NIEUWE
Zondag 10 Februari 1878
3e Jaargang.
De dood van Pius IX.
Actiën.
i\o. 143.
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
ACUTE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTEËN
Uitgever W. KUPPERS.
Te midden der hevigste stormen en woe
lingen dezer wereld kwam de tijding tot
ons, dat Z. H. de PausDonderdag in
den namiddag ten 5.45 uur is overleden.
Pius IXop wiens woord de vorsten op
hun tröonen sidderdenen toch gebukt onder
den last der jaren en van het doorgestane
leed, van alles beroofd, binnen de muren
van zijn paleis opgeslotenvan alle vorsten
verlaten, van vijanden omgeven, is ge
storven.
Souverein in den edelsten zin. Opper
hoofd der Katholieke kerk, ook Hij heeft
de hoogere bestemming van den sterveling
bereikt.
Aller oogen zijn naar Rome gerichtdie
grijsaard daar gestorven, is de stedehouder
van Christus, de vaandrager van orde en
gezag, van waarheid, recht en godsdienst;
daarom weerklonk zijn woord van het eene
einde der wereld naar het anderedoor de
getrouwe zonen der Kerk met den meesten
eerbied aangehoord en opgevolgd, door
haar vijanden gevreesd.
De edelmoedige Paus heeft veel moeten
verduren. Met zijn Heer droeg hij het
kruis, bij zijn Heer wacht hem de plaats
der belooning.
De Katholieke kerk treurt om Pius' heen
gaan, zij verloor den zoo innig geliefden
Vader hier op aarde, doch zij zal hem
vsed er vinden in de eeuwigheid.
Pius sterft, Petrus blijft. Zoo is het
thans, zoo zal het blijven tot de volein
ding der eeuwen
Eene der meest kenmerkende eigenschap
pen onzer eeuw is het gemis aan eerlijk
heid. Oneerlijkheid ziet men plegen in ge
schriften in den handelin overeenkomsten
in maatschappijen, in levensmiddelen, on
eerlijkheid overal. Het is zoover gekomen,
dat een bankroetier bijval vindt, indien hij
maar zóó zijn slag slaat, dat hij zich rijk
steelt. Het kan dan ook niet anders of
de goede trouw is zoo goed als uit de sa
menleving gebannen. En wat het ergste
is, er wordt veel meer groot dan klein
bedrog gepleegd. Van daar die aanhouden
de onrust, waarin menschen van geld ver-
keeren. Men beleeft tegenwoordig geval
len, dat deftige, rijke familien op één
oogenblik tot den bedelstaf gebracht wor
den. Doch wie meldt het aantal burger-
familien, kleine renteniers, spaarzame ar
beiders en dienstbodendie door oplichting
hunne zuurverdiende spaarpenningen ver
loren
Nergens onbeschaamder is het bedrog
opgetreden dan in de beurszwendelarij.
In Duitschland worden de uitoefenaars
van dit bedrog Gründer genoemd. Ge
woonlijk is hun toeleg, valsche actiën van
nagenoeg geheel onbekende ondernemingen
onder schoone voorwaarden, en hooge in
teresten aan den man te brengen en maar
al te vaak hebben zij duizenden in den val
gelokt. Hoewel slechts in geringe mate
hebben ook wij reeds kennis gemaakt met
actiën van voorgewende Amerikaansche
spoorwegen en hebben ook hier reeds en
kele liberale bladen zich geleend deze aan
te prijzen. Doch wegens de minder eer
volle wijzewaarop zij terechtgewezen zijn
zullen zij zich zoo spoedig niet meer daar
voor laten vinden. In Duitschland schiet
die woekerplant welig voort. Alle voor
name bladen zijn daar in de handen van
Joden en wijl deze gewoonlijk de bedrie
gers zijn, is het hun geen bezwaar de
valsche fondsen aan te prijzen. Dat de amb
tenaren der regeering ook gaarne een oog
toedoen, wanneer hun de handen gestopt
wordenbleek onlangs uit het proces Diest-
Daber, waarbij zelfs Bismarck medeplich
tige in den Schwindel bleek te zijn.
Reeds dikwijls hebben zich moedige man
nen, zooals Otto Glagau, Rudolf Meyer,
van Diest-Daber, von Ludwig en anderen
de grootste moeite gegeven om de misda
digers voor het gerecht te brengen doch
tot nog toe met weinig gevolgwant menig
spitsboef rijdt nog heden op caoutchouc-
raderen met equipage midden door Berlijn
en menig ro^suitzuiger noemt zich heden
t'oZfcsvertegenwoordiger.
