NIEUWE
No. 267.
Zondag 20 April 1870.
4e Jaargang.
De Wockerkwestic.
BUITENLAND.
België.
Engeland.
Frankrijk.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem0,85
Buiten Haarlem franco per post1,
Afzonderlijke Nummers0,06
Dit blad verschijnt:
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
■ftTMMNTlENUJÜT:
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIEN
Van 16 regels30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Avertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag
avond ingewacht.
Uitgevers KÜPPERS LAUREY.
Diefstal wordt, en terecht, zwaar ge
straft: de regeerinn en hare dienaressen
o
de Justitie en de Politie, zijn gehouden te
waken voor het eigendom der burgers, en
wel zoodanig, dat zelf het geringste ver
grijp tegen het eigendom zijne straf niet
ontgaan mag. Zonder zoodanige bescher
mende wetten en bepalingen is geene wel
geordende maatschappij mogelijk. Het moge
hard schijnen, dat de arme huisvader, die,
door nood gedwongen, een brood wegneemt,
misschien om zijne hongerige kinderen te
voeden, daarvoor dikwijls eene zware ver
antwoordelijkheid voor de Justitie heeft af
te leggen, - die verantwoordelijkheid en
de straf zijn eene noodzakelijkheid, welke
in sommige gevallen droevig mag heeten,
doch waartegen redelijkerwijze niets aan
te voeren is.
Doch er bestaat eene, andere soort van
diefstal oneindig gevaarlijker, noodlottiger
en meer verspreid dan het stelen van een
stuk brood, een kleeding of geldstuk,
een diefstal, die gewoonlijk den minder ge
goede treft en de kanker is voor vele per
sonen en huisgezinnen, doch niettemiu on
gestraft blijft, de woeker namelijk. Geen
verachtelijker wezen dan de woekeraar,
geen gevaarlijker bovendien. De woeker
toch heeft duizende huisgezinnen ten
gronde gericht, duizende personen niet
alleen tot den bedelstaf gebracht, maar
ook een outijdigen dood doen vinden. Wie
zich in de klauwen van den woekeraar
bevindt, wordt zijn weerloos slachtoffer,
want de strik, die de woekeraar den arme
gespannen heeft, wordt met den dag na
der toegehaald, tot hij zijne laatste bezit
ting in zijne macht en het slachtoffer
tot wanhoop gebracht heelt. De woekeraar
is een dief, maar zulk een die nimmer
genade kent, die ieder uitschudt wie met
hem in aanraking komt en bij eenige om
zichtigheid bij het uitplunderen zijner
slachtoffers bovendien steeds van straffe
loosheid verzekerd is.
Tegen dien gevaarlijksteu aller roovers
behooren wettelijke bepalingen gemaakt
te worden; het is een plicht der Regee
ring, dat kwaad, zoo algemeen verspreid,
FE U1LLET ON.
DE VERZOEKING.
Vervolg en, Slot.
Hij verzocht de weduwe hem alles nauwkeu
rig te verhalen wat op Maria betrekking had
en voornamelijk het gebeurde ten opzichte van
den predikant. Hoofdzakelijk wenschteReinhard
te weten of de overledene den brief met geld
had ontvangen.
Bij deze laatste woorden begon de weduwe
jammerlijk te weenen. Met zachte stem, doch
snikkende en bevende verhaalde zij den naast
haar zittenden en ademloos luisterenden man,
hoe een half jaar na den dood van haren echt
genoot zij de pastorie had verlaten; hoe zij, voor
den verkoop van de schrijftafel, in eene lade
twee brieven had gevonden, de eene van de
hand haars zoons, eene vreeselijke bekentenis
van zijn misdaad, de andere van Rein hard
Anders, waarin sprake was van 300 gulden die
zooal niet uit te roeien, dau toch zooveel
mogelijk te beperken. Men werpe niet te
gen, dat het slachtoffer van den woekeraar
vrijwillig in den val loopt, dat het zijne
eigene schuld is, zoo hij in 's monsters
klauwen geraakt: met evenveel recht
kan men straffeloosheid verzekeren aan den
dief, die 's nachts door het geopende ven
ster of de geopende deur de woning bin
nendringende, medeneemt wat van zijne
gading is.
In Duitscbland is sedert eenige maan
den de woekerkwestie aan de orde. Er was
rede toe. De burgerij wordt aldaar door
gewetenlooze woekeraars als uitgezogen.
Dagelijks blijkt dit door de droevigste ont
hullingen; in de kolommen van ieder Duitsch
blad vindt men verhalen van personen, die
in weinige jaren door woekeraars ten on
der gebracht zijn. Deze schaamden zich
niet 10 a 20 pCt. in de maand te vorde
ren, en met zulk een buitenkansje nog
niet tevreden, werden vaak de schuldvor
deringen slechts verlengd op voorwaarde
dat ze in eens met een derde of de helft
verhoogd werden. Talloos zijn de gevallen,
dat eene kleine schuld van eenige hon
derd mark in enkele jaren tot meerdere
duizenden was aangegroeid, alleen door in
teresten en verlenging van schuldvorde-
O O
ringen, totdat de woekeraar op een goe
den dag de bezittingen van zijn schulde
naar deed aanslaan en deze geheel tot den
bedelstaf gebracht was.
