NIEUWE
No. 167. Zondag 5 Mei 1878. 3* Jaargang.
liet wets-ontwerp iiappeyne.
Sterren der Aarde,
HMRIT
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlemf 0,85
Buiten Haarlem franco per post1,
Afzonderlijke Nummers0.06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATEltDA G.
aixtjesdTut:
COMMIT.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Van 16 regels30 Cents.
Elke regel meer5
Grootc letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk D i n g s d a g- en V r ij d a g-
avond ingewacht.
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
AGITE MA NON AGITATE.
Uitgevers KÜPPERS LAUEEÏ.
Bij 't begin van den schoonen Mei, de
maand der bloemen en de bloem der maan
den, alswanueer ons oog gestreeld wordt
door de schitterendste bloesempracht en ons
hart verkwikt door de lieflijkste geuren,
die ons uit den groenenden tempel der Na
tuur tecjenzweven, dunkt het ons niet ten
O 7
onpas een woord te wijden aan de bloemen,
die sterren der aarde."
Ja, met recht worden zij sterren der
aarde genoemdwant, gelijk die schitte
rende lichten aan het uitspansel, Gods
grootheid en macht verkondigen, zoo ook
straalt uit eiken bloemkelk, zoo rijk aan
verscheidenheid over het aardrijk verspreid,
de majesteit van den Schepper.
Doorwandelt de velden en weiden en
zoo gij niet geheel van schoonheidsgevoel
verstoken zijt, zult ge een genot vinden
in het bewonderen van de edele vormen
en kleurenpracht, zelfs vau het nederigste
bloempje, van het kleine vergeet-mij-niet,
dat zijn hemelblauwe kronen tusschen de
weelderige grasscheuten verheft.
Gaat naar buiten vooral in dezen schoon-
sten tijd des jaars, leest in het boek der
natuur en bewondert in de bloemen des
velds, waarvan ieder knopje een scheppings
wonder is, de grootheid van den oneindi-
gen Maker!
Gaat naar buiten en geniet, opdat gij
later als de schoone dagen voorbij zijn,
niet uzelven het verwijt te maken hebt,
wat telken jare, helaas, herhaald moet
worden: De zomer is alweer voorbijen
we hebben er niets van gehad!"
Gaat naar buiten en geniet door de
bloemenweelde der veldenmaar versmaadt
ook niet het aankweeken en verplegen
eeniger bloempjes en plantjes in uw eigen
tuin of huis; want bloemen kweeken is
niet alleen eene uitspanning en genot, maar
het ontwikkelt ook den schoonheidszin en
bevordert de zindelijkheid.
Bezoekt de wijkeu der arbeidende klasse.
Daar, waar ge aan de venster een frissche
bloembouquet of goed verzorgde plant ziet
prijken, gaat gerust die woning binnen,
de zindelijkheid geurt er u tegen. Daar
is alles even netjes en met smaak gear
rangeerd.
FE UILLETON.
DE ONDERWIJZERES.
In een dier schoone, oudenvetsche gebouwen,
die Lyon tot sieraad verstrekken, leefde in 1842
Herman Rameau. Uit eene arme familie gespro
ten was hij reeds vroeg onder de vreemden
moeten gaan, en in een magazijn geplaatst ge
worden. Weldra had hij de opmerkzaamheid zijner
patroons tot zich getrokken. Men kon wel niet
zeggenals men hem beschouwde, dat het een
mooie jongen was, maar hij was, wat meer zegt
goed voor zijne taak berekend.
Hij was altijd het eerste op het magazijn
werkzaam, gehoorzaam, onderworpen en gaf
weinig om vermaak of kleederen. Hij bezat alle
deugden en al het vernuft van een volmaakt
koopman. Na twintig jaar achter een donker
kantoor te hebben doorgebrachthad hij zich op
zijne beurt, door voorspraak zijner patroons, ge-
Daarom zouden wij zoo gaarne elke
woning opgesmukt zien met het beeld der
schoonheid. Waar liefde heerscht voor de
bloemen, daar ook vindt men genot in
poësie. Daar zal de schoone dichterlijke
taal der bloemen begrepen, daar zullen
Longfellow's heerlijke verzen verstaan wor
den
Rijke waarheen en onpeilbre wondren
Schreef Gods vinger aan het firmament,
Muur niet minder in 't gebloemt' daar ondreu
Staat Zijn Woord in fonklend schrift geprent.
Schittrend is ze en schoon die openbaring,
Duidlijk zichtbaar waar het oog ook staart,
Gevend aan ons, schepslen, Zijn verklaring
In de bloemen, sterren dezer aard.
Overal, in elk saizoen verheffen
Bloemen stil heur wiekjes van satijn,
Preek end, in een taal om elk te treffen,
Hoe verwant zc aan 't lot des menschen zijn.
En wij zien, door 't reinst geloof gedreven,
In de bloem, die door haar knopjeus boort,
't Zinnebeeld van het herboren leven,
't Zinnebeeld van schooner, beter oord. N. R.
