NIEUWE
No. 282.
Donderdag 12 Juni 1879.
4e Jaargang.
Uit de mode.
BUITENLAND,
Een Nederlandsch Missionaris.
België.
HiiRiitism: mm tl.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlemj 0,85
Buiten Haarlem franco per post1,
Afzonderlijke Nummers0,06
Dit blad verschijnt:
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
B TT R E A TJ: St. Jansstraat Haarlem.
PRIJS DER ADVERTENTIÉN
30 Cents.
AGITE MA NON AGITATE.
Van 16 regels
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Avertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag
avond ingewacht.
Uitgevers KÜPPERS LAUREY.
In alle magazijnen vindt men schrik
beelden, die de eigenaars als vurige spoken
aangrijnzen en hun den schrik om 't hart
slaan; die schrik noemt men oude winkel
knechten of ook winkeldochters; dat zijn
voorwerpen, welke niet meer in den smaak
vallen en daarom voor een appel of ei
worden afgezet, of wel aan dezen of genen
buitenman die nog een vreemdeling in Je
ruzalem is, in de hand gestopt worden.
Zulke voorwerpen, wier afzet gemeenlijk
met zwaar geldelijk verlies gepaard gaat,
zijn artikelen uit de mode, welke niemand,
die op de hoogte van den tijd is, meer wil
aanzien, en welke daarom personen, die
van toeten nog blazen weten aangesmeerd
worden.
Gelukt het een handelaar zich op eene
behendige wijze een winkelknecht of eene
winkeldochter afhandig te maken, dan wrijft
hij zich in de handen van de pret en roept
met een blij gemoed: die is Goddank ook
weer geloosd! Wat we in 't dagelijksche
leven zien gebeuren, wordt thans in de
politiek vertoond. Toen de üuitschers den
Frauschen Keizer te Sedan verpletterden,
riep Bismarck uit Jetzt nach Rorn! Hij
meende geroepen te zijn de laatste hand
aan de hervorming van Luther te moeten
leggen. Hem was de taak beschoren Ger-
manje's zonen aan den invloed der Pausen
te onttrekken; hij moest den strijd roemrijk
ten einde brengen, die zoo vele Duitsche
Keizers te vergeefs beproefd hadden en als
zeker van de overwinning verrees reeds de
granietzuil, op welke de woorden prijkten:
Wir gehen nicht nacli Canossa!
Aan de Katholieke Kerk werd door den
Kanselier den oorlog verklaard en in dezen
strijd werd hij volijverig bijgestaan door
den minister Falck en meer anderen. De
Meiwetteu werden uitgevaardigd en de Con
stitutie des Rijks, welke de rechten dei-
Katholieken waarborgde, onderging de noo-
dige wijzigingen. Het duurde niet lang of
de vlammen van vervolgingen en kerkelijke
twisten sloegen aan alle kanten uit, en
daar de bisschoppen en priesters zich aan
't hoofd der Katholieke Kerk getrouw be
toonden en weigerden voor den modernen
FE UIL LR TO N.
Vervolg.
Alvorens Victoria te verlaten sprak ik een
katholieken mijnwerker die in Olaslca geweest
was; toen ik hem vertelde dat ik daar onder
de Indianen ging wonen, zeide hij: „then God
protect you, for they are wild savages" (dat God
u dan beseherme want het zijn wilden) Gij ziet
dus dat gij veel voor mij moet bidden en moed
en standvastigheid vragen moet. Doch laat ik u
in het kort iets verhalen van onze missiereis
en ons leven hier Nanaimo
De Eerw. Heer Lemmers, missionaris dezer
plaats woont in de sacristy zijner kerk; alles is van
hout getimmerd. Ik woon in een hutje op eenigen
afstand, geheel van hout en door ouderdom rot
rn uiterst vochtig. Het is in den geest van de
kleine leemen heihutjes in Limburg. Ik bezit een
stoel maar geen tafel; een plank tegen de muur
reformartor te bukken, werd het Brodkorb-
gesetz gedecreteerd, dat bestemd was dooi
de toepassing van den hongerdood, het
verzet der geestelijkheid te breken. Bismarck
meende, dat het slechts eeue geldquaestie
was, en dat de klank der Pruisische Tha-
lers de stemmen der priesters wel zou ver
smoren; doch voor het eerst van zijn leven
had hij zich in het karakter zijner lands
lieden, die een onbeperkten eerbied voor
het gezag betoonen, vergist. De goederen
der geestelijken werden in beslag genomen
ter voldoening van geldboeten. De deuren
der gevangenissen kraakten op hare heng
sels en hare drempels werden overschreden
door de hoogste dignitarissen der Kerk,
die met huisbrekers en falsarissen vermengd
werden en in stede van met de hun toe
vertrouwde kudde, met dieven en moorde
naars moesten verkeeren. Nocli de grijsaard,
noch de jongeling werd gespaard. Duizen
den zoo mannen als hulpelooze vrouwen,
werden over de grenzen gejaagd. Zij moes
ten den geliefden geboortegrond ontvlieden
om in den vreemde, vaak in overzeesche
gewesten, eene plek te zoeken, waar zij
't vermoeide hoofd konden nederleggen en
aan de vervolgingen van politie en justitie
in hun eigen vaderland ontkomen. Velen,
die op de bloedige slagvelden van Oosten
rijk en Frankrijk hun leven voor hun vorst
hadden veil gehad en op wier borst het
eeremetaal prijkte, omdat zij zich jegens
het Duitsche vaderland verdienstelijk had
den betoond, bevochtigden het harde brood
der ballingschap met hunne bittere tranen.
