NIEUWE
No. 281.
Zondag 8 Juni 1870.
4e Jaargang.
Een probaat middel, dat echter
blijkt niet probaat te zijn.
BUITENLAND.
Engeland.
Frankrijk.
HlUtLMEE (MME
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlemj 0,85
Buiten Haarlem franco per post1,
Afzonderlijke Nummers0,06
Dit blad verschijnt:
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
dr> t:-w»j.
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Van 1—6 regels30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Avertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag
avond ingewacht.
Uitgevers KÜPPERS LAUREY.
Ten allen tijde hebben zekere macht
spreuken geheerscht, welke voorbijgaand
den scepter hebben gezwaaid en een be-
tooverenden invloed op de onnadenkende
menigte hebben uitgeoefend.
Onder deze heeft vooral in den laatsten
tijd de machtspreuk gegoldenhet onderwijs
moet de moderne maatschappij redden. In
de dagen onzer geloovige vaderen meende
men, dat de godsdienst de grondslag der
menschelijke samenleving behoorde te zijn,
maar sedert het tijdstip, dat men beweert,
dat niet Adam en Eva, maar een paar apen
onze stamouders zijn geweest, heeft men de
bedienaren van den godsdienst op nouacti-
viteit gesteld en daarvoor den schoolmeester
op het voetstuk geplaatst, die thans als de
eenige redder van het menschdom beschouwd
en verheerlijkt wordt. Niemand hecht meer
waarde dan wij aan een goed en doelma
tig schoolonderwijs; niemand gevoelt meer
achting voor den zoo hoogst nuttigen on
derwijzerstand dan wij, doch dit alles kan
ons niet bewegen grootere waarde aan deze
beide belangrijke factoren te schenken, dan
waarop zij billijker- en redelijkerwijze aan
spraak kunnen maken. Wij verwachten een
krachtigen en heilzamen invloed van het
onderwijs op den maatschappelijken gang
van zaken, doch alleen onder de onmisbare
voorwaarden, dat het onderwijs met den
godsdienst hand aan hand ga; dat in een
woord de mensch niet slechts intellectueel,
maar eok tevens moreel ontwikkeld worde.
Het onderricht alleen en geïsoleerd van den
godsdienst, levert geen waarborg op voor
het aankweeken van deugdzame individuen,
die van 't besef doordrongen zijn, dat de
mensch niet alleen sociale rechten bezit,
maar ook tevens maatschappelijke verplich
tingen te vervullen heeft. Onderricht zonder
godsdienst maakt het gemoed egoïstisch
cd ongeschikt tot het volvoeren van edele
en groote daden, welke vooral den even
naaste ten goede komen en vrede en eens
gezindheid in den kring van het familie
leven en daarbuiten in 't maatschappelijk
samenzijn in 't leven brengen en ouderhou-
FE U1LLE TON.
Een Nederlandsch Missionaris.
Vervolg.
Ook wil ik u nog zeggen dat ik te San Fran
cisco een hollen boom gezien heb, daar uit de
naburige bosschen ter bezichtiging gebracht. Dat
boompje had een omvang van 111 voet. Ik liep
er om heen en maakte, zoo dicht bij den boom
als ik kon, 31 passen. I)oor eene opening kro
pen wij er in, en daar stond een prachtige pianino,
verschillende vogelkooitjes, een tafel en een soort
van trap om er bloem jn op te zetten, iedere trede
denk ik een voet breed en in het geheel IB of
18 treden hoog. De naam van den boom is: Oude
Motes. Een half uur rijderis van San Francisco af
gingen wij den Stille Oceaan zien. Daar op de
kust is een gebouw als het badhuis te Zandvoort,
maar geheel aan zee. Op een honderd passen ver
in zee, naar ik gis, ziet men drie rotsen uit het
water steigen, waarop honderde, ik moest misschien
den. De gebeurtenissen van den dag be
wijzen deze stelling. Zijn het de geloovige
Christenen, die den dolk wetten of den re
volver op de borst der gekroonde hoofden
richten? Zijn de omwentelingsgezinden,
die de bestaande orde van zaken 't onderst
boven willen keeren en de maatschappij
in bloed en tranen willen vernietigen, om
een nieuwen toestand te voorschijn te roe
pen, lieden blakende van geloof en uitmun
tende door een reinen, vlekkeloozen levens
wandel? Verre van daar. De Keizer van
Rusland heeft een manifest uitgevaardigd
in hetwelk met ronde woorden wordt te
kennen gegeven, dat de professoren en stu
denten der hoogescholen, bij uitnemendheid
de personen zijn, die 't uitgebreide rijk der
Moscovieten in verwarring en beroering
brengen. Vrouwen en meisjes tot de eerste
standen der maatschappij behoorende waar
onder ettelijke, die de lessen der univer
siteiten hebben bijgewoond en een diploma
als geneesheer verwierven, hebben hare
handen met het bloed harer medemen-
schen bezoedeld, en hunkeren voor zoo
verre slot en grendel der gevangenis
haar niet onschadelijk hebben gemaakt, nog
steeds naar meerdere slachtoffers. Sedert
eene lange reeks van jai-en predikt men aan
vele hoogescholen het atheïsmus en de leer
dat de misdaad geen zedelijk kwaad is, doch
een betreurenswaardig ziekteverschijnsel en
dat zij, die hieraan onderhevig zijn, aan
spraak hebben op het medelijden en de
toegevendheid van allen. Als men van de
stelling uitgaat, dat er voor den mensch
geene eeuwigheid bestaat, en dat derhalve
de bevrediging van dierlijk zingenot het
eenig levensdoel van het individu is, kan
men dan met grond verwachten, dat het
eigendom erkendhet huwelijk geëerbie
digd, het recht van derden gehandhaafd
zal worden? Voor den onbevooroordeelden
besehouwer, voor hem die zijn gezond ver
stand raadpleegt en zich niet door holle en
schelklinkende phrases laat begoochelen,
moet onwillekeurig de vraag opkomen of
het dan wel werkelijk waar isdat het on
derwijs en het onderwijs alleen bij machte
is, om voor goed aan alle maatschappelijke
kwalen een einde te maken? Dat er veel
ellende heerscht, wie zal het ontkennen.
