NIEUWE
No. 228.
Donderdag 5 December 1878.
3e Jaargang.
Hcdcndaagsclie Opvoeding.
BUITENLAND.
Frankrijk.
Engeland.
HAARLMSllH! (MRAAT.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 lnaamleu voor Haarlemf 0,85
Buiten Htun-le'in franco per post1.
Afzonderlijke Nummers O.OO
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
f,
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Van 1—6 regel.30 Cents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en V r ij d n g-
avond ingewacht.
Uitgevers KÜPPERS LAUREY.
Opvoedkunde is de wetenschap van de
grondbeginselen en van de regels waardoor,
tengevolge van bepaalden en doeltreffenden
invloed der volwassenen, de onmondigen
geleid worden en zij in latere omstandig
heid in staat zijn hun doel voor dit en 70or
het volgend leven te bereiken. Door de op
voedkunde worden alle eigenschappen en
krachten van den geest en van het lichaam
harmonisch gevormd en de oorsponkelijke
ontvankelijkheid van den geest tot een zelf
bewust en spontaan leven verheven, waar
door de kweelceling zich zelfstandig kan
ontwikkelen. Uit deze verklaring ontwaart
men dat er eene geestelijke en eene physi-
sche opvoeding bestaat; liever gezegd eene
opvoeding des geestes en eene opvoeding
des lichaams. Nu hebben vele ouders wel
een uitstekenden tact van voeden maar van
opvoeden geven zij aanhoudend blijken van
de grootste onkunde. Aan de lichamelijke
opvoeding worden de meeste en grootste
zorgen besteed maar voor eene intellectu-
eele onwikkeling in christelijken zin ziet
men helaas in vele huisgezinnen de grootste
onverschilligheid heerschen. Het kind, zoo
redeneert men, moet de wereld in en dient
dus met alle wereldsche zaken bekend te
worden. Treurig is het te moeten onder
vinden dat er chistelijke ouders zijn, al
thans dien naam willen zij nog voeren, die
hun kroost al lang naar de dansschool heb
ben gebracht alvorens ze er aan dachten
hun telgen naar den catechismus te leiden.
Het kind mag vooral geen mal figuur ma
ken als het op een thé-dausant geinviteerd
wordt! Niet te kunnen dansen, zoo redeneert
men dwaselijk, zou een gebrek in de op
voeding kunnen genoemd worden. En met
dergelijke drogredenen wiegen de ouders
zich in slaap doch helpen intusschen hunne
kinderen den voet zetten op 't glibberig
pad der wereldsche vermaken.
Wat eigenlijk hoofdzaak is wordt bijzaak.
Het aankweeken van godsdienst en gods
vrucht wordt veronachtzaamd. De kerkelijke
plichten worden, wel is waar, volbracht
maar met eene koelheid, met eene lauw
heid die maar al te zeer bewijzen geeft dat
de ware godsdienstzin ontbreekt en de ba-
F E UIL L E TON.
De wraak van den kunstenaar.
üp zekeren avond waren Liszt en Chopin bei
den te Nohant, op de villa van een hunner vren-
den. Liszt speelde eene ouverture van Chopin en
maakte als gewoonlijk allerlei trillers en varianten,
die niet in den tekst stonden. Chopin, die al be
wegingen van ongeduld gemaakt had, ging ein
delijk naar hem toe en zeide:
Waarde Liszt, doe mij een genoegen: wanneer
gij mijne muziek voordraagt, speel die dan zoo
als het er staat. Het zal u misschien vreemd
schijnen, maar ik geloof dat alleen Chopin het
recht heeft in Chopins muziek te veranderen.
Welnu antwoordde Liszt, half uit zijn
humeur speel ze dan zelf.
Gaarne.
Op dat oogenblik ging bij toeval de lamp uit.
De gastvrouw wilde ze weer doen aansteken, maar
Chopin riep:
Neen, het is beter zoo. Blaas ook d e
lans steeds geneigd is naar het wereldsche
over te hellen. Het lezen van boeken die
schadelijk zijn voor de zedelijkheid, vuilaardi
ge romans en geschriften van den dag wordt
toegelaten en onder de oogen der ouders
ziet men dikwerf de kinderen des huizes zich
verlustigen met het lezen van anti-katholieke
dagbladen en tijdschriften wier teudenz is,
een geest van valsche vrijheid te doen ont
staan in het hart van het jonge geslacht.
