarin men altijd wint, is de
spaarbank.
Het aankweeken en bevorderen van de
zucht om voor een nuttig of begeerd doel
te sparen, bestaat in de spaarbank.
Het beste middel om de jeugd tot spaar
zaamheid op te leiden en spaarzaamheid
aan te kweeken is de spaarbank.
Dienstboden diewanneer zij huwenna
korte jaren tot armoede komen en al de
gemakken missenhebben wellicht nimmer
geweten hoeveel aanleiding tot levensgeluk
en genot in een spaarboekje besloten ligt.
Als zij 't niet wisten en hare vrouwen
of mevrouwen er haar niet opmerkzaam
op maakten, mag dit, op zijn zachts ge
sproken wel zeer jammer heetenomdat
uit de nalatigheid wellicht een onafzienbare
reeks van jammeren voortvloeit.
Elke inleg in de spaarbank is winst,
die al aanstonds hun renten afwerpt, ren
ten in dubbele matenwant een blik op
een spaarbankboekje verhoogt het gevoel
van eigenwaarde en lokt tot vernieuwde
inspanning en werkzaamheid uit.
Begrafenisfondsen, levensverzekeringen en
al wat van dien aard isworden overtollig
daar, waar het spaarbankwezen goed is
ingericht en naar wensch wordt geschat.
Bij elke dier instellingen is het te doen
om winst ten behoeve van den aandeelhou
der directeuradministrateur en de hemel
weet welke euren etc. al zoo meer. Bij de
spaarbank daarentegen staat het belang van
den deelnemer op den voorgrond. De kennis
van en de ijver voor financieele aangele
genheden worden daar niet dienstbaar ge
maakt aan 't eigenbelang, maar aan dat
van den deelhebber.
Elke som, hoe klein ook, werpt daar
renten af, waarmee het kapitaal gestadig
wordt vergroot, terwijl hij de bovenge
noemde inrichtingende renten genoten
worden door hen die 't kapitaal heeten op
te passen.
En dat kapitaal in de spaarbank ge
plaatst, in tijden van nood is 't beschik
baar en kan 't aangewend worden voor
noodzakelijke of meer voordeelige doeleinden.
De loterij waarin men altijd wint is de
spaarbank. Maar hoeveel loterijen zijn er
niet van allerlei aard en slag en waaron
der er zjjn die den toets van eene onpar
tijdige beoordeeling niet zouden kunnen door
staan en waaraan het geld niet te min
geofferd wordt.
Nu sla ik geen geloof aan dezulken, die
zeggen „voor de aardigheid te spelen." De
hoop op aanzienlijke winst is 't, die tot
spelen drijft. Maar hoe hooger de winsten
zijn die worden voorgespiegeldhoe meer
zeker men van verlies wezen kan.
Hadden 99 procent van de genoemden
de gewoonte aangenomen om hun gelduit
de aardigheid" in de spaarbank te beleg
gen, zij zouden zich thans niet over een
„niet" hebben te beklagen. Zij zouden
daarentegen den deugdelijken grondslag be
zitten van een aardig kapitaal, dat voor
zeker ruim tegen de aardigheid van een
aantal getrokken nieten kan opwegen.
De blik op een spaarboekje, zeide ik,
verhoogt het gevoel van eigenwaarde, maar
die op een getrokken nietleidt tot onte
vredenheid en zelfbeschuldiging.
Nog eensde spaarbank is het beste
wat door de philanthropie is uitgedacht
moge zij meer en meer gewaardeerd en
algemeen erkend worden als eene zaak
van waarachtig volksbelang.
BUITEN LANDSCH OVERZICHT^
Wij zijn pas het jaar 1878 ingetreden,
en wie kon 't denken dat reeds Italië een
nieuw offer moest brengen en wel nu in
zijn regeerenden Vorst, die bijna plotseling
voor den rechterstoel van den Koning der
Koningen ter verantwoording zijner daden
is opgeroepen. Victor Emmanuel is dood.
Pius leeft
Zóó falen 's menschen berekeningen en
verwachtingen
Op den Italiaanschen troon heeft een
ander Vorst reeds zitting genomen, Le
roi est mortvive le roiKoning Hum-
bert I heeft in zijn proclamatie aan
het volk verklaart de voetstappen zijns
vaders te zullen drukken. Het is echter
bekend dat deze Koning meer de politiek
genegen is van den Duitschen Rijkskanse
lier, dan zijn voorganger, en ook dat hij
meer overhelt tot de zijde van Duitschland
dan tot die van Frankrijk.
Terwijl de Koning onder behandeling van
drie doctoren wasen de toestand Trij
ernstig genoemd werd, presideerde prins
Humbert en zijne echtgenoote Margaretha
het diplomatieke diner, dat Zondag 11. op
het Quirinaal gegeven werd. (Toen in Ne
derland de Koningin ernstig ziek was
staakten de Katholieken alom de toebereid
selen van een schitterend feest ter eere van
den Paus.)
Hoe nu de Italiaansche waarborgen-wet
tegenover het Pauselijke Gouvernement
zal uitgevoerd worden valt te bezien.
Omtrent de laatste oogen blikken van
koning Victor Emmanuel vernemen wij
De Koning, heeft in den namiddag zeer
kalm en met volle kennis de laatste H.
Sacramenten ontvangen bij het eommuni-
ceeren en bij de toediening van het heilig
Oliesel door mgr. Marinelli, waren tegen
woordig de Kroonprins, diens gemalin,
de hoogwaardigheids bekleeders en de Oos-
tenrijksche ambassadeur, de heer v. Hay-
merle.
ABONNEMENTSPRIJS
Cents
(10ÏRMT.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Per 3 maanden voor Haarlem
Buiten Haarlem franco por post
Afzonderlijke Nummers
Dit blad verschijnt twee maal per week.
In talf formaat 'S WOENSDAGS AVONDS.
In geheel ZATERDAGS
Van 16 re_
Elke regel meer
30 Cents.
6
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
■«fir
AGITE MA NON AGITATE.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 cents per advertentie ft Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Zaterdags en Woensdags
vóór 12 uur 's middags ingewacht.