Hoezeer wij er wars van zijn onze lezers
dikwijls met het veelbesprokenwij zouden
haast zeggen afgezaagde thema van »het
onderwijs" lastig te vallen, meenen wij
verplicht te zijn, hun een eeuigszius vol
ledig, hoezeer dan ook beknopt overzicht
te geven van het bovenstaand wets-ont-
werpdaarbij hoofdzakelijk die artikelen
in het licht plaatsende die den meesten
tegenstand ontmoeten en het rijkst aan
gevolgen zijn.
Het is vreemd, doch het geheele ont
werp zoo als het daar ligt, ontmoet bij
alle richtingen tegenstand, doch nog op
vallender is het, dat nagenoeg alle par
tijen verschillende punten van overeenkomst
hebben in hare oppositie.
Eene eerste ongewilde bepaling is art.
65 ahetwelk voorschrijftdat onderwij
zers eerst examen mogen doen in de vreemde
talen, nadat zij de acte van hoofdonder
wijzer verkregen hebben. Voor vreemde
lingen is dit eene totale onmogelijkheid.
Verbeeld u een Frauschmandie zich bij
de eene of andere goede familie denkt te
vestigen, wil even examen doen en meldt
zich daarom aan. De schoolopziener ver
zoek hem zijne hoofdonderwijzers-acte te
overleggen.
vestigd, en hij had de fortuin hem met hare zoetste
gunsten zien overladen. Ofschoon hij noch jong,
noch schoon, noch geestig, noch hoflijk waswas
hij toch met een zeer verstandig, geestig en
bevallig meisje gehuwd. Ik durf niet bevestigen,
dat Klara lladiguet juist veel zin in Herman
had gehadmaar toch durf ik verzekerendat
zij eene gelukkige vrouw was. Zij stierf nog jong
zijnde en liet aan Herman een jongen van acht
tien en een van vijf jaren na.
Alvorens de oogen te sluitenhad mevrouw
Rameau haren man doen belooven, zich nimmer
van de kleine Klara te verwijderenwier opvoe
ding in het ouderlijke huis moest voltooid worden.
Herman, die vijftig jaar oud was, beweeude
den dood zijner vrouw oprecht. Hij had geen
hart meer voor het werk, hij verkocht dus zeer
voordeelig zijne goederen, en ging een klein
vertrek bewonen van een huis, dat hij in de stad
bezat. Paulusziju zoon, moest naar Parijs
gaan, om er zijne studiën als geneesheer
voort te zettenen het huishouden van den
voormaligen koopman was samengesteld uit eene
Quoi monsieur! antwoordt de Franscbman
die heb ik niethoe kan ik die verkrijgen?
Dan moet u geexamineerd worden in de Hol-
landsclie taalde geschiedenis, aardrijks
kunde, natuurkennis, zang, wiskunde en
handteekenen.
Mats monsieur ("est impossible!
Ja mijnheer de wet eischt het en boven
dien moet u 23 jaar oud zijn en 2 jaar
aan eene Hollandsche school onderwijzer
geweest zijn.
Je vous remercie bienmonsieur! is het
antwoord van den vreemdeling, die 18 jaar
oud is. Zeer natuurlijk dan ook. Vreemde
krachten zullen voor ons, indien de wet
van kracht wordt, niet langer te benutten
zijn. Maar eigen krachten haast even moei
lijk. Immers gaat men na dat een onder
wijzer van zijn 18de tot zijn 23ste jaar
juist in het beste van ziju leven is voor
de studie, dat na dien tijd zijn geheugen
en zijn lust tot ingespannen studie ver
slapt en dan voor velen de tijd van eigen
vestiging en huwen aanbreekt, dan komen
wij tot de gevolgtrekking dat niet velen
zich voor het examen zullen aanmelden.
Dat nu schijnt juist het doel van het
ontwerp te zijn. Er moeten zich geen on
derwijzers meer aanmelden voor talen, dan
vervalt van zelf het uitgebreid lager on
derwijs dan moeten alle leerlingen, die
talen leeren willen naar de middelbare
school. Trouwens de examens zullen alreeds
onder eene commissie van middelbaar on
derwijs gesteld worden.
Begrijpt ge, Katholieken? er zijn te veel
bijzondere scholen, pensionaten en kost
scholen, waarop uwe kinderen eene fat
soenlijke en tevens godsdienstige opleiding
kunnen verkrijgen. Die moeten onscha
delijk gemaakt worden, die moeten sterven,
uit gebrek aan personeel!
Eene tweede algemeen afgekeurde bepa
ling is de wering van mannelijke kweeke-
lingen tegenover de inhaling van vrouwe
lijke. Dat de eersten geweerd wordenwij
hebben er vrede mee. Het is wel waar,
moeten de kweekelingen als werkkracht op
de bijzondere school vervallen, deze zal
daardoor in grootere uitgaven geraken.
