NIEUWE
afgevaardigde van Haarlem werd.
No. 137.
Zondag 20 Januari 1878,
3e Jaar^an^.
Uitgever W. KUPPERS.
HOE DE MODERNE DOMINEE YAN
WORMERYEER
De Maasbode van 1 en 3 Januari 11.
heeft een paar artikels geleverd onder den
titel„hoe een modern dominee tot lid van
„de Tweede Kamer gekozen werd" waarin,
met het oog op eene brochure van den
heer J. van Yloten de keuze van den
heer de Meijier, afgevaardigde van Haar
lem wordt besproken. Yoor een ieder, maar
vooral voor Haarlemishetgeen wij daar
vinden belangrijken daarom willen wij de
Haarlemsche kluchttooneelen bij die ver
kiezing afgespeeld en ons in genoemde
brochure verhaald, onder de oogen onzer
lezers brengen, opdat ook zij hun oordeel
kunnen vormen over de liberale hande
lingen der Haarlemsche kiesvereeniging
„Eendracht".
Door het optreden van den heer de
Kappeyne als Minister, moest te Haarlem
een lid voor de Tweede Kamer worden
gekozen. „De vraag was, op wien daarbij
„de keuze te vestigen, wien daartoe van
„wege de kiesvereeniging Eendracht als
„candidaat te stellen." De eerste vergade
ring, met dat oogmerk bijeengeroepen,
werd door den schrijver der brochure niet
bijgewoondwat er echter gebeurde ver
nam hij, uit onverdachte bron van geest
verwanten oor- en ooggetuigen.
„Er waren een stuk, drie vier personen,
„door verschillende leden genoemd. Al aan
stonds echter kwam bij ver scheidenen on-
willekeurig de kennelijke bedoeling aan
„den dag, een van dezen zekeren dominee
„hunner kennis in de Zaanstreekaan hun
„medeleden, het kostte wat het wilde, op
„te dringen. Een soort van wachtwoord
„scheen hun daartoe gegeven, en zij van
„zins, dat tegen alles in te handhaven.
„Eendrachtige samenwerking met den Zaan
kant „hoffelijkheid" aan dat gedeelte van
„het district door Haarlem zoo 't heette
„te bewijzen, was hunne leus."
Te recht maakt de heer van Yloten de
opmerking, dat bij het kiezen van kamer
leden het niet op „hoffelijkheid" voor een
deel der kiezersmaar op erkende bekwaam
heid van den gekozene aankomt. De be
kwaamheid van den man was echter nog
niet tot aller kennis gekomen, later zou
die uitschijnen want behalve aan drie, vier
leden, die, „den, zijn modern domineeschap
„moeden man begunstigden en 't een en
„ander van hem opsneden, was de man,
„hoewel een dozijn jaren zoo dicht in hun
„nabijheid gevestigdvoor 't grootste deel
„zelfs bij name onbekend.
Wat nu zijne begunstigers ook beproef
den om den heer de Meijier, voorgesteld
„als den door de gansche Zaan gewenschten
„kamercandidaat" door de andere leden te
doen aannemen, en met een mandaat van
deze strekking naar de te houden centrale
kiesvergadering te Amsterdam te gaan
Eendracht willigde hunne verlangens niet
inen stelde dien avond den heer de Meijier
niet tot zijn candidaat.
Aan de beide afgevaardigden naar Am
sterdam werd alleen opgedragen „om als
„daar van den Zaankant uit een aanneme
lijk candidaat gesteld werd, die er de
„algemeen geliefde persoon bleektot dezen
„ook voor Haarlem toe te treden: voor
„hun dominee persoonlijk gelijk zij 't
„gewenscht hadden kregen zij echter
„geen last. Yoor hun loosheid intusschen,
„die 't nu eenmaal daarop gezet had, was
„dit als maar al te spoedig blijken
„zou genoeg. Zij zouden er hem zoo te
„Amsterdam als te Haarlem, wel door
„weten te krijgen."
En ja „de candidaat van de gebr. Prins,"
dominee de Meijier, kwam er door, zoo
als wij zien zullen. Men kan echter niet
klagen over gebrek aan hoffelijkheid ten
opzichte van den Zaankant. Haarlem „de
„hoofdstad van eene der belangrijkste Ne-
„derlandsche provinciën, de zetel dus van
„een gewestelijk bewind, hoofdplaats van
„een der nieuwe rechterlijke arrondisse
menten met bloeiende inrichtingen van
„hooger- en middelbaar onderwijseen on
derwijzers-kweekschool voor 't lagere en
„wat niet al meer," zal toestemmend ant
woorden zoo spoedig er van den Zaankant
uit een aannemelijk candidaat gesteld wordt
en de ordersdie van daar uitgaan zal het
opvolgen. Hoffelijk Zoo volbrengen la
keien en dienstknechten de bevelen hunner
meestersmaar teekent zulk eene handel
wijze eenige zelfstandigheid P Als het man
daat der afgevaardigden van Eendracht
altijd van gelijken inhoud is, dan kan de
Zaankant over Haarlem tevreden zijn, maar
laat Eendracht dan voortaan niet meer be
raadslagen, maar eenvoudig hooren en ge
hoorzamen. Bij die beraadslagingen toch
'komt zooveel voor den dag, dat Eendracht
niet ai te aangenaam zijn kan.