Van de aldus aangekweekte vrijheid wordt
dan ook in lateren leeftijd volop gebruik
gemaakt. De teugels der ouderlijke zorgen
zijn niet meer in staat de hartstochten in
bedwang te houden. Het jonge gemoed zoekt
niets dan vermaken en holt voort op het
pad dat het ten verderve voert. Eerst dan
wanneer het den rand van den afgrond
bereikt heeft komt het, misschien te laat,
tot inkeer en ziet dan handenwringend en met
de wroeging in 't hart naar redding uit. Zie
daar een beekl der hedendaagsche opvoeding-
een treurige schets van hetgeen de moder-
O O
ne wereld de opvoeding in vrije ontwikke
ling noemt. Het is een les voor ouders en
voor allen, aan wie de vorming en oplei
ding der jeugd is toevertrouwd. Niet te
ernstig kan er tegen gewaakt worden, dat
genotzucht de overhand hekome tegenover
gevoel van plicht, dat lichtzinnigheid en
wuftheid in de plaats treden van eene ge
oorloofde en onmisbare, der jeugd passende
opgeruimdheid van geest; niet te krachtig
kan er op worden aangedrongen, dat der
jeugd geleerd worde matig te zijn, eenvou
dig en spaarzaam te leven, opdat men niet,
door zich te veel behoeften te scheppen,
later te hooge eischen aan 't leven moet
stellen. Niet genoeg kan- er op gewezen
worden, dat niet veel, maar goed weten den
geest des menschen waarlijk baten kan, hem
ontwikkelt en de kennis voor 't leven vrucht
dragend maakt; dat niet de omvang, maar
wel de christelijke, de deugdelijke grond
slag van ieders kennis den man van gezond
oordeel, rijp verstand en degelijke wetenschap
maakt; dat de ware verstandsontwikkeling
verkregen wordt, niet door hem wien veel
O
onderwezen wordt, maar door hem, die veel
van 't van buiten aangebrachte, voor zich
zei ven verwerkt en tot zijn persoonlijk ei
gendom gemaakt heeft. Het gaat toch met
kaarsen uit. Het maanlicht is mij voldoende.
En hij begon te spelen.
Hoe Chopin speelde, is niet te beschrijven, daar
zelfs zij die het geluk hadden hem te hooren,
verklaren, dat het onmogelijk was de gevoelens
weer te geven, die zijn spel in hen opwekte.
Balzac zeide dat hij hem tot tranen roerde, en
om Balzac te doen weenen was geen gemakke
lijke taak!
Toen Chopin van de piano opstond, omhelsde
Liszt hem en fluisterde:
Gij hebt gelijk: gij zijt een dichter, ik ben
slechts een pianist.
Hij beproefde nu ook te spelen, maar hetzij de
toehoorders te veel onder den indruk van Chopins
muziek waren, hetzij de triomf van zijn mede
dinger hem eenigszins ontstemd had, Liszt bleef
dien avond beneden zichzelven. Chopin glimlach
te en Liszt, die dezen glimlach opmerkte, nam
voor, een kleins wraakoefening te houden.
Den volgenden avond waren musici en auteurs
weer in dezelfde zaal vereenigd. Liszt verzocht
Chopin zich andermaal te doen hooren, waarin deze,
de hersens van een mensch als met de zaal
van iemand van smaak; men moet in geen
van heide te veel stoppen, daar men er
anders een meubel-magazijn van maakt.
Eindelijk zij men er met zorg op bedacht,
en die les is in onze dagen de meest be
hartigenswaardige, dat er degelijk gods
dienstige grondbeginselen in de harten der
kinderen worden aangekweekt opdat zij mo
gen opgroeien als echt christelijke indivi-
dus en zij op lateren leeftijd, als de stormen
des levens zich doen gevoelen, een anker
der hoop bezitten en een bron van vertrou
wen hebben op Hem Die hunne paden ga
deslaat en zij alzoo in de golven van een
veelbewogen en veel beproefd leven niet
omkomen; men zij indachtig dat de mensch
niet slechts aan verstandsontwikkeling, maar
ook aan godsdienstige bevrediging van 't
O G» O O
gemoed behoefte heeft, dat het kind niet
slechts een hoofd met kennis te versieren,
maar ook een hart voor 't leven te vor
men heeft; dat onderwijs veel, maar niet
alles doen kan; dat meer dan onderwijs,
christelijke karaktervormingchristelijke op
voeding noodig is; men bedenke dat men
niet genoeg gedaan heeft met zijn kinde
ren te voeden en te kleeden, maar dat ieder
kind deii vader en der moeder is toever
trouwd als een kostelijke plant, die dag
aan dag verzorgd, gekweekt, geleid moet
worden en dat het voor een groot deel van
den kweeker afhangt, of de jeugdige plant
al dan niet een boom zal worden, die goe
de vruchten geeft.
Heilig Gij, o Heer der heeren,
't Ouderwijs aan hun gemoed:
Dat zij gaarne en vlijtig leeren:
"Wat hen nuttig is en goed.
Maak hun harten recht aandachtig,
Voor Uw Evangeliewoord,
Dat zoo vriendTijk en zoo krachtig
Ons tot deugd en wijsheid spoort.
Leer dc lessen ons betrachten,
Die Uw liefde ons geeft, o God!
En van U den zegen wachten
Voor geheel linn volgend lot!
