N I E W E
No. 235.
Zondag 29 December 1878.
3e Jaargang.
Pauperisme.
BUITENLAND.
BLOMMENSTEIN.
België.
HMREEMSCHE COERMT.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlemf 0,85
Buiten Haarlem franco per post1,
Afzonderlijke Nummers0.06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Van 1—6 regelsCents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 cents per advertentie a Contant.
Advertentie 11 worden uiterlijk Dinsdag- en V r ij d a g-
avond ingewacht.
Uitgevers KÜPPEBS LAUREY.
Het Pauperismede leer der verarming
enin uitgebreider zinook hare oorzaken
en geneesmiddelen, behoort in de opvatting
van armoede der massa" tot de quaestiën
der hedendaagsche maatschappij en het
heeft deze opvatting te danken aan de so
ciale wetenschap". Deze wetenschap echter
beschouwt het pauperisme als een stand,
als eene' klasse in de maatschappij. Een
zoodanige opvatting is echter valsch en be
hoort alleen tot de leer van het socialisme
en communismedie daarmede den stand
der arbeiders bedoelt in tegenstelling van
dien der werkgevers en bezitters. Daar ech
ter iedereen werken moet en slechts het
verschil in belooning het werkelijke onder
scheid te voorschijn brengt, zoo kan men
eigenlijk nimmer spreken van een stand of
klasse die tegenover dien der arbeiders staat.
De sociale wetenschap kan dus in waarheid
nooit anders dan van afzonderlijkeop zich
zelf staande armen spreken, al leven er
ook duizenden van deze individuen in eene
beperkte ruimte bij elkaar. In dit geval is
de verschijning van het pauperisme een an
dere vorm, die bijzondere voorzorg en bij
zondere middelen vereischt. Als oorzaken
van pauperisme, beschouwd als verarming
van eene landstreekeener provincie, eener
stad of zelfs van een geheelen staat noemen
wijgebrek aan arbeidonbekwaamheid
voor den arbeid, 't zij door geestelijke of
physische zwakheidaardbevingenover
stroomingen mislukking van den oogst,
maar ook, misschien wel bovenal', verkeerde
staatsinstellingen en verzaking van gods
dienst met den aankleve van dien. Helaas
waar we ons oog wenden grijnst ons het
spook van 't pauperisme aan. In alle lan
den van 't moderne Europa doen zich fei
ten voor die de verarming in al hare naakt
heid en ellende doen aanschouwen. In een
vorig artikel hebben wij den treurigen toe
stand der fabrieksdistricten in Engeland be
sproken en in spijt van de verbloemde me-
dedeeling van den minister Cross in het
Lagerhuis, blijkt nog steeds uit berichten
van alle kantendat de nood onder een
groot deel der arbeidende klasse in Engeland
tot eene zorgbarende hoogte gestegen is
FE UIL LET ON.
De laatste Graaf
VAN
Vervolg.)
Gij kunt dan zien hoe hardvochtig de menschen
over het algemeen in hun oordeelen zijn, en hoe
zij soms uit overdreven praatzucht de zaken ge
heel anders voorstellen dan zij werkelijk zijn. Het
spreekt van zelf dat ik hierbij op uwe stilzwij
gendheid en bescheidenheid reken, en grievend
zou mij het oogenblik zijn, waarop ik moest ont
waren, dat gij van het vertrouwen, dat ik in u
stel, misbruik hadt gemaakt."
Kasper beloofde de diepste geheimhouding, en
nadat nu de rentmeester zich insgelijks bij den
haard had nedergezet, begon hij zijn verhaal.
„Omstreeks vijf-en-twintig jaren geleden, trad
•onze meester in den echt met eene jonkvrouw die,
ofschoon niet rijk met tijdelijke goederen geze-
en dit niet zoozeer onder de gewone ar
men, voor wie elke winter min of meer
nijpend isals wel onder den stand der
ambachtsliedendie in betrekkelijken wel
stand plachten te leven. Wenden we ons
oog naar Frankrijk en meer speciaal naar
Parijs. Daar zijn de beroepen der armbe
sturen op de openbare weldadigheid hart-
verscheureud. Het schijnen noodkreten. De
ellende neemt hand over hand toe, de le
vensmiddelen gaan ontbreken. Ia de 20 ar
rondissementen der hoofdstad is het aantal
van hendie onderstand verlangenzoozeer
toegenomen ten gevolge der duurte van de
eerste levensbehoeften en het gebrek aan
werk, dat de burgemeesters en de armen-
kamers niet weten hoe allen te redden.
