NIEUWE
No. 200.
Donderdag 20 Augustus 1878.
3e Jaargang.
Het dwang-systeem.
BUITENLAND.
0,85
1,—
0.06
Engeland.
Frankrijk.
HMRLEHU Hill!UT.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem
Buiten Haarlem franco per post
Afzonderlijke Nummers
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
nOJ5ÏTJEliDJ(4Tr~T»k |il'
AGITE MA NON" AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIÊN
Van 16 regels30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden lierekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk D i n g s d a g- en V r ij d a g-
avond ingewacht.
Uitgevers KÜPPERS LAUEEÏ.
Er is in Europa wel geen staat, zelfs
Turkije niet, waar het dwang-systeem op zoo
ruime schaal is ingevoerd, zoo onverbidde
lijk werkt en met zoodanige gestrengheid
wordt gehandhaafd als in Pruisen. In dit
gezegendPrinsenland schijnen regeering
en beambten alle heil van dit oarhaarsch
systeem te verwachten. Dwang hier, dwang
daar, dwang overal. Schooldwang, militaire
dwang, godsdienstdwang, gisteren, van daag,
morgen, dwang als de klok slaat! Men
versta ons echter niet verkeerd. Er is tus-
schen dwang en dwangeen hemelsbreed
verschil. Zoo maken wij groot verschil
tusschen redelijken en onredelijken dwang.
Tegen den laatsten, den onredelijken dwang,
die in Pruisen hoogst betreurenswaardige
gevolgen na zich sleept, is het dat wij
waarschuwen. Een gouvernement, dat meent
door dwang, door onredelijken dwang, het
volk tot braafheid, tot goede, trouwe on
derdanen te vormen, handelt even onver
standig, als vaders en moeders, die wanen
het heil hunner kinderen 't best te bevor
deren door een streng opvoedings-systeem,
't welk echter, de ondervinding leert het
genoeg, even ongelukkige resultaten levert
als vertroetelde opvoeding. De uitersten
raken elkaar.Te strenge opvoeding kweekt
deugnietenvertroetelde opvoeding kweekt
deugnieten. Alleen 't bewandelen van den
gelukkigen middenweg, het vermijden der
uitersten, met één woord, verstandige op
voeding, geeft gegronde hoop op deugdzame
nakomelingen. Wij laten natuurlijk de
uitzonderingen huiten 't spel.
Wat nu is een Staat, een Volk, anders
dan eene groote familie, één groot huis
gezin, waarvan de keizer, de koning, de
president der republiek, het hoofd, de vader
is? Welnu, wat het beste opvoedings-sys
teem voor de huisgezinnen blijkt te wezen,
is evenzeer het beste opvoedings-systeem
voor geheele volken. Laat de overheid de
opvoedingskoorden te slap hangen, het volk
zal verwilderen; haalt ze de koorden te
vast toe, er zullen ondeugden uit voortko
men, en juist die men wilde vermijden.
Dwang, onredelijke dwang, kweekt misda
digers, en de beroemde Centrumsredenaar
FEUILLETON.
GEORGE MORRISS,
of
DE WAARHEID GEDURENDE EEN ENKELEN DAG.
Vervolg.
Goed! Maar gij moogt niet aan onze ken
nissen gaan rondvertellen, dat men mij vragen
moet doen, waarop ik verplicht zou zijn onaange
name antwoorden te geven.
Neen, op mijne eer, hernam Charles. Alles
zal eerlijk in zijn werk toegaan en wij zullen er
tegen niemand over spreken voor het einde van
de week, welke bepaald zal worden voor de proef
neming. Van uwe zijde zult gij u nooit mogen
verontschuldigen van te antwoorden, onder voor
wendsel, dat gij u verbonden hebt niets dan de
waarheid te zeggen.
Ongetwijfeld.
Alles blijft dus zoo bepaald? hield Charles
aan.
Dr. Windhorst oordeelde juist, toen hij de
vrees uitsprak, dat te strenge wetten, te
strenge maatregelen, tegen de Sociale-Demo-
er aten spoedig door een tweeden moordaan
slag op den keizer zouden gevolgd worden.
In een huisgezin moet orde heerschen,
of 't gaat vroeg of laat te niet. In het
groot, het zeer groot huisgezin, den Staat,
moet orde heerschen, of hij gaat te gronde.
