NIEUWE 18;). Zaterdag 29 Juni 1878. 3 Jaargang. H. C. TOMBERGH. Dc Heer BH HKl.lllilt. Voor de verkiezing van een lid van den Gemeenteraad op 16 Juli a. s. wordt dringend aanbevolen ii i i ii i e ABONNEMENTSPRIJS Per 3 maanden roor Haarlem0,85 Buiten Haarlem franco per post1. Afzonderlijke Nummers0.06 Dit blad verschijnt Eiken WOENSDAG en ZATERDAG. BUREAU: St. Jansstraat Haarlem. AGITE MA NON AGITATE. PRIJS DER ADVERTENTIËN Van 16 regels30 Cents. Elke regel meer5 u Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 cents per advertentie a Contant. Advertentiën worden uiterlijk D i n g s d a g- en V r ij d a g- avond ingewacht. Uitgevers KÜPPERS LAUEEY BERICHT. Wegens den feestdag van H. II. Petrus en Paulus verschijnt dit nommer een dag vroeger. Ha TTaat TER TWEEDE KAMER OP DON DERDAG 20 JUNI LL. Deze afgevaardigde begint met te zeg gen, dat de Ministerwat betreft de ver houding tusschen de openbare en bijzondere schoolgetrouw is gebleven aan de begin selen der wet van 1857daarom schaart hij zich aan de zijde van den Minister. Dus één punt goedalles goed. Hp zal niet handelen over de vraag of het wetsontwerp in strijd is met de Grond wet; bij hem toch is door de lezing der gewisselde stukken de overtuiging geves tigd, dat de Minister volkomen in zijn recht is. Bovendien heeft de heer Groen van Prinsterer in 1863 ook in dezen zin de Grondwet uitgelegd. Dat schijnt voor den Haarlemschen afgevaardigde voldoen de. Nu een gewezen predikant mag wel een weinigje autoriteitsgeloof bezitten. Wat de Katholieken verlangen, kan hij als niet-Katholiek niet toestaan. Waarom niet? Eenig antwoord: omdat hy niet kan. Neen er volgt nog een schijnbaar antwoord. De Roomsche kerk is in strijd met de Grondwet van Nederland want Paus Gregorius XVIz. g. heeft het eene waan zinnigheid genoemd om te bewerendat vrijheid van geweten en vrijheid van eere diensten een recht isdat iedereu mensch toekomt en dat in eiken goed geordeudeu staat tot wet verheven en door de wet ge handhaafd moet worden," De heerdeMeij- ier gelieve nog eens de Grondwet na te lezen en hij zal vinden, dat de vrijheid om zijne godsdienstige meeningen te belij den wel degelijk begrensd of beperkt is door eene voor allen gelijke bescherming tegen wanorde en overtreding der straf wet waardoor of de Maatschappij of hare FE UIL LET ON. DE TWEE NICHTEN. IV IIF.T BOSCIUE Vervolg Wat is het? wat is het? vroeg mevrouw Delman achtereenvolgens haren echtgenootde zuster en de twee jonge lieden aanziende, die beide een der meisjes onder den arm hielden. Daniel en Joseph zijn weldra zes en twin tig jaar ond zeide zuster Rosa het wordt tijd, dat zij zich vestigen. Miriam en Pepita zijn negentien jaar oud en zijn oud en verstandig ge noeg om te huwenDaniel zou gaarne Pepita tot vrouw hebben en Miriam versmaadt Joseph niet. De stem van zuster Rosa werd onmiddellijk door die van mevrouw Delman overschreewd. Wat beteekent dat alles? zeide zijwie denkt aan huwen, zonder dat ik het beslist heb Waarom heeft God eenen vader, eene moeder, eeaen voogd aan kinderen gegeven als zij zel- leden zouden kunnen nadeel lijden. Is er n* strijd tusschen den Paus en onze Grond wet. Wel neenHeeft de heer de Meijier dan hier ter kwader trouw gespoken? Ook niet De goede man heeft zich op een onbeken den weg gewaagd, en dacht slechts; de Katholieken moeten niet krjjgen wat zij verlangen. De Heer van Nispen had beweerd dat in ons land van gemengde bevolking de confessioueele school (zooveel noodig aan gevuld door de neutrale school) stellig de voorkeur verdienten hij wees op het voor beeld van Pruisen De Heer d. M. die er zichten aanhoore van het geheele Neder- landsche volk, niet zonder eene misplaat ste ironieop beroemde dat hem het geluk was beschoren het mandement der bisschop pen in handen te heb benheeft van dat geluk geen partij weten te trekken. Ilij had daar kannen lezen: »Met al de mid