Doch en om de concurrentie met de staats
school, die geen geld te ontzien heeft, en
keukenmeid, en eene jonge onderwijzeres uit Parijs
gekomendie belast was om voor de opvoeding van
Klara te waken. Herman begon toen aan iedereen
te zeggen, dat hij de gelukkigste der menschen
was; maar in waarheid verveelde in geheel Frank
rijk geen mensch zich meer, dan hij. Hij bemoeide
zich nog altijd wel een weinig met den prijs der
katoen en zijdemaar dat vluchtige belang gaf
hem weinig afleiding. Kunsten en wetenschappen
waren algebra voor hem. Hij bezat aan huizen
en landerijen 40,000 franken rente; hij had een
leergierigen zoon en eene kleine bekoorlijke doch
ter; maar in zijn hart betreurde hij zijn oud
handelshuis, en hij had geen verstand genoeg,
om zich met andere dingen bezig te houden.
Ik moet hier echter bijvoegen, dat hem van
tijd tot tijd de herinnering aan eene slechte daad
kwelde. Herman had een broeder gehad, deze had
zich te Parijs geplaatst, waar hij aanvankelijk een
schitterend fortuin had verzameld; maar door de ge
beurtenissen van 1830 medegesleep thad hij zich ge
noopt gezien de wet zijner schuld eischers te onder
gaan die hem, zijne vrouw en dochter der armoede
om het gehalte van het onderwijs, dat toch
met een personeel van enkel onderwijzers
beter kan zijn, zullen wij zulk een maat
regel niet behoeven te betreuren. Trouwens,
de meeste Katholieke scholen zijn niet alleen
wat het personeel betreft, doch ook wat
leermiddelen, inrichting van het gebouw,
ventilatie enz. aangaat volstrekt niet ten
achter bij de openbare. Weigering der
mannelijke kweekelingen zal dus van Ka
tholieke zijde zoozeer geen tegenstand ont
moeten. Doch wat zegt de wet verder: Ter
verkrijging der acte van hulponderwijzer
wordt gevorderd voor onderwijzers de vol
brachte leeftijd van achttien en voor on
derwijzeressen die van zestien jaren. Wat
eene eer aan de dames, reeds op haar zes
tiende jaar door den minister even wijs
geoordeeld te worden als onderwijzers op
hun achttiende! Ziet eens aan! men zal
den kweekeling van 17 jaren uit zijn school
lokaal zenden als een onbekwaam element,
en een meisje van 16 jaren zal zijne plaats
komen innemen
Wij willen verder niet twisten over de
subjectieve vraag, of meisjes bij gelijken
leeftijd niet vlugger en meer ontwikkeld
zijn dan jongens. In manieren en beschaving,
in savoir-vivre mogen al doorgaans de dames
den voorrang boven de heeren hebben, doch
in degelijke studie, in moeilijke vraag
stukken, in het ernstig uitwerken van een
plan gelooveu wij dat de hersenen van het
sterkere geslacht het niet voor die van het
zwakkere verliezen zullen.
Men moet toegeven, dat vrouwelijk per
soneel uitstekend op hare plaats is in de
bewaarschool, doch de nieuwe wet spreekt
de bedoeling uit dat ook de dames als werk
kracht zullen optreden in de aanvangs-
klassen der lagere school. Neen, dat is ver
keerd, ieder onderwijzer zegt,dat de laagste
klasse de voornaamste is van de school
waarin steeds een flink, vertrouwd onder
wijzer behoort te staan.
Onze bijzondere scholen slaan in dit op
zicht een meer rationeelen en zedelijk ook
veel beteren weg in. Zij zeggen jongens
moeten door mannen, meisjes door vrouwen
onderwezen worden. Werd dit algemeen
aangenomen en werd de verplichte leeftijd
voor de dames ook op 18 jaar gesteldzoo
ten prooi hadden gegeven. Verscheidene malen
had Peter Rameau zich tot zijn broeder gewend
de rijke Herman had niet een enkele maal den
ongelukkige geholpen, en deze was weldra, door
verdriet overstelpt, ten grave gedaald. Zoolang
hij zaken had gedaanhad Herman over zijne
hardvochtigheid niet nagedacht, maar sedert hij
eenen blik in zijn binnenste had geworpen, had
hij de tand der wroeging gevoeld. Wat was er
van zijne schoonzuster geworden? Wat was er
van zijne nicht geworden? Hij wist liet niet, en
het stilzwijgen, dat deze twee ongelukkigen be
waarden, verontrustte zijn geweten.
Wel had hij zijnen zoon Paulus gelast eenige
navorscliingen te Parijs te doen; maar daar de
gierigheid zijne goede gevoelens bestreed, had
hij hem ook te gelijker tijd gelast, om, in dien
hij iets ontdekte, niet te veel te beloven en voor
al niets te geven. Paulus schreef na verloop van
eene maand, dat hij niets op het spoor was ge
komen. Zijn vader wist niet, of hij zich over
dat antwoord moest bedroeven of verheugen.
(Wordt vervolgd).