zeggen, duizende zeeleeuwen liggen. Het is alsof
de gansche rots leetde en blafte en huilde. Het
geschreeuw is Yreeselijk. In San Francisco waar
een eindelooze zomer heerscht was het zeer warm,
zoodat wij best wat van onze kleederen konden
missen. Iets zeer vreemd in San Francisco is dat
de schoenpoetsers somtijds van 2 tot 5 fauteuils
hebben staan, ieder op een verhevenheid zoo hoog
geplaatst, dat wanneer de cliënt, die zich de
schoenen laat poetsen in dien armstoel is gezeten,
met zijn voeten op die hoogte komt, dat de
schoenpoetser zich niet behoeft te bukken. Op
Woensdag 20 Nov. ten 12 ure begaven wij ons
aan boord van den Steamer „Alaska," een bril-
lant schip, dat reeds schipbreuk geleden heeft
op China 's kusten. Wij waren slechts met 15
passagiers eerste klasse aan boord. Mijn aankomst
hier heb ik u gemeld. Onze kathedraal is een
houten kerkje, van buiten en van binnen vroeger
gewit. Wanneer er Lof is zingen twee onzer boven
en Monseigneur en de assistent antwoorden. Nu
over de Indianen- lk kan natuurlijk nog niet
met hen spreken, maar ik denk al een goed eind
Git alle boeken der wereld weergalmen
klaagliederen. Stilstand van zaken, slapte
in handel en verkeer gebrek aan onderling
vertrouwen en toenemende moeilijkheid om
een eerlijk middel van bestaan te vinden
zijn de verschijnselen van den dag.
Te allen tijde hebben afschuwelijke mis
drijven het hart van den meuscheuvriend
bedroefddoch zelden is er een tijdperk
voorgekomen waarin beambten van justitie
en politie de handen zoo vol werk hadden
als tegenwoordig. Als men al deze omstan
digheden koel en beredeneerd gadeslaat,
moet men, tenzjj men willens en wetens
zich zeiven wil bedriegen wel tot de con
clusie komendat wij ons in een abnor
male verhouding bevinden en dat onze so
ciale toestanden krank, erg krank zjjn;
en dit alles in spijt van de loffelijke po
gingen, welke in alle staten worden aan
gewend om gestaag meer en meer uitbrei
ding aan het onderwijs te geven en om
dit steeds meer en meer voor alle standen
der maatschappij toegankelijk te maken. Dat
derhalve het ouderwijs alleen niet bij machte
is om alle kwalen der maatschappij te ge
nezen houden wij voor bewezen, 't Is een
probaat middeldat echter blijkt niet pro
baat te zijn. Doch iets anders is het zoo
zijdie door hunne sociale positie geroepen
zijn een overwegenden invloed op den gang
der zaken uit te oefenenzich willen door
dringen van de waarheid, dat intellectu-
eele en moreele ontwikkeling hand aan
hand moeten gaan. Dan maar ook dan al
leen zal men den menschdoordrongen
van de heilaanbrengende waarheden van
den godsdiensttot een werkend en denkend
wezen opleiden, dat niet alleen aanspraak
op het bezit zijner wettige rechten maakt,
maar ook evenzeer geneigd is zijne maat
schappelijke plichten met nauwgezetheid te
vervullen. Dan zal men burgers vormen,
die de gestelde machten eerbiedigenhun
geboortegrond beminnen en der samenleving
tot sieraad strekken. Dorpen en steden zul
len gevuld worden met nijvere bewoners,
die arbeidzaamheid met huiselijkheid en
spaarzaamheid vereenigen en geslachten zul
len vormenwelke de maatschappij behoe
den tegen de verderfelijke aanslagen van
koningsmoorders en revolutiemannen. Nog
heen te zijn wanneer u dezeu brief ontvangen zult.