delen die de godsdienst ter opvoeding aanwendt, slaagt men er nog niet altoos ineen jong mensch te vormen gelijk men moet weuschen; zoo groot is het bederf van 's menscheu hart. »Had hij dit gele zen, dan zou hij de vervolging van den godsdienst in Pruisen niet op rekening van de confessioneele school gesteld, en daar uit niet tegen die school gesophisticeerd hebben. Onze afgevaardigde gaat nu het bewijs leveren dat hij nog een nieuweling is in het parlement en weinig studie gemaakt heeft van de verschillende voorstellen die sedert 1857 ten voordeele van de gods dienstige scholen zijn aangegeven. Met het woord volkomen onuitvoerbaar en eene spotternij op de vele godsdienstige scholen die er zouden moeten zijn, maakt hij er zich van af, terwyl hij nog eens laat zien dat hij zelfs den syllabus gelezen heeft en wel aanleg bezit om met wat meer studie den zin ervan te leereii begrijpen. Nu hij mocht wat wagen want de, Heer van Nis pen had reeds gezegd dat hij niet van plan was te antwoorden. Nu komen de anti-revolutionaireii aan de beurt. De Meijier bespreek^ hunne bewering dat de scholendie zij liehhen en weu schenzijn: scholen zonder leerstellingen, en dat is niet overeen te brengen met het ven doen kunnen wat zij willen Inderdaad heden ten dage zijn de kinderen wijzer dan de ouders. Ik heb gezegden ik heb beslistdat, wanneer ik zou wetenwie van de twee dames Anna isik haar aan mijnen zoon ten huwelijk zal geren, en Maria kan wachten tot zich eene rijke partij opdoet. Wat Joseph betreftdie be zit niets; hij behoeft niet te trouwen. Mijne waardste, zeide op dit oogenblik mijnheer Delman, Joseph is niet zoo arm als gij denktMaar dat is een geheim tusschen Daniel en mijVoor het overigehaastte hij zich er bij te voegen ben ik hetvolkoinen met u eens. Pepita en Miriam hadden sedert een oogenblik den arm hunner geleiders verlatenen zacht tot elkander gesproken. Toen mijnheer Delman op hield met spreken naderden zij hem en Pepita zeide Mijnheer Delman en mevrouwgij hebt het rechtuwen zoon en neef te beletten ons te huwen, en wij zullen ons aan uwe beslissing onderwerpen; maar wij verklaren u te gelijker systeem van opvoeding, wat zij op hunne scholen hebben ingevoerd. Hierop moge partij zelf antwoorden. Op de eerste grief tegen de neutrale schooldat zij godsdienstloos is en toch tot Christelijke deugden moet opleiden, geeft hij, de godsdienstleeraar van vroeger, een antwoord, waarin met opzet eene nadere bepaling van godsdienst en van chistelijke deugden wordt vermeden, waarin hij geen hoogen dunk geeft van zijne vroegere theologische studiën, daar hij zelfs geen verband zag tusschen het Oude Verbond en den beloofden Verlosser, waarin hij van christelijke deugden spreektals van vruch ten die men gebruikt zonder zelfs naar den wortel te vragen; en hiermede schijnt de zedenpreker van weleer te willen aan geven dat men christelijke deugden zon der wortel of stam zou kunnen opkwee- ken. Het is toch goed dat hij het ambt van zedenmeester heeft neergelegd. o o Wij laten die leer of liever die meeiiing aan hare eigene dwaasheid ten prooimaar zien er een bewijs te meer in dat deze eerste grief van het godsdienstig Neder- landsche volk tegen de neutrale school ge grond is. Eene andere grief. Men wil hebben een school met den bjjbel. Duizenden zijn er die het willen maar de Meijier vindt dit met vele anderen niet noodig. Deze uit spraak moet voor allen voldoende zijn. Hij treedt hier dus op als rechter in gewetens bezwaren. Voor de derde grief, de doodende con currentie van het openbare onderwijs te genover het bijzondere, geeft hij, met een pijnigend misbruik van woorden uit de H. Schrifteene vrij onwaardige verge lijking van eene winkelneering ten beste. Wel mocht de Heer Heijdeurijck hem in dezelfde zitting de volgende humane kastij ding toedienen. Evenzeer koesterde de heer de Meijier de beste bedoelingen toen hij