NIEUWE
No. 280.
Donderdag 5 .Juni 1879.
4e Jaargang.
agite ma non agitate.
Het beeld ccner Nationale
Kerk.
B UI TE NL AND.
België.
Engeland.
HilRlMSdHE COMMT.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem0,85
Buiten Haarlem franco per posts> 1,
Afzonderlijke Nummers0,06
Dit blad verschijnt:
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
aSTJEKDTÏAT-
PRIJS DER ADVERTENTIÈN
Van 16 regels30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Avertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag
avond ingewacht.
Uitgevers K P P E R S LAUREY.
Zoo als bekend is bestaan er nog vele
menschen, vooral in Duitschland, die met
het denkbeeld dweepen de Katholieken los
te maken van Rome en eene nationale kerk
te stichten.
Van het onzinnige eeuer dusdanige op
vatting zijn onze lezers, even als wij, in
nig overtuigd, 't Lust ons evenwol een
O O
kijkje te nemen in den imierlijken toestand
van zulk eene, door nog velen gewenschte,
kerk. Wij wenden derhalve onze blikken
naar Rusland, welk rijk het »geluk« heeft
eene nationale Kerk te bezitten. Wij ont-
leenen uit de laatst verschenen aflevering
van Unsere Zeit het een en ander omtrent
die nationale Kerk, en wij zien daaruit dat
zulk eene stichting even dwaas als onbestaan
baar is. Kerk en School staan in het rijk
der Czaren op een lagen trap van ontwik
keling. Het kerkelijk leven in alle standen
der maatschappij heeft nergens in Europa
zoo weinig te beduiden als hier. Wel zijn
er enkele gedeelten van het uitgestrekte
rijk waar de Katholieken en Protestanten
eenig gewicht in de schaal leggen maar
zjj worden er slechts geduld en veeltijds
vervolgd, geplaagd en onderdrukt. De na-v
tionale kerk van het heilige Ruslanddie
bij alle daden der Russische staatkunde in
de eerste gelederen wordt geplaatst, heeft
op de sociale ontwikkeling van dit land
bijna geen invloed. Zij die aanspraak ma
ken op eenige beschaving zijn totaal on
verschillig omtrent de kerk en spotten
met hare vertegenwoordigers. De popen
(priesters der Russische kerk) worden met
minachting aangezien. Sinds Peter I werd
de kerk hoe langer hoe meer onzelfstan
dig en steeds strenger onder de heerschap
pij van den staat gehouden. Er bestaat
eene afzondering van den priesterstand, van
daar dan ook niet den minsten gezonden
invloed op het leven van het volk. Uit
dien hoofde is de nationale kerk ook niet
in staat het enorme aantal secten te wee-
ren, waardoor het getal afvalligen thans
reeds tot negen millioen is gestegen.
De opvoeding en vorming der geestelij-
FE UIL LET ON.
Een Nederlandsch Missionaris.
Vervolg.
Elke maand is er correspondentie met Victo
ria en ik beloof u dat ik getrouw iedere maand
een brief of kaart voor u zal mede zenden; mocht
u ze echter niet geregeld ontvangen, maakt u
niet ongerust, daar op zulk een lange reis al zeer
spoedig vertraging plaats vindt en het ook wel
kon gebeuren, dat ik bij aankomst der boot op
missie was. Ik wil u nog iets opgeven van de
uitgestrektheid mijner missie aldaar, daar ik er
nog niets van weet dan dat zij zeer groot is
even als het getal der Indianen.
Ik behoef u niet te zeggen, hoe ik mij gevoelde
toen Monseigneur mij het bovenstaande mede
deelde. Ik gevoelde dat ik bleek werd, niet zoo
zeer van schrik of door het onverwachte ran
zulk eene mededeeling, als wel bij dë gedachte
van de verschrikkelijke verantwoording welke mij,
keu is overal ellendig; van daar dan ook
dat in dezen stand de volkskwaal der dron
kenschap en der luiheid vrij algemeen is.
De prelaten zijn in alles afhankelijk van
de regeering. Zij trachten zich daarvoor
bij hunne ondergeschikten schadeloos te
stellen, vooral bij de arme dorpsgeestelij
ken die door hen met hardvochtigheid wor
den behandeld en met onbegrensden hoog
moed worden bejegend. De monniken dei-
Russische staatskerk, zijn lui, en bedorven.
Ouder keizer Nico laas, de voorganger
7 OCT
van den thans regeerenden czaar, daalde
de in den kring van deze monniken
kaste steeds zeer oppervlakkig geheerscht
hebbende geleerdheid nog dieper. De gees
telijke waardigheid was erfelijk en de kin
deren van een geestelijke mochten tot 1849
geen ander beroep kiezen. Daardoor nam
het getal popen zeer toe maar ook de
armoede onder hen breidde zich uit. De
moreel - afkeurenswaardige afhankelijkheid
der popen van hunne vrouwen en dier
bloedverwanten, die zij doorgaans moesten
overnemen met de verkregen prebende was
gedurende langen tijd een zeer gezocht
onderwerp in de novellistiek. Als regel kon
men aannemen dat hij die eene aanstel
ling kreeg, een der dochters moest huwen
van zijn voorganger. Zoo komt het dat de
clerus in de parochiën, zich in een zeer
ongelukkigen toestand van vernedering be
vindt, zelfs dan, wanneer enkele popen
meer ontwikkeld en beter onderricht zijn
dan enkele leden hunner parochie, hetgeen
trouwens maar zelden het geval is.
