NIEUWE
No. 175.
Zondag 2 Junij 1878.
3e Jaargang.
Het onderhouden van den
Zondag.
ABONNEMENTSPRIJS
NDRilr
Per 3 maanden voor Haarlem0,85
Buiten Haarlem franco per post1,
Afzonderlijke Nummers0.06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
De viering van den Zondag, het onderhou
den van den dag des Heeren is overoud en
werd in vroegere eeuwen reeds met zeldzame
strengheid van overheidswege bevolen. Kei
zer Constant!]n gelastte stilstand van alle
rechtsgedingen en van alle militaire oefe
ningen op dien dag. Keizer Theodosius
verbood alle schouwspelen. Keizer Leo III
beval stilstand van alle werkzaamheden.
Eene strenge viering van den Zondag is
in Engeland en Noord-Amerika door de
wet bepaald maar in andere landen is helaas
de sabbatschennis eene gewoonte geworden
en de Regeeringen schijnen het der moeite
niet waard te achten wettelijke bepalingen
in het leven te roepen die dit euvel te
keer zouden gaan.
En toch zoo wel op godsdienstig als op
maatschappelijk gebied is het onderhouden
van den Zondag noodzakelijk.
De Zondag beurt den mensch op, door
hem de mogelijkheid aan te bieden zijn
eeuwige toekomst voor te bereiden. Hij
wordt ook een indirect middel om de maat
schappelijke vraagstukken en bekommerin
gen die heden ten dage de menigte beroeren
en beheerschen, te bedaren en te verklaren.
Door de viering van den Zondag, leert
de mensch zich troosten over het lijden en
de teleurstellingen des levens, met de hoop
van een beter leven.
Iedereen gevoelt het gewicht van den
Zondag voor het behoud en de ontwikke
ling van het familielevenmaar men heeft
niet minder belang bij het maatschappelijk
leven en onder dit opzicht is de Zondagsrust
waarlijk beschavend.
Vooral wat betreft de onderhouding van
de Zondagsrust, hebben de ontdekkingen der
sociale wetenschap in volle overeenkomst
geschitterd met de goddelijke wet. De En
cycliek van 21 December 1874 waarin Z.
H. Pius IX roemrijker gedachtenis, »als
dwaling veroordeeld de meening van hen
die de Zondagswet willen afschaffen, onder
het valsche voorwendsel dat deze wet in
strijd is met de ware beginselen der politieke
economie" wordt, als het noodig ware,
nog versterkt.
FE UILLETON.
DE ONDERWIJZERES.
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Van 16 regels30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Dingsdag- en Vrijdag-
avond ingewacht
Uitgevers KÜPPERS Se LAUREY.
srMKHrcïKaaepss
Vervolg.
n Mijn goede vader, want hij is zeer goed,
„liet zich in eenen armstoel vallen, hief' zijne
„zuster opdrukte haar aan zijn hart-
„Waarom waart gij er niet bij tegenwoordig,
„Ernst!. Mijn vader vroeg aan de arme
„vrouw om vergeving, hij vernederde zich, hij
„reikte mij de hand en zeideGij hebt alles
„wel gedaanHij omhelsde mijomhelsde
„zijne zuster duizend malen. ik weende van
vreugde. ik was uitgelaten.
„Nadat wij den volgenden dag den dokter
„der badinrichting geraadpleegd haddenzijn wij
„naar Lyon vertrokken. Louise snelde toe
„Op het gezicht barer moeder viel zij in bezwij-
„miug- Klara wierp zich op haar en uitte vrees
lijke angstkreten. Toen Louise tot zich
„zelve gekomen waszeide mijn vaderLouise,
Ouder de laatste werken die hebben bij
gedragen tot dit gelukkig gevolg willen
wij twee conferenties aanstippen voor eenigen
tijd te Basel gehouden door dokter Hoegler
over »de Zondag uit het oogpunt der gezond
heidsleer en staathuishoudkunde beschouwd'1
Indien wij deze conferentie aanstippen, is
het niet alleen om hare innerlijke waarde,
maar omdat Zwitserland op het oogenblik
het tooneel is van een sterke beweging
ten gunste der Zondagsrust, eene beweging
die verdient gesteund te worden door allen
wien deze ernstige zaak ter harte gaat.
Het is ook belangrijk op te merken, dat
het werk van dokter Hoegler, door een
protestant geschreven, echter verwijderd is
van de phariseesch gestrenge uitlegging,
door de zoogenaamde Hervorming aan de
wet der Zondagsrust gegeven, en dat het
ten slotte uitloopt op de volmaakte verde
diging van de katholieke leer te dier zake.