straks het zuiver theologische terrein betrad en ons als het ware de gelegenheid benamhem in deze leekenvergadering te beantwoorden, want anders zou ik vragen als gij christelijke deugden zonder Christus kentheeft Christus dan geen leer ge- 7 o o tijd, dat, zoodra wij meerderjarig zijn, wij de twee broeders Marcel zullen huwendie ons ten huwelijk hebben gevraagd, en geen onderzoek gedaan hebben wie van ons de rijke Anna was. Wat Pepita zegt, denk ik, zeide Miriam. En nadat de twee meisjes hunnen voogd ge groet en zuster ltosa de hand gedrukt hadden verlieten zij de zaal. Wanneer een bliksemstraal op de tong van mevrouw Delinan ware gevallenzou deze haar niet beter verlamd hebben. V. HET KONTftACT. Het zou moeilijk geweest zijn te zeggen hoe laat mijnheer en mevrouw Delman den morgen die op dit tooneel volgde, opstonden. Geloofwaar dige getuigen hebben verzekerddat zij zelfs zich niet ter rust hadden begevenen dat eene leven dige woordenwisseling de bewoners van het ho tel had wakker gehouden. Maar wat er ook van zijdes morgens om negen uur duurde de rede twist nog voort. openhaard en hebt gij niet zelf, in vroegere betrekking, wat gij voor die leer hieldtgeleeraard Of zijt gij reeds overgegaan tot de derde aera, ons door den Heer van Houten aangekondigd, de volledige emancipatie der natuur?" De gemeente, waar hij vroeger als gods dienstleeraar durfde optreden zal zich wel gekreukt voelen over de oneerbiedigheid, waarmede hij over den godsdienst sprak zij echter mag zich zelve geluk wenschen, dat hij haar voor «ene andere betrekking heeft verlaten. Maar het kiesdistrict te Haarlem kan geene bljjken van tevreden beid aan haren nieuwen afgevaardigde ge ven. De goedgezinden mogen al zeggen wij hebben ons in dien man vergistmaar daarbij kome het besluitom die vergis sing zoo spoedig mogelijk te herstellen. Er zijn in Nederland toch nog wel man nen van zaakkennis te vinden wier logica gezond, en wier godsdienstzin goed is, en wier rechtgevoel nog edel genoeg is, om ook het recht der minderheden te erkenuen en te handhaven. Kiest Haarlem bij de eerstvolgende ge legenheid zulk een man, dan behoeft het zich in het vrije en godsdienstige Neder land niet langer over zijn afgevaardigde te schamenen zal het zijne vroegere vergis sing zoo goed mogelijk hersteld hebben. Het OOSTEN. Als een gevolg van den Russisch-Turk- schen oorlog zal Turkije werkelijk een an deren vonn moeten aannemen. De heereu van het congres schijnen aldus besloten te hebben. Ook de verdere maatregelen ten opzichte van Bulgarije en Rumelië zullen in de volgende zittingen besproken en vast gesteld worden. Gisteren werd de voorloo- pige westelijke grens, uit een strategisch oogpunt, getrokken. Staat deze ook defini tief vast, dan is de grootste moeielijkheid over wonnen en hinderpalen worden er dan nau welijks meer verwacht. De quaesties van Bessarabie, Montenegro, Servie en Grieken land zullen dan ook wel wat sneller van stapel loopen. Wat Azie betreft, verwacht men slechts een harden strijd over Batum, dat de Turken vast besloten zijn op diplo matiek terrein niet minder volhardend te Ik zeg het u, mevrouw! riep de heer Delman uit, dat de meisje» zullen handelen zoo als zij gezegd hebbenZij zullen de broe ders Marcel huwen, en die groote fortuin zal voor den neus ran onzen zoon worden wegge kaapt. En ik zeg u mijnheer! zeide mevrouw Delman op scherpen toon, dat ik mijne toestem ming tot het huwelijk van mijnen zoon met Maria niet geef. En wie zegt u, dat Pepita Miriam is? her nam mijnheer Delman. Alles zegt mij dit, alles! bevestigde de moeder van Daniel. Als gij toch zoo zeker zijt, geef dan Miriam aan Daniel, antwoordde de bankier. En wie verzekert mijdat Miriam Maria niet is. Er kunnen toch geen twee Maria's en twee Anna's zijn. vervolgde mijnheer Delman. Wordt vervolgd).

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1878 | | pagina 1