Het Kruisteeken, het Onze Vader enz. en aile
andere gebeden moeten wij luin lei ren op muziek.
Zij hebben te weinig verstand en begrip om iets
van buiten te leeren; leert men het hun echter
zingen dat gaat het goed, doch natuurlijk moet
het hun eenige honderde malen worden voorge
praat. In het Chinook, (dit ii de naam dier ge
leerde taal) heeft men slechts zeer weinig woor
den; het ontbrekende vult men aan met gesti-
culeeren enz. Daarom ook zijn de gebeden zoo goed
en zoo kwaad mogelijk vertaald. Ziet hier het
kruisteeken: Nsaika Papa kopu iaka nempi iaka
Tanas, pi iaka Flush tomtom kwanesum kaktva.
d. i. letterlijk: Onze Vader in zijn naam, en in
Zoon en in goeden Geest, goed altijd ook aldus.
Velen van onze letters kunnen de Indianen niet
uitspreken, daarentegen hebben zij sommige klan
ken die moeilijk door ons kunnen voortgebracht
worden.
Er is nog veel dat ik zou willen schrijven, maar
ik wacht tot later.
Zijt allen gegroet.
is het niet te laat. Veel wat reeds is af
gedwaald, kan nog op het ware voetspoor
teruggeleid worden, zoo men slechts alge
meen tot de overtuiging komt, dat onder
wijs en godsdienst hand aan hand moeten
gaanen dat geene maatschappij duurzaam
gelukkig, geordend en welvarend kan zijn,
tenzij hare leden intellectueel en moreel
goed ontwikkeld, tot het besef komen dat
's menschen bestemming eene hoogere en
edelere is dan de bevrediging van voorbij
gaand zingenot. Wij scharen ons onder de
warme voorstanders van het ouderwijs, doch
gesteund en geschraagd door godsdienstige
opleiding, opdat de mensch zoodanig ge
vormd wordedat hij aan de verhevene
roeping kan beantwoordenwaarvoor de
Voorzienigheid hem bestemd heeft.
Eenige der voornaamste bankiers en handels
lieden der City hebben aan Lord Beaconsfield
een adres ter hand gesteld om een enquête te
verzoeken naar den invloed van de verminderde
metaalprijzen op den wereldhandel.
De keizerlijke prins, die den veldtocht met de
Engelschen mede zou maken in Zuid-Afrika, is
aldaar voortdurend ongesteld, het bevestigt zich
dat de prins die geen sterk lichaamsgestel heeft,
aldaar niet tegen de lucht kan.
Uit Simla meldt een telegrafisch bericht
aan Reuter dd. 8 Juni:
De hongersnood in Cashmir maakt in hooge
mate de bezorgdheid gaande van de Britsch-In-
dische Regeering. Naar luid var. officiëele mede-
deelingen heerscht in eeheele streken een onbe
schrijfelijke nood. Vele steden en dorpen zijn ont
volkt. De mabaradje van Cashmir begeeft zich op
dringend verzoek van den onderkoning naar
Serinagur, om de maatregelen te leiden, die daar
tot leniging van den nood genomen worden. De
heer Eanshawe, secretaris van de Regeering in
Punjab, is op reis gegaan om den Britscheu re
sident bijstand te verleenen. Naar het Cashmir-
dal zijn 3500 ton graan vervoerd.
Ferdinand de Lesseps zal, naar men verneemt,
belast worden met de uitvoering van het door
steken der landengte van Panama. Reeds binnen
eenige dagen zal eene circulaire verschijnen, waarbij
het publiek tot deelneming aan eene eerste in
schrijving wordt uitgenoodigd.
Uittreksel uit een brief van 18 Dec. 78 na de
eerste missiereis.
Hoe maakt het de missionaris? Wat tevreden
heid en geluk betieft zeer goed, het harde, ja
soms zelf zeer harde werk, zelfs handenarbeid,
maakt mij niet ontevreden en door Gods goed
heid ben ik er zelfs zeer vrolijk onder. Uit mijn
voorgaande blief hebt gij reeds vernomen wat
ZD li. onze Bisschop met mij voor heeft. Ik ben
er gerust onder want God zal mij sterken wan
neer ik daar geheel alleen ben met Hem die
verstaan en begrijpen kan. Eenige uren voor ik
die mededeeling kreeg, vroeg Monseigneur wat
de spreuk was von Mgr. Snickers en van Mgr.
Wilmer z. g. Ik antwoordde door beiden te
geven laboris non honoris, arbeid geen eer en
Do min its providebit de Heer zal voorzien) niet
wetende waar Mgr. heen wilde en kreeg toen
voor antwoord dat ik mij beide spreuken maar
vooral het Dominus providebit mij eigen moest
maken.
Wordt vervolgd.)