Door de totale leegte in de scholen en
seminariën der jongelieden die zich aan
den geestelijken stand wijden, werd men
genoodzaakt in 't geheim alle middelen
aan te wenden deze onzuivere atmospheer
te reinigen. Deze reiuigiugs-methode had
echter gedeeltelijk ten gevolge dat de meeste
hoogescholen en seminariën de zetels wer
den van de buitensporigste denkbeelden,
dat zij broeinesten werden van het gevaar
volle Russische socialisme en van de meest
radicale revolutionnaire begrippen die on
der den naam van nihilismeberucht zijn
geworden.
Men begrijpt, hoe machteloos de Rus
sische kerk, onder deze omstandigheden,
nog jeugdig priester, gaat drukken, Maar enfin;
de spreuk van Mgr. Wilm erz. g. was: "Dominus
providebit. "De Heer zal voorzien, en zoo spreek
ik ook. Vooral echter reken ik opuw aller vurige
gebeden en op die van zoovele vrienden en
kennissen, die mij hun gebed beloofden. Zegt hun
mij niet te vergeten, zegt hun dat ik alle dagen in
de H. Mis aan mijne weldoeners, vooral aan
hen die voor mij bidden, denken zal. Maakt u
echter niet ongerust want gevaar is er niet in
gelegen, anders zou Monseigneur er mij niet aan
bloot stellen; 't is alleen de groote last en ver
antwoording die ik vrees. Ik geloof dat ik mij
in mijn werkkring best zal kunnen schikken of
schoon ik Zondag 11. reeds gepreekt en reeds
een en ander werk verricht heb, ben ik eigentlijk
nog niet voor goed aan het werk en is mij dit
na al het reizen en trekken nog al wat vreemd.
Toch het gaat al beter en beter. Zendt uwe brieven
vooral onder duidelijk adres, vergeet nooit Van-
couvereiland er op te schrijven dikwijls tooii ge
beurt het dat brieven enz. naar Victoria in Aus
tralië gaan, alvorens hier te komen- Nu nog
is tegenover het gruwzame drijven der ni
hilisten, terwijl de Katholieke Kerk van
af haar ontstaan steeds het vaste bolwerk
is tegen de revolutie.
Zoo als wij reeds gezegd hebben, heeft
het secte-wezen zich in de nationale kerk
van Rusland enorm uitgebreid. Deze sec
ten hebben de wonderlijkste namen, ge
bruiken en manieren. Zij staan vijandig
tegenover elkaar, maar zij zijn het onder
ling eens ia de oppositie tegen de heer-
schende staatskerk. Enkele secten hebben
slechts kleine of nietige onderscheidings
teekenen b. v. het teeken des kruises niet
met drie vingers maken maar met den
middel en wijsvinger; het afsnijden van
den baard als ontsiering van het godde
lijke evenbeeld verklaren. Eenige secten
erkennen slechts het Doopsel en de Biecht
als Sacramenten; anderen dulden de poly
gamie, wederom andereu willen het pries
terlijk ambt alleen door vrouwen zien
uitgeoefend en dergelijke dwaasheden meer.
Ook zijn er nog secten die zoo diep in de
dwaling gezonken zijn, dat zij kindermoor
denaars werden en meenen een godgevallig
werk te verrichten wanneer zij de zielen
van onschuldige kinderen spoedig naar den
Hemel zenden; anderen zijn er die elkaar
onderling vermoorden, omdat hunne leer
zegt dat slechts zij in het paradijs komen
die een gewelddadigen dood sterven. Voorts
zijn er nog sectarissen die er zonde in zieu
wanneer men geld in de hand neemt. Ook
bestaat er eene secte de Napo leowtschini
genaamd, die Napoleon I als een Heilige
vereeren. Voorts nog eene onafzienbare rij
andere uitspruitsels der oudere en jongere
heresie.
Dat is de toestand van de Russische
Staatskerk, dat is het beeld der natiouale
kerk nog door vele dwazen gewenscht maar
veroordeeld door de ware Kerk.
Mochten zij die dit verderfelijke stelsel
nog verkondigen beseffen dat de verwezen
lijking van hun ideaal de ondergang
van volk en rijk ten gevolge heeft.
