NIEUWE
No. 166. Donderdag 2 Mei 1878. 3e Jaargang.
Rusland en Pruisen.
Pius IX en Jefferson Davis.
ABONNEMENTSPRIJS
Pel' 3 maanden voor Haarlem0,83
Buiten Haarlem franco per poBt1,
Afzonderlijke Nummers0.06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
AGITE MA NON AGITATE.
(Ill RUT.
PRIJS^DER ADVERTENTIÈN
Van 16 regels30 Cents.
Elke regel meer5
Grootc letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk D i n g s d a g- en V r ij d a g-
avond ingewacht.
Uitgevers KÜPPEES LAUREY.
De moordaanslag van Wéra Sasulitsch,
hare onverwachte vrijspraak, de openbare
verheerlijking der Poolsche moordenares
haar geheimzinnig verdwijnen, het straat
schandaal en de verbanning der studenten
al deze gebeurtenissen vereenigen zich als
een waarlijk afschrikwekkend beeld van
Russische toestanden. Men schudt het hoofd
en men staat verbaasd over de brutaliteit
der Russische nihilisten en beambten.
Maar ook in Pruisen ontmoet men helaas
dezelfde toestanden. Ook daar is het
alles behalve rooskleurig. Wat men
in Rusland nihilisten noemt zijn in Pruisen
de sociaal-democraten. Of de eene soort
wat ruwer is dan de andere doet niets ter
zake. De hoofdzaak is dat in beide landen
zeer machtige partijen de bestaande orde
bestrijden en dat deze dom genoeg is hare
bestrijders de beste wapens in handen te
geven.
Gerechtigheid is het fondament van alle
staten. De betreurenswaardige gebeurtenis
sen in Rusland ontleenen hunnen oorsprong
daaraan dat het gouvernement het pad van
het recht heeft verlaten en met ruw geweld
en willekeur tracht te regeeren.
Niet het gebrek aan fraaie grondwet
artikelen verbittert het Russische volk want
het bemoeit er zich weinig mede of het be
stuurd wordt door een monarch of door een
paar honderd afgevaardigden. Het volk ver
langt echter dat het goed geregeerd worde en
boven alles dat er gerechtigheid geschiede.
Vermindering van vrijheid en sociale nood
verdraagt een volk langen tijd als beschik
kingen van Godmaar de verdraaiing van
recht en gewelddadigheden van ambtena
ren, dat zijn vuistslagen in het aangezicht
van het volk die eindelijk ook den meest
bedaarden mensch in woede doen ontsteken.
Dat in Rusland niet het recht en de rech
ters maar de willekeur der Keizerlijke la
keien en van groote en kleinetirannen heerscht
is eene onomstootbare waarheid bevestigd
door de gebeurtenissen der laatste dagen.
Maar is het in Pruisen beter? Zeker ook
het gebildete Culturvolk bezit een onafzien
bare rij wetten die recht zullen doen. Er
FE UILLETON.
EEN SCHAAKPARTIJ OM HET
LEVEN.
Vervolg.
Hoewel hij niet tot de beste schaakspelers
behoorde, oefende zijn blik, zijn geheele ver
schijning zulk een ongunstigen invloed uit, dat
vaak een eerste schaakspeler uit onverklaarbare
vrees de partij verloor. Derhalve duurde het
dikwijls lang voordat Robespierre een medespeler
vond, want het was voor niemand een genoegen
tegenover hem te zitten en tegen hem te spelen.
Op genoemden namiddag dan, toen hij in 't
koffiehuis op een partner wachttetrad een jonge
man met meisjesachtige trekken de zaal in.
Donkere lokken krulden uit zijn fluweelenachter
op het hoofd gezette mutsvurige oogen overzagen
zoekend de gezichten der spelers.
Eindelijk scheen hij te hebben gevonden wat
hij zocht. Langzaam naderde hij de tafelwaaraan
Robespierre met gefronst voorhoofd pijnzend zat.
bestaan wel is waar geen kanselarijen die
zoo als in Rusland alle politieke processen
uit handen der gewone rechters kunnen
nemen; er bestaan ook geen Trepows die,
zoo als in het Czarenrijkde gevangenen
stokslagen kunnezi doen toedienen. De
liberalen hebben het Pruisische volk reeds
sinds jaren met een Rechtsstaat gepaaid.
Maar waar blijft hij Als men hem zoekt
krijgt men dezelfde Russische toestanden.
