NIEUWE
No. 245.
Zondag 2 Februari 1870.
4e Jaargang.
Het Socialisme.
Geschenk der Katholieken
aan Z. H. LEO XIII.
HAARLEMSWH1!
ABONNEMENTSPRIJS
Per 8 maanden voor Haarlem
Buiten Haarlem franco per post
Afzonderlijke Nummers
Dit blad Terschijnt
Eiken WOENSDAG.n ZATERDAG.
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
f 0,85
a 1.-
0.06
MAfxTiEsnmr
PRIJS DER ADVERTENTIÉN
Van 1—6 regels80 Cents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
AGITE MA NON AGITATE.
Dienstaanbiedingen 35 cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en V r ij d a g-
avond ingewacht.
Uitgevers KÜPPERS LAUREY.
Bedrag der vorige opgaveƒ177,50
Voor onzen Paus-Koning op hoop
van zegen25,00
W. D. voor Z. H. Paus Leo XIII 20,00
A. v. L10,00
Uit dankbaarheid voor de buitengewoone gun
sten ons bewezen door Z. II. Paus Puis IX
tijdens ons bezoek te Rome 25 00
Totaal f 257,50
Het feit is niet meer te loochenen: do
sociaal-democratie is in optima forma ge
vestigd ook in Nederland.
Haar woordvoerders hebben in de hoofd
stad des Rijks hun gewone theoriën verkon
digd. Nieuws hebben ze niet verteld alleen
zou men kunnen zeggen, dat zij in ons
vaderland zich op gematigdheid toeleggen.
Hoe gevaarlijk huil stellingen, ook in den
meer bedekten vormwaarin zij hier den
volke worden aangeprezenmet het volste
recht kunnen genoemd worden toch wach
ten de sprekers zich welalthans tot heden,
voor die hevige uitbarstingenwaartoe hun
geestverwanten elders vervallen.
Maar juist die meerdere bedachtzaamheid,
dat ontkennen, of liever verbergen hunner
wezenlijke bedoelingenmaakt het optreden
der sociaal-democraten ten onzent nog
maar te gevaarlijker.
De bezadigdheid van ons volkskarakter
zou, gingen de socialisten oprechter te werk,
hun invloed al dadeljjk veel meer fnuiken.
Nu zeggen wellicht velen: »'t is toch zoo
erg niet met die maatschappij-bestormers
als sommigen steeds beweren; zij schijnen
het toch niet op de omverwerping der be
staande orde van zaken gemunt te hebben
men heeft die lieden blijkbaar belasterd.
Zou het waar wezen Zou men hen zwar
ter hebben afgeschilderd dan zij werkelijk
zijn?
Tot een juiste en billijke beoordeeling
van het doel en streven der sociaal-demo
craten heeft men slechts na te gaanwat
zij buiten onze landpalenwaar zij minder
terughoudend zich toonen, openlijk leeraren.
Nog onlangs werd in België een meeting
gehouden van de heeren socialistenwaarop
zulk een taalook tegen God en den gods-
F E U ILL E TO N.
De laatste Graaf
VAN'
BLOMMENSTEIN.
Vervolg.)
Na weinig tijds mocht hij reeds eeuige uren
in den gemakkelijken ziekenstoel opzitten, en toen
Elize eindelijk met eene door tranen verstikte
stem vergeving had gevraagd voor al het onrecht
hem van haren kant aangedaan, en toen hij door
zijn gevoel overmeesterd zijne lippen ten teeken
van verzoening op haar voorhoofd had gedrukt,
toen smaakten beide eene onbeschrijfelijke vreugde.
Hij gaf nu bevel de kapel in haven vorigen
staat te herstellende vertrekken zijner gemalin
werden ontsloten, en wat meer is, hij gaf zijn
verlangen te kennen, weldra zijne schoonmoeder
op zijn kasteel te ontmoeten.
«Ach, zuchtte hij, terwijl hij weder eens met
dienst werd uitgebraakt, dat wij er voor
terugdeinzen die woorden in onze kolommen
op te nemen.
Eu zoo werd niet op die bijeenkomst
alleen geredeneerd. Overal waar de socia
listen zonder omwegen en zonder vrees, dat
zij door het ten volle uitkomen voor hun
zaak velen, die zij nog niet rijpge-
looven voor het aannemen der socialistische
heilzaamheid- van zich zouden ver
vreemden hun theoriën ontwikkelenpre
diken zij een leer, onmiddellijk tegen de
maatschappijen haar huidigen vorm van
bestaan tegen God en Zijn dienst, tegen
den eigendom, de familie, tegen al wat
heilig en onschendbaar behoort te zijn,
gekant.