Zelfs de rijkste arrondissementen van Parijs
maken geen uitzondering. Het schrijven,
door 't gemeentebestuur van het 19de ar
rondissement aan alle ingezetenen van Pa
rijs gezonden, behelst o. a. 't volgende:
Indien gij van zoo nabij als wij, die 011-
gelukkigen kondt zien die ons eiken dag
hun nood komen klagen, die uitgeteerde
huismoeders, aan ontberingen van allen
aard ten prooiop straat gezetwijl zij
de geringe huur van een armzalige cabane
niet kunnen betalen en ook die deftige"
armlastigen, die nog meer medelijden ver
dienen, welke zoover heen zijn, dat zij niet
alleen hun juweelen en linnengoed, maar
de noodigste gereedschappen en een ge
deelte hunner boveukleederen in de Bank
van leening hebben gebracht, dan zou uw
hart ontroerd worden en gij zoudt ons ant
woorden door de toezending van aanzien
lijke giften."
In Berlijn is de toestand evenmin roos
kleurig. Men berekentdat 80,000 werk
lieden thans zonder verdiensten zijn. In het
afgeloopen jaar is tegen 200000 inwoners
van Berlijn, die hunne inkomstenbelasting
niet betaaldengerechtelijk opgetredenbij
de meesten zonder gevolg. Daarenboven zijn
120000 menschen uit hunne woningen ge
zet omdat zij de huur niet betaalden. Deze
mededeelingen zijn in de vorige week ge
daan door den afgevaardigde der Fort-
schrittspartij Zimmerman in eene redevoe
ring te Berlijn over den rampzaligen toe
stand djer stad.
gend, hem echter de schoonste huwelijksgift: een
onschuldig, godvreezend en liefdevol hart en een
schat van deugden medebracht. O, hoe gelukkig
waren die eerste jaren hunner vereeniging! Hoe
lief en vriendelijk was de gravin steeds voor hare
onderhoorigen! Ook de graaf wilde voor zijne ge
malin in het weldoen niet achterblijven-, rijke aal
moezen werden aan de armen uitgedeeld; een
priester nam op het kasteel zijn intrek, droeg
alle dagen het II. Misoffer in de slotkapel op, en
daar, terwijl het deugdzaam paar, omringd door
hunne onderhoorigen, op den vloer lagen neder-
geknield, stegen de vurigste gebeden voor hun
geluk uit het hart van allen ten hemel. Helaas!
waarom mocht dat geluk niet altijd duren, waar
om moest het op zulk eene wreede wijze ver
stoord worden?"
Hier hield de rentmeester eenige oogenblikken
stil, en blijkbaar aangedaan wischte hij zich een
traan uit het oog: daarna vervolgde hij:
„De graaf, de laatste van zijn geslacht, had tot
dusverre vurig naar de geboorte van een zoon
gewenscht; dat verlangen was nochtans niet be-
Wel vormt dus deze hoofdstad ook een
vruchtbaren bodem voor 't zaad der onte
vredenheid. En staan de zaken in ons dier
baar vaderland beter? Helaas! neen. In
Amsterdamde couranten melden het dag
in dag uitheerscht nood en gebrek onder
de arbeidende klasse en de berichten uit
de provinciën zijn verre van geruststellend.
Te Bergen op Zoom o. a. loopen ruim drie
honderd arbeiders zonder werk.
Nu valt het zeer gemakkelijk om in
officiëele taal te verklarendat het zoo erg
niet isen dat bezorgdheid onnoodig isdoch
waar feiten spreken is de ellendige toestand
niet te loochenen of weg te cijferen. De
vreeselijke werkelijkheid steekt schamper af
met de officieële onwaarheid. In Frankrijk
waar de minister de Marcère nog onlangs
al de weldaden der republiek prees, sterft
men van honger. De armen betalen de ver
keerdheden der regeering en de dwaasheden
der tentoonstelling. De crisis neemt toe,
het crediet wordt met den dag minder.