Volgens den Zwitserschen leeraar is de
instelling van den Zondag een der teekenen
van de beschaving der volkeren.
Voorheen waren de beginselen der ge
zondheidsleer in de godsdienstige wetten ge
schreven. Als de wetten van Mozes tot
heden ten dage hun gezag bewaard hebben
komt het hierdoor, wijl zij gegrond waren
op regelen der gezondheidsleer door de ge
schiedenis der volken bekrachtigd. Deze
waarheid ontneemt niets aan het karakter
der goddelijke openbaring dezer wetten,
want immers ook de wetten der natuur zijn
de uitdrukking van den Wil Gods.
Ook praktische ondervinding en de we
tenschap toonen aan, dat de mensch, da
gelijks, door het werk niet alleen zeker
gedeelte zijner krachten verliest, die hij
moet herstellen door de nachtrust, maar
ook dat die krachten met de vierentwintig
uren afnemen zoodat bij het einde van den
zesden dag dit algemeenverlies moet her
steld worden door de rust van een gehee len
da8-
Het is bijna onnoodig aan te stippen,
datopdat de Zondag vruchten drage men
hem aan rust en niet aan uitspatting moet
wjjden.
Men heeft beweerd, dat de staking van
den arbeid des Zondags op nadeelige wijze
de productie vermindert. Dit is eene dwaling
„wilt gij mij vergeven? Omhels uwe nicht, die
„als eene zuster voor u geweest is, Klara; en
„als gij er in kunt toestemmen, blijf dan met
„uw moeder voor altijd bij mij wonen. mijn
„huis, al wat ik bezit, is van dit oogenblik ook
„het uwe!" Zij hebben zijn aanbod aangenomen;
„welk een geluk!''
„PS. Mevrouw Rameau zendt u een aanden
ken mijn vader wilde dat men op de kast van
„het horloge zou graveerenEene erkentelijke
familie aan eenen vriend." E. S.
DE TWEE NICHTEN.
DE ONBEKENDEN.
I
Den 30 Maart 1817 vertoonden zich twee ge
sluierde vrouwen aan de poort van het hotel
Pymodan. Het was ongeveer zeven ure des avonds.
De portier opende de deur.
„Mijnheer Delman
Toen de portier geantwoord hadop de eerste
aangetoond door het werk van afzonderlijke
personen en van geheele natiën, Engeland
bij voorbeeld. En dit is volgens de opmer
king van Dr. Hoegler, zelfs waar bij werken
met het hoofd. Het verstand altijd door
ingespannen, wordt uitgeput j en verdooft;
de toeneming der zielsziekten is, onder dit
opzicht eene zeer ernstige waarschuwing.
Maar de mensch heeft niet alleen eene
aardsche bestemming hjj heeft eene ver
hevener bestemming en daartoe moet hij
zich kunnen bereiden door ingetogenheid
en rust.
Het niet onderhouden van den Zondag
zegt Dr, Hoegler, brengt voor ieder in het
bijzonder, zoowel als voor de volkeren,
noodlottige gevolgen mede en men kan
zeggen dat de Zondag de spaarbank is voor
de menschheid.
Dit betoog is opmerkenswaardig vooral,
als men beschouwt dat het uitgaat van
een man van wetenschap en een protestant.
Men zou hem wellicht een al te natu-
ralistischen grond kunnen verwijtendit
is zoo wat het gebrek van een groot
getal geleerdendit is ook de algemeene
strekking der protestantsche sekten, die zich
in het rationalisme oplossen. Echter, juist
om dit praktisch nuttig gezichtspunt doet
het werk van Dr. Hoegler te meer uitko
men: het grondbeginsel der christelijke
staathuishoudkunde: Zoekt eerst het rijk
Gods en zijne gerechtigheid, en al het
overige zal u toegeworpen worden.
Aldus wordt de economische wetenschap
dank zij onverwachte helpers, langzamer
hand hersteld, cn weder opgebouwd op den
waren grondslag der geopenbaarde begin
selen. Het ontbreekt echter niet aan geheel
katholieke economisten wier gezichtspunten
noodzakelijk breeder en wier inzichten juis
ter zjjn. Aan hun komt de eer en het
werk dezer wetenschappelijke herstelling,
bezwaarlijk, maar vruchtbaar voorspel der
herstelling van de maatschappelijke regee
ring van Jesus Christus.
In deze orde van denkbeelden doet zich
een zelfde beweging voor als die zich eer
tijds op het gebied der kunst voordeed.