Het rijk der czaren geeft hiervan eene
treffende getuigenis.
een en ander over mijn verblijf te San Fran
cisco. Zooals ik u reeds schreef, arriveerden wij
in Brooldijn-hótel op Donderdag 14 November en
den anderen dag begonnen wij de stad in oogen-
schouw te nemen. San Francisco beviel mij beter
dan elke andere stad van America. De stad is
zeer bergachtig; op sommige plaatsen is de straat
zoo steil, dat zij bijna niet te beklimmen is, en
toch vindt men er een tramway: Hoe is dat mo
gelijk znlt ge zeggen? Ik ga het u vertellen en
ik verklaar u dat ik niets fraaiers en meer prac-
tisch gezien heb. Berg op berg af liggen de rails,
de wagon is open en wordt noch door paarden,
noch door stoom bewogen. Juist in het midden
tusschen de rails ziet men dat de grond gesple
ten is op eene breedte dat men er de vingers
nauwelijks tusschen kan steken; onder aan den
wagen nu is een ijzer, dat door 'die opening on
der den grond gehaakt kan worden aan een
kabel, zonder einde. Daar men nu een dubbel
spoor heeft zijn er altijd langs de geheele lijn op
en afgaande wagens; terwijl de kabel onder den
grond, door een machine steeds wordt rond be-
De dezer dagen overleden liberale burgemeester
Anspach schijnt na 16 jaren lang de eerste over
heidspersoon van Brussel geweest te zijn, na
dat millioenen door zijn handen gegaan zijn voor
reusachtige gebouwen, niets anders zijn vrouw
nagelaten te hebben dan een verzekering op zijn
levendoor hem met de Engelsche Maatschappij
the Greshamvoor de som van 100,000 fr., ge
sloten, waarvan 35,000 fr. alleen aan de weduwe
komen (Anspach laat drie gehuwde kinderen
achter) en waarvan zelfs een gedeelte nog door
de liquidatie zal verslonden worden.
Een koopman in vee, die van de veemarkt
vau Brussel terugkeerde met eene groote som
gelds, is gedeeltelijk uitgeplunderd door twee
dames, die hij tot zijn ongeluk had ontmoet.
Toen hij den diefstal bemerktediende hij aan
stonds een aanklacht in bij de politie, die nog
des avonds de twee diefeggen ontdekte. In de
kousen van een hunner vond men de 2000 franks
in bankbiljettenwelke zij van den koopman
hadden gestolen. De twee dames zijn ter be
schikking gesteld van het parket.
Volgens telegram van Lloyd's agent te Calcutta
zijn in 't gezicht van die reede twee Engelsche stoom-
booten, de A va en de Brenhilda. met elkaar in
aanvaring gekomen, met het noodlottig gevolg dat
de Ava zor.k en 66 man van de equipage en
4 passagiers in de diepte meesleepte. De Bren
hilda is zwaar beschadigd ter reede van Calcutta
gebracht.
Zaterdag is de zesdaagsche zwemwedstrijd te
Londen geëindigd. De bekende kapitein Webb
was overwinnaar. lederen dag had men 14 uur
gelegenheid om te zwemmen. Webb heeft in de
zes dagen over de 70 mijlen afgelegd en is enkele
dagen veertien uur in het water gebleven. Eearne
had 57 mijlen afgelegd. De beroemde zwemster
miss Agnes Beckwith kwam van tijd tot tijd eens
medezwemmen.
The Lancet klaagt over het toenemend gebruik
van opium onder de arbeidende klasse in Enge
land. Op het veelvuldig misbruik van narcotische
middelen (voornamelijk choral hydraat) onder de
hoogere standen is door dit geneeskundig blad
al sinds lang gewezen. Doch dat opium (die veel
goedkooper is dan alcohol) ook onder de massa
des volks als verdoovend of zinstreelend middel
in zwang komt, dit acht het blad eene nationale
ramp. The Lancet veilangt daarom van de Re
geering eene veel strengere beperking van den
verkoop van alle narcotische middelen.
wogen kunnen de wagens aan-of afgehecht worden
door den conducteur en dus of stilstaan of klimmen
of dalen naar believen.
Misschien zult gij mij niet wel begrijpen of
liever ben ik niet duidelijk genoeg, maar een
ding is zeker, dat het een verwonderlijk gezicht
is om een of somtijds twee a drie volgeladen
tramwagens als Dij tooverkracht een berg te zien
opklimmen, die steiler is dan uwe daken. De
gewone tramwagens zijn te San Francisco zoo
algemeen dat ik op sommige plaatsen van 10 tot
15 verschillende sporen naast elkander geteld heb.
De meeste tramwagens worden slechts door één
man, den koetsier n. 1. bediend. Het systeem is
zeer mooi maar lastig om uit te leggen. De
koetsier, voorop staande kan, wanneer iedereen
heeft plaats genomen, door aan een touw te
trekken de achterdeur sluiten; de passagiers moe
ten hun geld of kaartje in een bus werpen, die
aan de voorkant bij den koetsier van glas is,
zoodat deze steeds ziet hoeveel personen en dus hoe
veel kaartjes of stuivers in de bus zijn.
(Wordt vervolg dj