Onze beide afgevaardigden dan gaan op
reis naar Amsterdam, om daar samen te
komen met de afgevaardigden uit den Zaan
kant en Beverwijk.
Even voor het vertrek van den spoor
trein, waarmede de beide heeren zouden
afrijden, komt de secretaris van Eendra ;ht
hun zeggen, dat hij van Mr. Kerdijk een
telegram had ontvangenwaarin deze meld
de dat hij te Leeuwarden vrij was.
Kerdijk was ter sprake gekomen te Be
verwijk, hoe wel nog niet gesteldhun per
soonlijk echter was hij minder welgevallig
en „daarom begrepen ze best te doen,
„het gansche bericht maar voor zich, en
„zich van den domme te houden". Op
de vergadering -te Amsterdam, verklaarde
een der afgevaardigden uit Beverwijk, dat
daar Kerdijk te Leeuwarden gesteld zou
wordenzijn candidatuur noodeloos was.
En de Haarlemsche afgevaardigden, die wis
ten dat Mr. Kerdijk vrij was, zwegen en
bleven zwijgen en vermeldden niets van de
telegram hun door den secretaris van Een
dracht medegedeeld. Het was toch aan
hun geweest dit mede te deelen, opdat
Beverwijk hem had kunnen handhaven „Dit
„zou te meer geweüscht niet alleen, maar
„te meer ook hun plicht geweest zijnals
„evenzeer te Zaandam Kerdijk als candi-
„daat gesteld was. Daar toch was een
„drietal gevormd uit de Mrs. Grebe, Ker-
dijk en Srnidt bestaande" en door het af
vallen van den eerste, en het bedanken
van den laatste, was Kerdijk de aangewe
zen persoon. Assendelft had ook nog geen
candidaat gesteld.Noch Haarlem, noch
Beverwijk, noch Zaandam, noch Assendelft
dus hadden hun oog op den „candidaat van
„de Gebr. Prins gevestigd" voor wien al
leen de drie of vier verdere Zaanlandsche
plaatsen stemden. Door hun zwijgen nu
„in hun „onnoozelheid" als ze later dors-
„ten beweren", en het daarvoor wegvallen
„van den door hen verdonkermaanden Ker-
„dijk te Beverwijk en Zaandam, werd nu
„de candidaat van Gebrs. Prins ook te
„Zaandam en te Assendelft gesteld, en
„keerden dezen met het door beide „on-
„uoozele" afgevaardigden bevestigde bericht
„naar Haarlem terug, dat dominee de Meij-
„ier de algemeen gewenschte man der
„gansche Zaanstreek was en Haarlem hem
„overeenkomstig de toegezegde „hoffelijk
heid", nu ook slechts te stellen had."
Wij kunnen dat zwijgen natuurlijk best
begrijpen; want zij deden het immers in
onnoozelheid Maar waarom zendt Een
dracht zulke onnoozele mannen en „wat
„doet het ongelukkige Eendracht met zulke
„onnoozele bestuursleden".
't Is wel onnoozel gesteld met Eendracht
en 't is niet te verwonderen dat het toe
zou treden tot den van den Zaankant uit-
gestelden aannemelijke11 persoon en geen ei
gen candidaat te Amsterdam voorstelt.
Wij zullen verder zien wat men de leden
van Eendracht al niet als zoete koek durft
voorzetten, terwijl wij tevens zullen opmer
ken, dat het liberale licht allen nog niet
verlicht heeft en alle liberalen ten minste
de wijsheid nog niet in pacht hebben.
Wij zullen nu de tweede vergadering bij
wonen waaromtrent de schrijver zelf als
oor- en ooggetuige dienen kan.
„De bedoeling van 't bestuur en ette
lijke leden was, daar nu onmiddellijk tot
„het stellen van een candidaatna verkre
gen toelichting van de Amsterdamsche af
gevaardigden, over te gaan."