Onder de tallooze woeker-processen die
aan de orde van den dag zijn vermelden
wij het volgende:
De rechtbank te Berlijn heeft, in tweede
instantie, het geval behandeld van een
woekeraar, die van zijn slachtoffer niet
minder dan 14.000 percent intrest vorderde.
Het geval kwam hierop neer: Een jong-
mensch had 45 mark geleend, na vier we
ken terug te geven tegen meerbetaling van
6 mark. Kon hij echter niet aan zijne
verplichting voldoen, dan moest de leener
20 mark voor eiken dag nabetaling geven.
Eerst 42 dagen na het vervallen van den
wissel kon de jonge man betalen, en de
geldschieter eischte thans behalve het ka
pitaal en de 6 mark een som van 840
mark, zijnde 14.000 percent per jaar. Het
hij overzond voor deu overtocht van zijne vrouw
en van zijn kind. Haar echtgenoot moest een
middel hebben gevonden, den ongelukkigen zoon
te helpen, dat gevoelde zij, dat begreep zij uit
de houding en de aandoeningen van den misda-
digen zoon bij de begrafenis van den beklagens
waardiger. vader; niet alleen de smart over den
dood van den overledene had hem diep bedroefd
maar berouw, innig berouw over het onuitwisch-
bare bewustzijn dat hij schuldig was aan den
dood van hem, die steeds zulk eeu goed vader
was.
Reinhard viel haar in de redp, zeggende:
En wat is er van hem geworden, is hij terug
gekeerd van zijn onzaligen weg, was het offer
dat uw echtgenoot hem bracht niet te vergeets
„Neen,,, hernam de weduwe, hem met verhel
derde oogen aanziende „dezen troost heb ik, hij
is een ander mensch geworden; van de licht
zinnigheid zijner jeugd is niets meer te bespeuren.
Hij heeft van zijn gering salaris reeds 100 gul
den gespaard en mij ter bewaring gegeven, opdat
ik daarmede goede werken kan verrichten. Hij
geval kwam voor de rechtbank; in eerste
instantie werd de woekeraar in het gelijk
gesteld, in tweede instantie werd de eisch
van den geldschieter afgewezen.
Reeds eenmaal is door een lid van het
(Katholieke) centrum eene voordracht te
gen den woeker bij den Rijksdag inge
diend; toenmaals werd ze verworpen on
der voorwendsel van eenige gebreken in
den vorm. Het centrum heeft zich door
die eerste nederlaag niet laten ontmoedi
gen; het heil des volks boven alles stel
lende; heeft het bij monde van den afge
vaardigde Reichensperger een nieuw ont
werp woekerwet ingediend, dat, aan
merkelijk verbeterd, schier in de geheele
Duitsche pers erkenning vindt. De grond
toon van het ontwerp is, dat behoudens
de aangegeven uitzonderingen geen hoo-
geren interest dan 6 percent en in het jaar
mag gevorderd worden. Op overtreding
daarvan worden verschillende straffen ge
steld, zwaarder naarmate de wil om woe
ker te drijven blijkt.
Wij achten zoodanig eene wet een ze
gen voor het land; het is onzinnig in deze
van middeleeuwsche instellingen te spre
ken. Waarom zou men bepalingen en wet
ten, die in de middeleeuwen van kracht
waren, niet mogen overnemen, als de nood
zakelijkheid er van blijkt. Men boude toch
eenmaal op met groote woorden te scher
men en houde uitsluitend het niet of de
noodzakelijkheid der zaak in het oog.
Paaseh-Maandag hebben er in België twee ern
stige spoorwegongelukken plaats gehad. Op de
lijn van Diest naar Mell is 's namiddags ten
ruim 3 ure, niet ver van het laatste station, de
geheele personentrein gederailleerd, met het gevolg
dat de machinist onmiddellijk gedood werd, de
stoker lievige brandwonden kreeg, een conducteur
zwaar gekwetst werd en een passagier op de plaats
dood bleef. Bovendien moet een aantal personen
min of meer ernstig gewond zijn.
Het tweede ongeluk greep in den avond te
Antwerpen plaats. De kommandant van het 7e linie
regiment, de luitenant-kolonel Ladan, werd bij het
passeeren van een overweg door een spoortrein
ter aarde geworpen, en in een oogwenk sneden
weet dat het mij bekend is wien het ongeluk
getroffen heeft. Tot heden kon ik het gepleegde
onrecht nog niet herstellen, Maria was met
haar kind vertrokken, maar ik zegen den dag
van heden omdat ik u heb wedergevonden. Neem
voorloopig dit geld, neem alles wat ik heb maar
spaar, wat ik u bidden mag, spaar den goeden
naam van mijn echtgenoot, die gedurende zijn
gansche leven oprecht en eerlijk was maar die
toch een oogenblik zwak was, om zijti kind te
redden."