De lange redevoeringen in de Kamers
en de dikke boeken van Glagau en Meyer
hebben hun dus nog geen schrik aange
jaagd. Thans echter wordt eene nieuwe
wijze van verdrijving der Gründer in toe
passing gebrachtdie de schoonste vruchten
belooft.
In een tooneelstuk stelt de heer Glagau
het publiek de verdwaaldheid van onzen
tijd en de zonden van de Joden en hunne
handlangers handtastelijk voor oogen om
duidelijk de oorzaken en uitwerkselen van
de goudkoorts aan te wijzen en eene her
haling van zulk boerenbedrog te voorkomen.
Zijne eerste poging om het stuk te doen
opvoeren mislukte echter. Hoewel het stuk
zeer bruikbaar en op enkele plaatsen zelfs
aangrijpend was, kon hij echter vier jaar
lang geen enkel theater vinden dat het
spelen wilde. Waarom? Omdat óf de di
recteuren of bezitters van de theaters Joden
waren, óf omdat Joden en Gründer de
hoofdbezoekers van het theater waren. Het
lot van zijn stuk was dus een nieuw be
wijs voor de heerschappij der geldmachten.
Mijnheer Glagau was echter vasthoudend.
Hij wilde nu eenmaal zijn stuk aan het
licht brengen en hij heeft het werkelijk
gedaan gekregendoch eerst na nieuwe
teleurstellingen. Het eerst liet hij het stuk
door een weinig beteekenend gezelschap in
eene voorstad van Berlijn opvoeren. Doch
wie heeft lust 's avonds eene reis van een
uur te maken tot aan het einde van Ber
lijn Bij de derde voorstelling ontbraken
reeds de toehoorders en het gezelschap liep
uiteen. Toen verkreeg de heer Glagau ein
delijk een klein theater midden in de stad
en liet daar het veelbesproken stuk ander-
maal opvoeren.
Een uitgelezen publiek van afgevaardig
den en schrijvers vulde de eerste plaatsen.
Onder de volksmassa bemerkte men ook
eenige kromme neuzendoch zij waren ge
ring. Wel floot dikwijls het jonge Israel,
doch het fluiten verstomde Yoor de toejui
chingen der groote meerderheid. Nu bleek
het duidelijk, welk eene groote hoeveel
heid Joden en Gründer-haat ook bij het
liberale volk aanwezig is. Waar de prak
tijken der beursmannende schelmstreken
der bankiers, de kruipende boosheid der
Joden zoo klaar aan de kaak gesteld wer
den riepen zij met toornigen blik den
spelers en den schrijver bravo toe. Het
stuk is te groot dan dat wij er een tame
lijk résumé in onze kolommen van zouden
kunnen opnemen. Het is getiteld„Actiën,
historisch tooneel door Otto Glagau". Voor
liefhebbers van een goed tooneelstuk is het
dubbel lezenswaard.
Dat de beelden uit het stuk van den
heer Glagau niet willekeurig uitgevonden
zijn, heeft men nog kort geleden kunnen
zien. Een agent van de beurs, ook van
de Israëlitische gemeenterichtte te Berlijn
eene soort baük op, hoofdzakelijk voor
handwerkslieden en dienstboden. De man
bezat zelf nietsmaar geheel naar het voor
beeld der Gründerbetaalde hij zeer hooge
interesten vooruitleefde vervolgens van
het hem toevertrouwde geld als een deftig
heer en maakte zich ten slotte met de rest
uit de voeten.
Zulke tooneelen nu moesten tot de on
mogelijkheden behoorendoch velen maken
ze juist te eerder mogelijk door de zucht
om maar geld en veel geld te winnen. Wel
beschouwd zijn alle dergelijke oplichterijen
niets dan speculatiën op de goudzucht onzer
maatschappij aan den eenen en hare op
pervlakkigheid aan den anderen kant. Onze
tijd ziet veel, ziet snel, maar ziet slecht,
zij dringt niet door in het wezen der zaak,
zij ziet alleen den buitenkant, de opper
vlakte, en zoo een ieder gevoelt, opper
vlakkigheid in geldzaken is de schadelijk
ste, die denkbaar is.
BUITENLANDSCH OVERZICHT.
De ziekte van den H. Vader nam in de
laatste paar dagen een hoogst ongunstige
keerer was een congestie der longen
ingetreden.
Woensdag-avond ontving Z. H. nog de
gewone bezoeken. Donderdag-ochtend uitte
Pius de woorden „Sono finto" (ik ben
zwak) en men maakte zich zeer bezorgd.
In Rome was spoedig het gerucht ver
spreid en vele konden de tranen niet
weerhouden.