Men had drie candidaten gesteld, maar
nu deed de schrijver der brochure het voor
stel om, daar hijen volgens zijne meening,
het meerendeel der aanwezige kiezers geen
der drie voorgedragen candidaten kenden,
in de gelegenheid gesteld te worden met
de Heeren kennis te maken. Nu kwam
echter een der afgevaardigden naar Amster
dam, tevens bestuurslid met een voorstel
aandragendat zeker de eer heeft van
nieuw te zijn, en dat wil wat zeggen, in
de 19e eeuw. De man sloeg dan voor
„heden eerst een candidaat te kiezen, en
„dezen dan ter kennismaking te laten over
komen
„'sMans eigen broer, zegt de schrijver,
„die in mijn buurt zat, kon niet nalaten,
„er over te meesmuilen en er den draak
„meê te steken. Hoe „onnoozel" moet men
„zijn toehoorders toch wel wanen, om hen
„zulk een voorstel te laten slikken." Er
kan in onnoozelheid zooveel gebeuren
Zou hij misschien ook zóó gehandeld heb
ben eerst zijn candidaat gekozen en toen
later met dezen kennis gemaakt hebben
Of is hij zelf misschien op zulk eene wijze
tot bestuurder van Eendracht gekozendan
zal de latere kennismaking met zulke ori-
gineele voorstellen, toch aan de leden niet
zijn meegevallen.
Na over en wederspraak werd eindelijk
met 23 tegen 22 stemmen besloten om aan
de drie voorgeslagen Heeren eene uitnoo-
diging te richten tot bijwoning der vol
gende vergadering. Men bepaalde zich tot
dominee de Meijier, Mr. van Dedem en
Mr. Clerq van Weel. Wel was dien avond
Mr. Kerdijk ook door sommigen op het
tapijt gebracht, maar „men begreep te recht
„dat deze alom in den lande bekend ge-
„noeg was, om geen uitnoodiging tot per
soonlijke overkomst te vereischen." Zoo
bepaalde men zich tot de drie genoemden.
„Op den Maandag-avond, voor de over
komst bepaald, kwam alleen de laatste de
„vergadering bijwonen." Mr. van Dedem
deelde schriftelijk mede, dat hij de candi
datuur liever niet aannam om te voorko
men dat de stemmen verbrokkeld werden.
En dominee de Meijier schreef een brief.
En hier willen wij een geheele bladzijde
uit de brochure des schrijvers opnemen.
Het kan tot opbeuring en verkwikking van
sommige liberalen dienen: die deze blad
zijde maar goed moeten overwegen.
Deze zocht zich met een erbarmeljjken
brief van alles af te maken; een brief,
waarin hij met zooveel woorden verklaar
de, slechts een leerling-volksvertegenwoor
diger te zijn, en dat, wie hem kozen, dat
niet om zijne voortreffelijke hoedanigheden,
maar om het „vertrouwen"in zijne begun
stigers, Gebroeders Prins, gesteld, moes
ten doen; dat hij nooit iets in 't licht
gegeven had, dan, een jaar of acht ge
leden een vlugschrift over 't lager onder
wijs, enz. Alle3 zeer bescheiden zeker, en
dat hem als ik de vrijheid nam te doen
opmerken gewis, kwam 't op een prijs
voor bescheidenheid aan, daar een heelen
gooi naar zou laten doen; doch dat dit
hier het geval niet was; dat er ook niet
zoo ver ik wist van „leerlingen"
sprake was; dat deze, waar het bijv. eene
plaats op 's Rijkskweekschool gold in aan
merking kwamen, en men daar vraagde,
wie der zich aanmeldende personen, als
leerling, den meesten aanleg had en na
genoten onderwijs wat beloofde; doch dat
men de Tweede Kamer niet met leerlin
gen mocht opschepenmaar er mannen
noodig had, met voldoende bekwaamheid
en zelfstandige vorming toegerustniet
als onmondige leerlingen, alleen berekend
aan den leiband van anderen te loopen,
en hun naar de oogen te kijken; dat ook
Gebr. Prins geen voldoenden waarborg wa
ren maar men, als zelfstandige kiezers
uit eigen oogen moest wenschen te zien,
met eigen ooren te hooren, wat de als
volksvertegenwoordiger voorgedragen per
soon te zeggen had, enz.; alles zoo voor
de hand liggende zaken, dat zelfs de voor
zitter, die eerst met eenig vertoon den on
o 7j
HUMMIE (IIIHUT.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem75 Cents.
Buiten Haarlem franco per post90
Afzonderlijke Nummers 6
Dit blad verschijnt twee maal per week.
In half formaat 'S WOENSDAGS AVONDS.
In geheel ZATERDAGS
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIEN
Van 16 regels30 Cents.
Elke regel meer5
Grooto letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 cents per advertentie k Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Zaterdags en Woensdags
vóór 12 unr 's middags ingewacht.
1 Kiezersindrukken tot waarschuwing en opwek
king van ieder naar ware vrijzinnigheid strevend
Nederlander, te boek gesteld door J. van Vloten.