Geheel de handel is lamde nijverheid is
bedlegerig; het duurder worden van alle
artikelende algemeene ongerustheid en on
zekerheid heeft vele vermogende familiën
uit haar doen gerukt en vele welgestelde
gezinnen arm gemaakt. Had de regeering
de millioeuenaan de tentoonstelling
kermisschandalen en reclames voor de mi
nisters verkwist, maar gespaardEu op
dit oogenblik nog zijn de afgevaardigden
des volks die meer dan 5 millioen, aan
belasting opgebracht, er door hebben ge
maakt om 80 verkiezingen te kunnen ver
nietigen te Versailles in beraad of ze
ook de schoolbroeders en schoolzusters zul
len wegjagendie door zelfopoffering en
toewijding den last der armbesturen zoo
ongevraagd verlichten. Zij verlangen dus
die afgevaardigden des volks dat het
den armen overal aan brood en kleeren
ontbreke
Dezelfde berichten van pauperisme han
gen tevens een treurig tooneel op van den
godsdienstigen toestand in de geteisterde
landen en steden. Men heeft God uit de
maatschappij verbannen en in naam der
vrijheidhet atheïsmede legale godslas
tering als staatsgodsdienst uitgeroepen. Het
radicalismedat van de zon der goddelijke
vredigd geworden, daar zijne gemalin hem reeds
twee malen eene dochter geschonken had. Toen
nu de gravin voor de derde maal de hoop koes
terde weldra moeder te worden, zwoer de graaf,
dat, indien het nu weder een meisje zou zijn, hij
het kind niet in zijn kasteel zou dulden, dat hij
het dadelijk uit zijne tegenwoordigheid verbannen
en nimmer zou toestaan, dat het hem onder de
oogen kwam. Ge kunt nu wel begrijpen welk een
indruk zulke redenen op mev rouw de gravin maak
ten. Zij bracht bijna geheele dagen in de kapel
door, en zag er zeer zwak en ziekelijk uit. Zij
had dikwerf een lang onderhoud met den slot-
kapelaan, en wanneer ik soms den man ontmoette
op het oogenblik dat hij de gravin verliet, dan
kon ik maar al te wel bespeuren hoe aangedaan
hij was. Yraagde ik hem dan naar den gezond
heidstoestand mijner meesteres, dan zag hij mij
veel beteekenend aan, schudde het hoofd, en zuchtte
nauwelijks hoorbaar: „De gravin neemt dagelijks
in krachten af; laat ons echter bidden dat God
zijne straffende hand van het slot afwende, en
haar het leven spare tot geluk harer onderda nen
openbaring niets wil wetenmaar zich
hecht aan het nachtlichtje der menschelijke
redebreidt zich op eene hoogst veront
rustende wijze uit, niet alleen onder de
bourgeoisie en hoogere standen, maar ook
onder de leden van den zoogenaamden vier
den stand. Het radicalisme en het socialisme
maken den mensch ontevreden. God heeft
verschillende standen in de maatschappij
gewilddie ongelijkheid heeft haar nuten
zelfs hare genoegens. Een ieder moet te
vreden zijn met den stand waarin hij ge
plaatst is. Dit neemt echter niet weg dat het
een ieder langs geoorloofde wegen vrij staat
zijn materieel lot trachten te verbeteren.
Wij herhalenlangs geoorloofde wegen
niet volgens de wetten van een alles be
dervend socialisme en naar de eischen van
het onzalig communisme.
Is de toestand van het moderne Europa
houdbaar? Wij antwoorden, neen. Maar
de lotsverbetering der massa, het tot een
minimum brengen van het pauperisme zal
langs andere wegen moeten geschieden dan
langs die, welke tot dusverre door de volks
leiders worden gevolgd.
De maatschappij zal terug moeten kee-
ren van haar verfoeilijk stelsel van god
verzaking, zij zal het geloof aan een alles
bestureuden God, aan een leven hier na-
maalsaan een loonende en straffende hand
van een persoonlijk Opperwezen terug moe
ten brengen in de harten der individuen.
Met kerkvervolgingmet het verjagen
en verbannen van geestelijkende ware
en oprechte leiders van het volkwordt
de treurige toestand der verarming niet
verbeterd.
Het Christendom alleen vermag de maat
schappelijke kwalen te heelen; Mochten zij,
die zich aan de spitse van het volk stel
len beseffen en aan het volk inprenten
dat niet de valsche theoriëu van verfoei
lijke stelsels welvaart aanbrengenmaar dat
het geluk der maatschappij voortkomt uit
de opperste machtdat wil zeggeu uit God
naar Wieu het heelal zich verheft.
Volgens een bericht uit Brussel hebben de
Volksvertegenwoordigers van Luik, die de zitting
tot steun en troost der armen, tot heil van haren
echtgenoot en harer kinderen.
Op zekeren dag liet de gravin mij bij zich ont
bieden; zij zag er zeer bleek en verzwakt uit,
ofschoon haar gelaat eene engelachtige onderwer
ping aan den wil Gods uitdrukte. „Lekman! zeide
zij; ik ben zeer ziek; ge moest mijne moeder
waarschuwen en haar dringend aanbevelen spoe
dig over te komen Ik gevoel het, ging zij na
eenige oogenblikken uitgerust te hebben voort,
dat mijne dagen geteld zijn'; beloof mij, Lekman!
dat gij den graaf nimmer zult verlaten; hij zal
na mijn verscheiden zoo ongelukkig zijn! Hij
kent u; hij stelt veel vertrouwen in u, en de ge
dachte dat hem ten minste een trouw, toege
negen hart zal bijblijven, zal mij de moeilijke
taak van het sterven verlichten!
Zij zweeg en zag mij bijna smeekend aanik
was niet in staat haar te antwoorden; bittere
tranen rolden over mijne wangen, en slechts een
flauwe hoofdknik van mijne zijde was het antwoord
op hare bede.
Wordt vervolgd