Wil de zonde ons vergeven,
Ondersteun ons door Uw kracht!
Eu bereid ons tot bet leven,
Dat ons eens hier namoals wacht!
na eenig aarzelen, toestemde.
Liszt sloot het venster en verzocht aan de gast
vrouw de lichten weer uit te dooven.
Het scheen een kunst naarsgril, en de gastheer
die ook dikwijls dergelijke fantastische invallen had
bevredigde zijn verlangen.
Zoodra Chopiti zich voor het klavier wilde zet
ten, fluisterde Liszt hem iets in, waarna Chopin
zacht naar zijn leuningstoel terugkeerde.
Nu speelde Liszt al de 6tukken, die Chopin den
vorigen avond voorgedragen had, en op zoo ver
wonderlijke wijze bootste bij diens manier van spe
len na, dat het onmogelijk was zich niet te ver
gissen.
Ook vergisten zij zich allen en ondervonden de
zelfde gewaarwordingen, dezelfde betoovering. Toen
liet geheele gezelschap, om zoo te zeggen opgeto
gen was van verrukking, streek Liszt een lucifer
af en stak de kaarsen bij de piano aan.
Wat! zijt gij het geweest? vroeg men
van alle kanten.
Dat schijnt zoo.
Maar wij meenden dat het Chopin was!
Een plaatsje kan het op één dag al heel slecli
treffen. Uit St. Dévis meldt men, dat daar op
één dag vier moorden of moordaanslagen zijn ge
pleegd. Een inwoner kwam t'huis en den sleutel
in de deur stekende, werd hij door vier onbe
kende personen aangevallen, waarvan een hem
met een pistool een doodelijk schot toebracht.
Bijna te gelijkertijd viel een herbergier, die een
hevige twist met zijn vrouw had gehad, op deze
aan, sloeg haar vreeselijk, zoodat dn buren te
hulp snelden, waarvan er een van den woede n
den man vijf messteken in het gezicht bekwam
De woestaard zette het op een loopen, met zijn
vijfjarig kind op den arm en is nog niet opge
spoord. Een derde geval viel voor midden op
straat vlak voor den schouwburg, waar een her
bergier van een zijner klanten, dien hij om be
taling aansprak, een messteek ontving. Eindelijk
ontdekten eenige voorbijgangers des avonds een
ongelukkige, met bloed bevlekt, die zich met
moeite voortsleepte. Hij verklaarde door een
bende personen te zijn aangevallen en mishandeld.
Als men dit alles gelezen heeft, zou men zich in
de Middeneeuwen verplaatst denken. Havas geeft
dit verhaal nogtans als een ware gebeurtenis in
het jaar 1878.
Te Parijs wil men een standbeeld oprichten
voor den admiraal Coligny, die iu den Bartholo-
meusnacht (1572) te Parijs vermoord werd. Na
tuurlijk gebruiken de radicalen dezen held uit
liet leger tier Protestanten tot een demonstratie
tegen de Katholieken. Reeds hebben zij verhaald,
dat mevrouw Mac-Mahon de eerste bijdrage voor
het beeld geschonken had, doch dit is reeds, zoo
als men verwachten kon, tegengesproken.
De directeur der munt te Bordeaux is gearres
teerd, als beschuldigd van ruim een millioen
ten nadeele van het huis" Rothschild entvreemd
te hebben.
Weer een duel, ditmaal tusschen militairen,
twee kapiteins van een regiment mariniers, te
Cherburg in bezetting. Het eindigde met den
dood van een der vechtenden.
Een ritualistisch geestelijke, Orby Shipley, is
van de Anglicaansche Kerk tot het Katholicisme
bekeerd en zet in den Times de redenen uiteen,
die hem tot dezen stap deden besluiten.
Een predikant te Londen verwittigde op een
Zondag na afloop der preek, zijne hoorderen, dat
hij in den loop van de week op een zonding naar
de heidensche landen zou uitgaan, hij bedoelde
En wat zegt gij er van? vroeg Liszt
aan zijn mededinger.
En deze zeide:
Ik? ik zeg evenals de anderen-, ik meende
ook dat het Chopin was.
Zoo was Liszt gewroken.
De grootste boom.
In een der jongst in Europa ontvangen nommers
van de Illustrated Australian News wordt een be
schrijving en een afbeelding gevonden van een
Eucalyptus nmygdalina, door de Australiërs be
schouwd als de grootste boom ter wereld. Hij staat
te Franshaw, in het district Dandenang; van den
grond tot aan de onderste takken heeft de stam een
lengte van 380 Engelsche voeten tot aan den top
meet hij 340 voet of met andere woorden res
pectievelijk 115.8 en 131,06 meter.
Stond deze reus onder de woudboomen nevens
den Stephanus-ioren te Weenen, dan zou diens
spits slechts 5 meter liooger rijzen dan de top
van den boom; de Straatsburger Dom zou deu boom
niet meer dan 11 meter overtreffen,