Er bestaat eene wet betreffende de vereeni-
gingenmaar in facto worden de vereeni-
giugen die der regeering niet welgevallig
zijn onderdrukt en verboden om voor ver-
eenigingen van Spionnen het veld vrij te
maken. De Pruisische wet proclameert
persvrijheid maar de dagbladen der oppositie
worden met alle middelen vervolgdde
Pruisische rechters zijn in hun schuldig
verklaren zoo geroutineerd als men het van
eene Russische kanselarij nauwelijks mag
verwachten. De vormen van het recht wor
den wel in acht genomen, maar hun in
houd gaat onder den druk van hooger hand
of onder den invloed der politieke harts
tochten maar al te dikwerf verloren. Dat
eene rechtbank de sociaal-democratische
leidersop onhoudbare aanwijzigingen
wegens hoogverraad veroordeelde was niet
O o
in Rusland maar in Leipzig mogelijk. En
is de bevoegdheid van den rechter in Pruisen
niet voldoende, welnu er bestaat nog een
Competenzconjlict dat de willekeur der amb
tenaren onder zijne hoede neemter bestaat
nog een Ausnahmegerichtshof yoor kerkelijk-
politieke zaken en voor vragen van land
verraad. Bovendien heeft de regeering de
O O
meest uitgebreide volmacht tegenover de
priesters en geestelijken; zij kan schorsen
en interneeren naar hartelust. Rusland zendt
plicht- en eedgetrouwe priesters naar Siberië,
Pruisen zendt hen naar Zingst.
Het ligt niet in ons plan hier het lange
hoofdstuk van de vervolging der Ultra-
inontanen en sociaal-democraten van de
processen Diest-Daber en Arnim van de
ruwe handhaving der onzalige Meiwetten
en van de zoogenaamde énergie der ge
meentebesturen van MarpingenKosten
enz. enz. te herhalenmaar ieder onpartij
dig beoordeelaar der Pruisische toestanden
Zwijgend nam bij als partner tegenover hem plaats
en deed den eersten zet van de reeds in slagorde
staande stukken.
Robespierre nam de uitdaging aanen de
partij begon.
Het was zeer stil in de zaal gewordenslechts
door 't gegons van een vlieg en 't verzetten der
stukken werd de ernstige stilte gestoord. Er
kwamen meer en meer treurige toeschouwers
op wier gelaat was te lezen, dat hun leven elk
uur op het spel kon staan. Stil naderden zij de
tafel, en volgden liet ernstige spel. Koortsachtig
joeg het aan de slapen van den schoonen jonge
ling, den adem hield hij in, zijn hart klopte
hoorbaar. Eens sloeg hij de oogen opontmoette
die van Robespierreen sloeg ze weder snel neer
als voor den blik van een basilikzichtbaar
huiverde hij toen Robespierre's koude hand de
zijne beroerde: kortom hij kon niet verbergen
wat zijn ziel leed. Niettemin werd de partij met
overlegzij 't ook met een soort van stuipachtige
opgewondenheid, gespeeld. De jonge man deed
meesterlijke zetten.
Zoo verliepen er minuten van pijnlijk ongeduld
moet bekennen dat de rechtszaak in dat
land veel te wenschen overlaat en dat de
regeering tamelijk onbegrensd omspringt
met hare machtmiddelen tegen hare politieke
bestrijders.
Niet alleen de Russen maar ook de Prui
sen hebben hunnen knoet. De Pruisische
Trepows dragen glacé-handschoenen en
huune roeden zijn met prachtige zijde van
liberale zegswijzen omwonden. Maar ook
zulke roeden in zulke handen maken diepe
wonden. Het wordt tijd dat er een einde
komt aan dit Russische systeem opdat in
Pruisen zich niet dezelfde gevolgen ver-
toonen, als in Rusland waar de beste éle
menten van het volk vijandig tegenover
de regeering staan.
De redeneeriugen der revolutionairen kun
nen slechts kwade en domme élementen
overvleugelen; de goede en verstandige bui
gen zich gaarne voor het recht. Maar zij
buigen zich niet voor willekeur. Elke ver
zaking van het recht, onder welke schoone
vormen ook, ontneemt der regeering de
beste steunpilaren der openbare en gewensch-
te orde.
Het rijk van geweld heeft ijzeren voeten;
maar het rijk der gerechtigheid is gegrond
vest op gouden zuilen die nimmer wankelen.
L. B.
Jefferson Davis, de dappere generaal van
het Zuid-Amerikaansche leger, schrijft aan
het Katholieke dagblad Universe, dat te Cle
veland in den staat Ohio verschijnt, het vol
gende: Toen de burger-oorlog geëindigd was
door den grooten veldslag waarbij de'Zuide-
lijken overwonnen werden en ik als krijgsge
vangene werd weggevoerd beschimpt en be
spot door de dagbladen der Noorderlijken, ge
hoond door mijne vijanden en verlaten door
velen mijner vroegere vrienden, ontving ik
op zekeren dag een brief uit Rome. Met
gespannen verwachting opende ik den om
slag en tot mijne onbeschrijflijke vreugde
aanschouwden mijne oogen een prachtig
portret van den Paus-Koning met het vol
gende bijschrift van de hand Zijner Hei
de opgewondenheid scheen het toppunt bereikt
te hebben, toen plotseling een nauwelijks hoorbaar
„schaak" over de schoone, oabehaarde lippen
van den jongeling kwam.