Er is een tijd van opstaan, van bidden,
van ontbijten, van werken, van rusten, van
middag- en avondmalen, waar ieder lid des
gezins op dient te letten, waar ieder zich
zooveel mogelijk naar behoort te gedragen
en van welken regel, zonder buitengewone
omstandigheden, niet mag worden afgewe
ken. Men behoeft daarom nog juist geen
slaaf van de klok te wezen. Op feestdagen,
bij plechtige gelegenheden, laat de vader
meermalen de vrouw des huizes eenige af
wijking van den gewonen regel toe, tot ver
aangenaming van allen. Zoo ook behoort
in den Staat alles naar vaste, redelijke voor
schriften geregeld zijn. Daar moet de on
derdaan zijne plichten kennen en vervullen
maar hij heeft ook aanspraak op vrijheden
en rechten. Zoo min toch ouders onvoorwaar
delijk meester over hunne kinderen zijn, zijn
het regeeringsmannen van hunne onderda
nen. Er behoort een band tusschen beiden
te bestaan, een redelijken band, die liefde en
vertrouwen, gehoorzaamheid, en andere
deugden wekt, geen onredelijken band, geen
onzinnig dwang-systeem, dat slechts wre
vel, afgekeerdheid, onrust, verzet en mis
daden voortbrengt.
Te strenge volksopvoeding is de groote
kwaal, die den Pruisischen Staat ondermijnt.
Het volk is er door in drie partijen ver
deeld geworden1° de partij, die met het
gouvernement heult, de verdrukking bevor
dert; 2° de partij van lijdzame onderdanen,
de Katholieken, die alles geduldig verdraagt
en van de onverbiddelijke logica der feiten
verandering verwacht; 3° de partij, die,
allen eerbied voor Godsdienst en Gezag heeft
afgeschud, de staatsfondamenten ondermijnt
vijandig en gevaarlijk is voor het gouver
nement en mannen onder zich telt die het
heil van Staat verwachten van uitroeiug
der regeerende Dynastie.
»De groote uitbreiding en macht van
Jawanneer zullen wij beginnen?
Om hoe laat staat gij gewoonlijk op?
Om zeven uren.
Morgen dus, Vrijdag, den zesden dag van
Maart, zult gij zorg dragen niets te zeggen dan
de waarheid; en Vrijdag, den dertienden dag van
deze maand, voorspel ik u, dat gij te Bedlam
zult zitten.
Morriss glimlachte ongeloovig, en daar wij
juist gekomen waren voor het huis, waar ik was
gelogeerd, wenschten wij elkander goeden nacht.
Ik sliep in met de gedachtte aan de proef, welke
Morriss ging wagen en nam mij stellig voor er
nauwkeurig al de wisselingen van te volgen.
Tl.
George woonde tc Londen bij zijn oom en zij
ne tante, broeder en zuster, die nimmer gehuwd
waren en de volmaaktste type der lieden van
hunne klasse aanboden. Zij waren beiden dik en
vet, van een pleizierig humeur, als hun niets
het socialisme in Duitschland is een gevolg
van het militair systeem en van den de
moraliseerenden invloed, dien de Pruisische
politiek op de rechtsbegrippen van het volk
heeft uitgeoefend»En verder«de sociale
moraal is verloren gegaan, omdat de Euro-
peesche moraal te niet is. De politicus,
die voortdurend las van het overwicht der
cijfers en leerde dat macht alleen recht
heette, moet vrij natuurlijk zich zei ven af
vragen zij n wij werklieden dan niet de
talrijksten en de sterksten.Voorts nog:
»Als de vrijheid waarop het Duitsche volk
tegenover hare Regeering rechtmatige aan
spraak heeft, optreedt in de plaats van de
thans bestaande leugenachtige grondwet,
zal het Duitsche socialisme tot dezelfde on
beduidendheid vervallen, waartoe het in
Frankrijk veroordeeld is door een gemach
tigde republikeinsche regeering. Nieuwe
wetten tegen de volksopruiers zullen dezen
alleen nieuwe kracht en invloed geven.»
Daar is veel van waar! Doch, naar ons
inzien, oogst Duitschland, wat het gezaaid
heeft. Wij hebben herhaaldelijk op de ge
varen gewezen van het Pruisische dwang
systeem en voorspeld dat er spoedig we
zenlijke staatsgevaarlijken en rijksvijandigen
in menigte zouden opdagen. Het Pruisisch
gouvernement heeft zich eenvoudig misre
kend. De gebeurtenissen wijzen het aan.
Zal nu het dwang-systeem plaats maken
Voor redelijke vrijheid, voor vrijheid van
Godsdienst, enz.? We zullen zienNogtans
verwachten we nog niet veel van Staats
mannen, die, tegen alle recht en reden in
hardnekkig hun dwang-systeem voor het
beste hielden tot bevordering van het heil
van Vorst en onderdanen. D. G.
Hadden sommigen verwacht, dat de herstel
ling' der bisschoppelijke hiërarchie in Schotland
aanleiding tot ontevredenheid, misschien zelfs
tot ongeregeldheden aanleiding zou geven, die
verwachting is niet vervuld. Zelfs zijn bij de
installatie der nieuwe bisschoppen duizende
Protestanten tegenwoordig geweest, die groote
belangstelling aan den dag legden bij deze zeld
zame plechtigheid.
De herstelling der hiërarchie begint zich reeds
hinderdezij beminden hun neef, als hij voorko
mend voor hen was en zelfs als hij het niet
was.