„Neen," sprak Reinhard van zijn stoel op
staande, „houd het geld, de strafbare handeling van
uwen echtgenoot is onder de handen van het
noodlot reusachtig groot geworden, ik hoop u
niet te kwetsen als ik u vertel welke onheilen
door zijn toedoen mij zijn overkomen. Gij zijt
onschuldig, mijne vnuw is gestorven, besteed
het geld dat ge mij biedt zooals ik beschikt heb
ingeval Maria toenmaals reeds gestorven ware:
geef het aan de armen."
Reinhard had zich in den laatsten tijd reeds
eenigszins verheugd over het zoete van de wraak
de raderen zijne beiden beenen en den rechterarm
hem van deu romp; bovendien werd zijn hoofd
op verscheidene plaatsan gewond. De ongelukkige
heeft deze vreeselijke verminking nog een half
uur overleefd.
Een vreeselijke ontploffing heeft in de kolenmijn
van Agrappe te Frameries bij Bergen plaats ge
had. De gebouwen hebben daarbij vlam gevat en
zijn grootendeels ingestort. In de mijn bevinden
zich 240 arbeiders. Men vreest voor talrijke
slachtoffers.
De „Sheffield Telegraph" bericht, dat de her
tog van Norfork, voor de oprichting eener nieuwe
R. K. kerk te Brompton, op de plaats van het
tegenwoordige Oratorie, eene som van 20,000
pond sterl. (240,000 guld.) heeft beschikbaar
gesteld.
In Sunderland verkeeren drie groote kolen-
.mijnen thans in een staat van beleg. Om het
willig werkvolk tegen de gewelddadigheden der
werkstakers te beschermen, zijn al de toegangen
tot de mijnen versperd, en worden zij bewaakt
als een kamp.
In eene eergisteren gehouden vergadering der
patroons zou het vermoedelijk tot eene nadere
beslissing komen omtrent den verderen loop de
zer reusachtige strike.
Bij een uitdrager te Sheffield werd in den
schoorsteen aanhoudend een angstig gekerm ver
nomen. Men maakte een aantal steenen los en
vond een inbreker, die in den schoorsteen be
klemd geraakt was en die eenige oogenblikken
nadat hij verlost was deu adem uitblies.
De prefect van Lot-et-Garonne heeft den in
specteur van het lager onderwijs verzocht de
onderwijzers der openbare scholen uit te noodigen
hunnen kiuderen de Marseillaise te leeren, opdat
zij die bij officieele plechtigheden zingen kunnen.
De generaal-kommandant van St. Malo is op
non-activiteit gesteld omdat hij een dagorder van
den kolonel van het 47e regiment, betreffende de
uitvoering van de Marseillaise, afgekeurd had.
De bekende abbé Roussel heeft zijn weeshuis
te Auteuil nabij Parijs aan den Italiaanschen
priester Bosco overgegeven. Deze heeft, zonder
eenig persoonlijk vermogen te bezitten, in Italië
reeds 81 weeshuizen gesticht, die te zamen 40000
weezen verplegen. Om geschikte directeuren voor
zijne huizen te bekomen, heeft de eerw. heer
Bosco eene eigene priester-congregatie en eene
van vrouwelijke religieusen. Deze leveren hem het
noodige personeel voor zijn bij uitstek mensch-
lievend werk.
die hij zou nemen. Hoe weinig kende hij zich
zelve. Hij was er niet toe in staat.
Hij gaf de weduwe een hartelijken handdruk
en verliet hare woning, om na een korte wan
deling in het dorp dat zijne kindschheid, zijn
kort geluk en zijn lijden had gezien, terug te
keeren naar gade en kind.
Gevatheid.
Dr. Gibhic te Edinburg, een geleerd heer, had
eens het navolgende gesprek met een student, wien hij
wilde vastzetten. „En gij bestudeert de mathesis?"
„Jawel", antwoordde de student. „Hoeveel kanten
heeft een cirkel?" „Twee„, zei de student dadelijk,
„En welke zijn dat? Er ontstond eensklaps een ge
lach onder de omstanders, toen de student zei: Een
binnen- en een buitenkant". „Gij bestudeert ook de
moraal-philosophie?" „Ja, ook die", Dus hebt ge
lessen bijgewoond over de verschillende begrip
pen van het zijn?„ „Hebt ge wel eens wat ge
hoord over oorzaak en gevolg?,, „Jc zeker,, zei
de student. „Gaat ooit een gevolg vóór eene
oorzaak?" „Ja," „Geef mij daarvan dan eens een
voorbeeld?" „Een man, die een kruiwagen rijdt.
De geleerde doctor vroeg den student niets
meer.