Zonder overdrijving mag dus worden
verklaarddat de sociaal-democratieof wel,
hetgeen een andere naam is voor dezelfde
richting, het internationalisme, tot een
algeheele sociale-revolutie moet voerenge
lijk de onverschrokken woordvoerders dier
denkbeelden dan ook niet aarzelen als het
eindpunt van hun streven aan te duiden.
Dat alles ontbindend element en hun
begrippentreedt zelfs in de betrekkelijk
gematigde voorstellingen, door de Neder-
landsche socialisten van hun theoriën ge-
geven, duidelijk in het licht, daar ook in
die redeneringen volstrekt niet verheeld
wordtdat het om 't verkrijgen van nieuwe
toestanden en verhoudingen te doen is.
Die nieuwe toestand nu, de nieuwe ver
houdingen zijn niet in het leven te roepen
dan door de vernietiging der bestaande
toestanden, der thans gevonden wordende
verhoudingen.
De zegepraal van de Nederlandsehe soci
aal-democratie zou dan niet kunnen verkre
gen worden dan ten koste van de tegen
woordige inrichting der maatschappij.
Het gebouw, door het socialisme gewenscht
en gewildzou alleen kunnen verrijzen op
de puinhoopen van de maatschappijzooals
wij haar voor ons zien.
De sociale betrekkingen tussclien patroon
en werkmanzouden volkomen gewijzigd
behooren te wordenofmeer correct nog
uitgedruktvan een werkmanals een on
dergeschikte zou eigenlijk geen sprake meer
wezen. 't Kapitaal zou een soort van ge-
mejuffrouw Russel over (lit onderwerp sprak, zou
zij mij het onrecht wel willen vergeven,, dat ik
hare dochter heb aangedaan
„Een christen kent geen wraak, zeide mejuf
frouw Russel, en wat toch is voor het hart zoeter
dan den berouwhebbende vergeving te schenken!"
„En toch, vervolgde de graaf, beef ik voor het
oogenblik, waarop ilc haar zal wederzienen indien
gij eens haar niet berielt; indien zij eens uwe
goede eigeuschappen miskendetindien gij mij
eens wildet verlaten?"
Mejuffrouw Russel zweeg en was zichtbaar
aangedaan.
„Ik heb een plan gevormd, ging de graaf aar
zelend voort; indien indien gij eens mijn
vrouw werdt?
Mejuffrouw Russel glimlachte.
„Ik weet wei dat ik niet jong meer ben, ging
de graaf een weinig geraakt voort, maar toeh
ik zou mij gelukkig maken."
„Het is onmogeijjkzeide mejuffrouw Russel
ernstig.
„Eilieve! en waarom?"
meen goed worden, waarvan ieder een be
hoorlijk gedeelte erlangdemet het natuur
lijk resultaat, dat welhaast de oude onge
lijkheid toch weder zou bestaanals gevolg
van de sparende of verkwistende neigingen
der onderscheiden persoonlijkheden. Trouwens
die theorie der kapitaalsverdeeling is dwaas
en onzinnig in zich zelve. Een der leden
van de familie Rotschild heeft datin dagen
van groote beroering, treffend, uiterst
practisch aan eenige socialisten bewezen.
't Was in 1849 te Berlijn. De oproerige
menigte joelde door de straten en de lei
ders hitsten haar op tegen het kapitaal.
Dat nu was niet te bereiken zonder de
kapitalisten te treffen. Zoo trokken zij ook
naar Rotschild. Voor zijn woning eischteu
zij geldhun aandeel in zijn bezitting.
Moedig treedt de bankier naar buiten en
noodigt eenigen hem te volgen. »Ge wilt
verdeeling van mijn eigendom" zoo
voegde hij hun toe wel nuhet zal ge
schieden. Ik heb mijn globale berekening
gemaakt, en ieder uwer komt in mijn ver
mogen één thaler toe."
»Een thaler» riepen de mannen uit
»en ge zijt millioenen rijk.» »'t Is moge
lijk» hernam Rotschild »maar ge
moet ook met millioenen deelen.»
De heeren stonden verbluft, doch hadden
niets om te antwoordden. Zijn gevatheid en
beleefdheid had Rotschild's bezittingen gered.
O O
Toch had hij tevens een groote waarheid
aan de mannen uit het volk duideljjk ge
maakt. De theorie der goederen-verdeeling
was door hem geëxecuteerd. De groote
waarheid, door hem voel- en tastbaar ge
toond, was deze: een ouder millioenen ver
deeld kapitaal, is geen kapitaal meer.
Het zal echter nog lang duren eer de
opgehitste werkman zich wij nemen nu
den geheelen stand aan de logica der
feiten rustig onderwerpt.
Voorloopig zal de maatschappij, ook de
Nederlandsehe, met sociale-democratische
woelingen en aanslagen te worstelen hebben.