Twintig jaar geleden, herkreeg de kunst
der middeneeuwen, sedert de heidensche
Renaissance der 16de eeuw zoo miskend,
verdieping!" hielden zij op de aangewezen plaats
stilen eene van haar schelde aan de deur van het
vertrek. De dienstmaagd, die haar opende, week
van schrik terug op het gezicht dier g-daanten,
die in zwarte kappen en geheel in zwarte zijde
o-ewikkeld, zich voor hare oogen vertoonden, en
o
zêide geheel onthutst
Gesluierde dames! Welnu! het is vastenavond
laat haar binnenkomenriep uit het tweede ver
trek eene ernstige doch vroolijke stem.
Op deze uitnoodiging, verscheenen twee vrou
wen onder lange sluiers verscholenin dit tweede
vertrek, en hielden op den drempel stil, terwijl
zij de personen, die zich in het vertrek bevon
den, met nauwkeurigheid opnamen.
Dat moest zeker de eetzaal zijn. Eene groote
tafel was er aangerichten bij het licht van eene
groote vergulde lamp met zeven spruitendie
aan kettingen van hetzelfde metaal aan de zol
dering hingschitterde deze tafel van al het
zilver, dat er zich op bevond; wat meer is, zij
was met eene hoeveelheid suikergoed en gebak
als overladen. Een manomstreeks vijftig jaren
vurige bewonderaars en jjverige voorstan
ders. 'tWas als beleefde men de ontdek
king eener nieuwe wereld, waaruit bp ie-
deren voetstap nieuwe wonderen te voor
schijn kwamen.
Zoo gaat het heden ook met de maat
schappelijke wetenschap der Kerk, met dit
verschil niettemin, dat hare beginselen meer
openlijk alle hartstochten bestrpden, en een
meer belangrijken invloed op het leven den
menschen en de bestemming der volkeren
uitoefenen.
Het OOSTEN.
De zegepraal der Engelsche politiek is
onloochenbaar indien het waar is, dat
Rusland zich met het door lord Salisbury
in zijne dépêche van 1 April aangenomen
Europeesche standpunt vereenigde, en er in
toestemde dat het geheele tractaat van San
Stefano aan het Congres zal worden voor
gelegd.
Met voldoening constateert het Journal
de St. Petersbourgdat in den toestand eene
wending gekomen is ten gunste van de sa
menkomst van een congres en van over
eenstemming tusschen de verschillende Mo
gendheden. Het blad zegt dat Rusland voor
twee jaren volkomen in denzelfden toestand
verkeerde als Frankrijk in Januari 1859;
toen verklaarde Frankrijk vóór 't uitbreken
van den oorlog, dat het doen zou waartoe
het na den oorlog gedwongen zou zijn. Ook
Ruslands beroep op de Mogendheden in 1876
bleef onbeantwoord; Rusland moest toen
wel op eigen kosten en gevaar zich met
de moeilijke taak belasten voor Europa het
bewijs der onhoudbaarheid van het status
quo in 't Oosten te leveren. Thans is dit
bewijs geleverd, en thans komt 't er op
aan eene botsing tusschen de tegenstrijdige
belangen te beletten, welke door de bere
kende politiek der Porte bevorderd wordt.
Mocht dit doel bereikt worden, dan zou er
voor de belangen der christenen in 't Oosten
en voor den Europeeschen vrede reeds veel
gewonnen zijn; niettemin is 't voorzichtig
met 't oog op het streven der oorlogspar
tijen te Konstantinopel, te Pest en te Lon
den eenige reserve in acht te nemen, al is
't ook niet te loochenen dat met eiken
oud, zat in het midden, Zijn vooruitste
kende buik, die hem van de tafel verwijderd
hield, zijn frisch en blozend gelaat, zijne dikke
lippen, en het grijze en dunne hoofdhaar, dat
bijna rechtop stond, getuigden van zijnen smaak
om goeden sier te maken. Twee vrouwen waren
aan zijne zijde gezeten; die aan de rechter zijde
was grootmager en droogen had dien begee-
rigen en navorschenden blik der huishoudster,
die vreest, dat de voorraad te spoedig zal ver
dwijnen. Het was mevrouw Delman.
De vrouw, die aan de linkerzijde van den
heer Delman zat, was klein en dik; haar gelaat
drukte welwillendheid uiten hare geestelijke klee
ding zette aan haar geheele voorkomen iets ern
stigs bij. Tegenover die drie menschen zaten
twee jonge lieden, die beide groot en schoon,
zeer voorname vormen hadden. Echter kon men
aan de losse en ongedwongen houding van den een
zoowel als aan de linksche beschroomdheid van,
den ander raden dat de een de zoon des huizes
en de tweede eenvoudig een bijwoner was.
{Wordt vervolgd).