Robespierremet het hoofd op de linkerhand
geleund richtte zijn groote schitterende oogen
op zijn partnerontmoette diens bliken schrikte
zichtbaarwaarom wist hij misschien zelf
niet.
Nog eenige zetten en de toeschouwers juichtten
„gewonnen."
De raadselachtige jongeling won.
„Goed" sprak Robespierre, „heel goed, maar
laat ons er nog een spelen."
Weder deden de stukken in langzaam tempo
hun schreden of sprongen.
De jonge man scheen nu met nog meer beleid
en opmerkzaamheid te spelen. Gespannen hield
men den adem in, toen tot ieders verbazing en
blijdschapna nog geen tien minutende jon
geling ditmaal luider: „mat" zei.
„Waarom hebben we eigenlijk gespeeld?"
Met tranen in de oogen antwoordde de schoone
jongeling langzaam; „De prijs is een menschen-
ligheid: Venite ad me, qui laboratis, et ego
reficiam vos, dicit Dominus.
(Komt tot mij die beladen zijt en ik zal
u verkwikkenzegt de Heer.)
Het OOSTEN.
Dat de ziekte van prins von Bismarck
en van prins Gortschakoff oorzaak is, van de
langzame vordering in de oplossing van het
Oostersch verschil is buiten twijfelmaar
zegt het Russisch Agentschap de bemidde
ling duurt voortzij heeft den weg gebaand
voor eene wisseling van denkbeelden tusschen
de Kabinetten.
De onderhandelingen over den gelijktjj-
digen terugtocht van de Engelsche en Rus-
O O O
sische strijdkrachten en over eene prelimi
naire conferentie zijn door nieuwe bezwa
ren van Engelsche zijde geheel mislukt.
Engeland was er niet tegen om zjjn vloot
uit de Zee van Marmora terug te trekken
mits het Russische leger van San Stefano
achter Adrianopel terugtrokmaar toen
von Bismack voorstelde dat elk der partijen
zoo ver zou retireeren als uren zouden
noodig zjjn om eventueel weder gelijktijdig
naar Konstantinopel terug te kunnen kee-
ren, achtte Engeland de wisselvalligheden
van weer en wind te gevaarlijk voor zijn
vloot, die daardoor bij den mogelijken toe-
komstigen wedloop allicht te laat zou kunnen
arriveeren.
Nu tobt zich von Bismarck af, terwijl
John Buil zijn leger en vloot gereed maakt.
Turkije leeft intusschen in vriendschap
met Engeland en Rusland en deze beide,
die om strjjd zijn vriendschap zoekenzijn
op 't punt op het Turksche d. i. voor beide
partijen neutraal grondgebied met elkaar
slaags te raken. De zieke man van Frie-
drichsruhe maakt een mal figuur met zijn
makelaars-baantje want zegt het Journal
des débats niet onaardig, als er een twist
in een herberg ontstaat, dan verzoekt de
herbergier zijne klanten de twist buiten
uit te vechten. Turkije kan dit echter niet
doen, maar daarentegen komt von Bis
marck met het zonderlinge voorstel, dat
de antagonisten de herberg zullen verla
ten om te beproeven 't op een congres
leven en ik heb het gewonnen! Ik heb het
gewonnen! liet hij er hartstochtelijk op volgen:
„maar ge moet het me snel gevenof 't is voor
den beul
Na deze opgewonden woorden haalde de jon
geling een doodvonnis uit zijn borstzak betref
fende den graaf Luigi G waaraan slechts Ro
bespierre's onderteekening ontbrak. Te gelijk
overhandigde hij hem een ander papier, en bad
Robespierre genade te verleenendoor dit te
onderteekenen.
Werktuigelijk onderteekende Robespierre en
overhandigde het met de woorden„Hiermaar
nu wilde ik wel uw naam weten, burger."
„Zeg liever burgeres," was het antwoord. „Ik
ben eene vrouwik heet Marietta C en ben
de nu gelukkige bruid van den gewonnen graaf
Luigi G
Daarop liep zij naar de deur, bleef daar echter
even staan, sloeg nog een eigenaardigen blik op
Robespierre en ijlde het koffiehuis uit, waar zij
een verloren leven had terug gewonnen.
Einde.