Dat verschijnsel betreurende, mogen wij
zijn beteekenis niet voorbijzien. De toestand
van den arbeider, niet van den ontevreden,
revolutionairen woelgeest, maar van den
eerlijken n ij veren, voor vrouw en kroostin
't zweet zijns aauschijns werkende ambachts-
„Omdat gij toch met uwe schoonmoeder niet
kunt huwen," hernam mejuffrouw Russel, en haar
bril en grijze krullen wegwerpende, stond zij daar
met haar zacht doch ernstig gelaat voor den graaf.
„Groote God! riep deze uit, gij zijt mijne
schoonmoeder? Anna is mijne dochter? O verge-
gevingvergeving
„Deze is u reeds sedert lang gezonken, van
Blommenstein; zeide de gravin ron Dalen, en hoe
zou ik anders onder deze vermomming tot u ge
komen zijn? Laat ons het verledene vergeten en
goede vrienden zijn. Ge weet nu zeker dat ik u
nimmer verlaten zal
De graaf weende en hield de handen der gravin
in de zijne geklemd; geruimen tijd zat hij als
sprakeloos; eindelijk zeide hij:
„Weten Elize en Constance wie gij zijt?''
„Neen."
„Welnu! dan willen wij haar eene verrassing
bereiding;" en nu werd tussclien hen beide een
plan beraamd, waarvan zij zich den besten uitslag
beloofden;
Den volgenden dag gaf de graaf zijne dochters
man, moet de ernstige zorg van alle chris
telijke volksvrienden trekken en bezig
houden.
Is en blijft het waar, dat de beste me
dicijn tegeD een volksontaarding als het
socialisme moet heeten, de godsdienst is,
omdat zij leert beruste in de beschikkingen
en leidingen der Voorzienigheid, toch achten
wij het een heilige plicht, alles te doen,
wat onze hand vindt te doen, om het lot
van hen, die gehukt gaan onder bepaalde
bezwaren te verzachten.
De werkende stand nu heeft inderdaad
met moeielijkheden te kampen.
Men versta ons welOnwaar is de voor
stelling, alsof de werkman alléén door de
druk der tijden wordt gekweld. Wij geloo-
veu, dat in den burgerstand wellicht niet
minder wordt geworsteld en gestreden tegen
de ongunst der tijds-omstandigheden daD in
de onderste lagen der maatschappij.
Dit neem echter niet weg, dat voorzie
ning, zoo mogelijk, ook voor den arbeidenden
stand moet worden beproefd.
En nu gelooven wij, dat opbeuring van den
kwijnende handel en nijverheid een der
eerste middelen van herstel behoort te zijn.
Dat kan geschieden ook door het meer
productief maken van het nu dood kapitaal,
't welk gestoken wordt in effecten, voor
ondernemingen van handel en industrie.
De meesteu kapitalisten houden hun
beurzen gesloten, als nieuwe groote on
dernemingen worden op touw gezet. Ons
vaderland is wel een der minst onderne
mende rijken van de beschaafde wereld, een
feit te afkeurenswaardiger, naar mate het
te ouloochenbaarder is, dat hier werkelijk
»veel geld zit.»
Dat moet anders worden. De betreurde
Prins Hendrik gaf in die richting een
schitterend echt Vorstelijk voorbeeld.
Deden alle bezitteuden zooals hij, er zou
spoedig een groote en gewenschte verande
ring worden gezien; handel en nijverheid,
opgewekt en aangemoedigd, zouden oplui
ken uit hun verdoovingen.
Dat zou de werkman ten goede komen.
Meerder welvaart zou meerder handen werk
verschaffen en vele nieuwe nijverheids
ondernemingen zouden weldra op onzen
bodem verrijzen.
te kennen, dat hij hare grootmoeder wilde uitnoo-
digen spoedig naar het kasteel te komen, en dat
om die reden mejuffrouw Russel en hare nicht
wilden vertrekken. Mogelijk zouden zij spoedig
wederkeereu, maar zoolang de grootmoeder op het
kasteel verbleef, wilden zij liefst afwezig zijn.
Elize en Constance waren zeer bedroefd toen
zij (leze tijding vernamen.
„Ach zuchtte Elize, waart gij maar onze groot
moeder en Anna onze zuster; wie weet of wij de
personen, die wij toch moeten liefhebben, wel zoo
hartelijk zullen beminnen als u
De gewaande juffrouw Russel stelde de meisjes
gerust, en beloofde haar spoedig te zullen weder-
keeren.
De tijding dat mejuffrouw Russel en Anna
zouden vertrekken, werd door de kasteelbewoners,
vooral door den heer Lekman en Kasper zeer
euvel opgenomen, en zeker zou de laatste weder
de eene of andere dwaasheid begaan hebben
indien de bezadigde rentmeester hem biervan
niet had terug gehouden.
Wordt Vervolnd.)