Het gelaat van den stervende was kalm
en onveranderd, en Pius bleef volkomen
bij zijn bewustzijn. Ten 5 ure 45 minuten
blies Pius IX den laatsten adem uit.
Bij het toedienen der H. Sacramenten
waren tegenwoordig de Kardinalen, het
corps diplomatique en leden van den ro-
meinschen adel. Op het Vaticaan wordt
het Conclave gehouden. IIH. Emin. de
kardinalen BilioPecci en di Pietro zjjn
door het H. College belast met het be
stuur der Kerk. Het Italiaansche gouver
nement nam maatregelen om de openbare
orde te handhaven.
De Italiaansche republikeinen beginnen
zich weer te roeren. De junta te Rimini
weigerde een bewijs van deelneming in den
algemeenen rouw te geven over den dood
des Koningsen toen de monarchale partij
in den gemeenteraad te Forli voorstelde
eene som van f 1000 lires bjj te dra,gen
voor een standbeeld van Victor Emmanuel
heeft de republikeinsche partij in den Raad
voorgesteld, eene gelijke som te bestemmen
voor een monument van Marzini.
Generaal van Goeben, die het huwelijk
van den Koning van Spanje bijwoonde, is
te Berlijn teruggekeerd. Hij roemt zeer
de ontvangst, hem van de zijde van het
Hof de Regeering en de bevolking ten
deel gevallen. Ook de houding der auto
riteiten van Frankrijk, bij het doorreizen
wordt door den generaal zeer geroemd. Hij
ontving de halsketen van Karei III, welke
naast de orde van het Gulden Vlies de
hoogste onderscheiding van Spanje uit
maakt.
Prins von Bismarck zal de historische
fakkeldanswelke door de Ministers bij
gelegenheid van de a. s. trouwplechtigheid
der Prinsessen moet worden uitgevoerd niet
mede maken. Dat von Bismarck de ope
ning van den Rijksdag niet kon bijwonen
moet daarin gelegen zijn, dat hij niet lang
kon staan.
Men kondigt te Berlijn een huwelijksplan
aan tusschen den Kroonprins van Zweden
en eene dochter van den Groothertog van
Baden.
Over den loop der zaken in het Oosten
met betrekking eener Conferentie valt wei
nig met zekerheid te zeggen. Engeland
en Oostenrijk wenschendat de vergadering
zoo spoedig mogelijk bijeenkome, terwijl
Rusland in zijne tegenwoordige militaire
positie, minder haast dan iemand anders
heeft.
De Univers verneemtdat de Keizer van
Oostenrijk aan zijn gezant te Konstantino-
pel gelast heeft, in zijn naam 10,000 flo
rijnen onder de naar de Turksche hoofdstad
gevluchte vrouwen en kinderen uit te dee-
len. Aan dat bevel is onmiddellijk uitvoe
ring gegeven. Op dit oogenblik zijn er te
Stamboel niet minder dan 150,000 vluch
telingen van alle hulpbronnen verstoken.
De trein, die den 25 Januarijl. volgeladen
met ongelukkigen te Konstantinopel aan
kwam, bevatte niet minder dan 21 kin
deren en 45 vrouwenwelke gedurende de
reis waren bezweken.
De Rumeensehe regeering schijnt zich
tegen de eischen van Rusland te gaan ver
zetten. Uit Bucharest meldt men daarom
trent dat de Senaat in een geheime zitting
eene commissie heeft benoemd ter vaststel
ling van een protest aan de waarborgende
Mogendheden tegen het afstaan van Bes-
sarabie. De Senaat en de Kamer hebben
eenstemmig een motie aangenomenwaarbij
de integriteit van Rumenië wordt gehand
haafd en geenerlei vervreemding van Ru-
meensch grondgebied, ook tegen vergoe
ding hetzij van territoir of anderzinswordt
toegelaten. De neerslachtigheid over dezen
eisch van Rusland slaat zelfs in sommige
kringen tot den overmoedigen wensch over,
dat Rumenië met de wapenen in de hand
zijne integriteit verdedigen zal. De min
ste boer tot do rijkste Bojaar is over
Ruslands verlangen ten hoogste veröntwiar-
HiARHMCVE (III RUT.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem75 Cants.
Buiten Haarlem franco per post90
Afzonderlijke Nummers8
Dit blad verschijnt twee maal per week.
In Kalf formaat '8 WOENSDAGS AVONDS.
In geheel ZATERDAGS
Van 1—6 regels30 Cant*.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 cents por advertentie a Contant.
Adrertentiën worden uiterlijk Zaterdags en Woensdags
vóór 12 uur 's middags ingewacht.