Toen George te huis kwam, lag iedereen te
bed. Hij ging regelrecht naar zijne kamer en be
gaf zich insgelijks ter rust, zonder zich verder te
bekommeren om de onaangenaamheden, welke
hem den volgenden dag te wachten stonden.
Den volgenden ochtend stond hij op het ge-
wone uur op, kleedde zich en ging in de eet
kamer. Hij vond er zijne tante, die het ontbijt
gereed maakte en zijn oom, die de courant zat
te lezen*
Goeden morgen, tante, goeden morgen,
oom? Hoe vaart gij van ochtend? vroeg hij bij
het binnenkomen.
Goeden dag, GeorgeZeer goed; en gij
Zeer goedIk dank u, ging George ant
woorden; maar bedenkende, dat hij eenigzins
onpasselijk was en zich herinnerde, dat hij be
loofd had alle logens te vermijden, zeide hij open
hartig
Ik ben niet al te wel; ik heb pijn in mijn hoofd.
te doen gevoelen. De oprichting van onderschei
dene gestichten bn instellingen is reeds in plan
genomen. O. a. wil men eene prachtige kathe
draal stichten te Dundee; de inschrijving daar
voor is reeds geopend. Aan het hoofd der inschrij
vingen prijkt de markies Bute met eene gift van
5000 pd. st. C f 60000).
Naar the Daily Telegraph uit goede bron ver
neemt, is de heer Plimsoll voornemens zijn man
daat voor het graafschap Derby neder te leggen.
Zijn zwakke gezondheid laat een werkzame poli
tieke loopbaan niet langer toe aan den matro-
zenvriend.
De heer Cameron is voornemens, een reis te
doen naar Indië, over Klein-Azië en Perzië. Hij
wenscht te onderzoeken of het mogelijk is een
spoorweg te leggen van de Middellandsche Zee
naar Indië, zonder den loop van den Euphraat
te volgen.
De predikant Godolphin Osborne te Dunston
heeft zijn ambt neergelegd en is tot de R. C. Kerk
overgegaan.
Een inwoner van Streatham en gewezen koet
sier, Jooris Morgen genaamd, is in bovengenoemde
stad overleden in den gezegenden ouderdom van
108 jaren. De man werd geboren te Bristol, van
ouders welke uit Wallis afkomstig waren en ook
den ouderdom van 100 jaren bereikten. Tot zijn
laatsten levenstond heeft Morgan het volle bezit
al zijner geestvermogens behouden. Hij laat 115
kleinkinderen en achterkleinkinderen na, en zonen,
waarvan de jongste 7 8 jaren telt.
Den 25en dezer zijn te Annecy de feesten be
gonnen ter eere van den h. Eranciscus van Sales. Vijf
tien prelaten zijn te Annecy gekomen om de feesten
bij te wonen, onder welke de kardinaal-aartsbis
schoppen van Lyon en Rouaan. De feestrede werd
gehouden door den uit Genéve verbannen bisschop
Mgr. Mermillod. Het leger, meldt de Univers,
nam o. a. aan de plechtigheid deel.
In de maanden Mei, Juni en Juli zijn
aan entreegelden voor de tentoonstellingsgebouwen
ontvangen 5,059,970 fr., tegen 3,839,699 fr. in
dezelfde drie maanden van 1867. Tegenwoordig
wordt de tentoonstelling dagelijks gemiddeld door
80,000 personen bezocht.
De administrateur der lithografische correspon
dentie nTablettes d'un Spectateur" te Parijs heeft
zich met spoorweg-obligatiën ter waarde van
110,000 fr. uit de voeten gemaakt, vermoedelijk
naar Mexico. Sedert zijn vertrek is men te weten
gekomen, dat hij leefde onder een aangenomen
naam.
Zaterdag 11. reed te Parijs een jonge dame in
een omnibus van het Louvre naar de Bastille en
werd lastig gevallen door een heer die in diepen
Wathebt gij hoofdpijn! op uw leeftijd
God vergeve het mij, het ziet er bedroefd uit
met de hedendaagsche jongelingschap, merkte de
oude Morriss aan. Maar op uwe jaren, mijn jon
gen, bemerkte ik alleen, dat ik een hoofd had,
als ik mijne haren kamde; en nu nog, zie mij
eens aan, hoe goed ik er uitzie!
Uitmuntenddit was het woord, hetwelk
George op de lippen kwammaar zich zijne
gelofte herinnerende, antwoordde hij oprecht:
Niet al te goed.
Wat! zeide de oom verbaasd.
Ik zeg, oom, dat ik vind, gij er in het ge
heel niet goed uitziet.
Wat wilt gij zeggen? Zie ik er niet goed
uitHoe zoo?
Omdat gij al te vet zijt, uw hals is te
kort, uw aangezicht te rond, enen
Ik heb aanleg voor eene beroerte, niet
waar
Ja, oom.
(Wordt vervolgd).