Toch hield de geest der trouwe zich staande.-
Men schiep moedige martelaren bij duizen
den en de afvalligen, die voor ettelijke zil
verlingen eer en geweten verkochten, wa-
O 1
ren witte raven, wien de algemeene ver
achting der ware en getrouwe katholieken
ten deele viel. Voor 'teerst in zijn leven
had Bismarck zich in 't gedwee en volg
zaam karakter der Duitschers vergist. Ver
dubbelde gestrengheid zou nu bewerken,
wat men tot heden niet had kunnen ver
krijgen. De maatregelen van vervolging-
werden verscherpt; doch niets mocht ba
ten; de Katholieken weigerden als een
eenig man zich van hun geestelijk opper
hoofd, den Paus van Rome te scheiden.
geplaatst op de wijze als bij ons de schuurtafel,
buiten tegen de keuken aan, dient om te schrijven.
Daar wij geen gordijnen hebben, heb ik een paar
oude couranten tegen de ramen gespijkerd, die
hier en daar een glasruit missen. Willen wij
vuur hebben dan dienen wij hout te kappen;
steenkolen zijn hier zeer goed en goedkoop, doch
een schepper bezitten wij niet en wij dragen ze
dus in onze handen naar binnen. Later schrijf
ik dit alles wel eens uitvoerig; nu een kort ver
haal van onze reis. Woensdag 11. dus van daag
8 dagen geleden gingen wij 's morgens ten 6
ure aan boord van een stoomboot. De kapitein
had ons beloofd, ons des avonds te Comaf, waar
om dezen tijd veel Indianen zijn en ook eenige
blanke Settlers wonen aan wal te zetten. Wij
zijn gekleed in hooge laarzen en lange regenjassen
Onze bagage bestaat uit een kistje scheepsbeschuit,
wat gerookt vleesch, twee zeer groote blikken
kroesen, twee dito borden, een bijl, een zak steen
kolen (die n. b. verloren is geraakt) een soort
koek ons door eene vrouw gezonden voor ds reis,
wat ons zeer te pas kwam; verder een blikken
Ook Bern en Geuève traden in het strijd
perk. Ook deze bondgenooten van den al-
vermogenden staatsman, die het machtige
O o
Duitsche rijk met zijn ijzeren vuist omklemt,
sloten de kerken vervolgden de bedienaren
van den godsdienst en verjoegen hen naar
't buitenland. Doch evenmin als bij on/.e
oostelijke burenlieten de Zwitsersche Ka
tholieken zich niet van Rome scheiden.
Na eene ervaring van ettelijke jaren komen
echter de staatslieden die het zichofschoon
vruchteloosten taak gesteld hadden de
Katholieken onder hunne knie te doen buk
ken van hunne vroeger opgevatte voorne
mens terugen zoeken tegen de gevaren
waarmede socialisme en nihilisme de be
schaafde maatschappij bedreigenhulp en
steun bij de Katholieke Kerkwier levens
vatbaarheid en duurzaamheid reeds sedert
achttien eeuwen de proef voldingend heb
ben doorgestaan.
Op bevel van den Czaar wordt de ency
cliek van Leo XIII tegen de vijandelijke
pogingen der moderne onruststokers gericht,
van de kansels afgelezen en de onderhan
delingen tusschen het kabinet van Berlijn
en het Vaticaan worden geregeld voort
gezet. Bismarck zoekt steun bij het Cen
trum en zijn groote tegenstander Wiud-
horst wordt door hem met voorkomend
heden overladen. De jongste zoon van den
invloedrijken kanselier, Wilhelm von Bis
marck, zal bij do opening van den Rijks
dag, dus reeds spoedig, eene wet voor
dragen, waarbij het burgerlijk huwelijk wordt
afgeschaft en het kerkelijk huwelijkzoo
als voorheenweder verplichtend wordt
gesteld. Dit zijn teekenen des tijds, welke
aller behartiging overwaardig zijn en aan
duiden, dat de staatkunde der Duitsche
reo-eerinar eene geheele verandering heeft
O O o
ondergaan.
Aan de vervolgingen der Katholieken in
Duitschland zal een e.nde komen, zoodra
dit slechts met goed fatsoen en zonder zich
te zeer bloot te stellen kan geschieden;
want even als in 1846 het behoudende
element der Katholieke Kerk den Staat
tegen de woede der omwentelingsgezinden
beveiligd heeft, zal zij ook nu den Staat
behoeden tegen de ontbinding, waarmede
socialisme en atheïsme de huidige maat-
waterketeltheepot, boter, thee, onze dekens en
een flinke jas. Des avonds ten 6 ure ontscheepten
wij te Comaf 55 mijlen ten noorden van Nana
imo, en vonden daar tal van wilden die ons allen
een voor een de hand gaven, tot dat mijn arm
moede was; en hielpen ons toen de bagage dra
gen naar eeu klein houten gebouwtje dat ons
steeds voor kerk dient. Onnooflig u te zeggen
dat wij alles bij ons hadden wat noodig was om
de IIMis te lezen en de H.H. Sacramenten toe
te dienen. In onze verblijfplaats vonden wij niets
dan eea verroeste kachel of oven. Twee stijfsel-
kisten dienden voor stoelen een derde voor tafel;
bij ons vertrek echter op Maandag was de tatel
opgestookt. Aanstonds kapten wij hout, kregen
van een blanken katholiek een paar stukken steen
kool en binnen een half uur was ons diner of
souper zooals gij wilt, want wij hadden slechts
ontbeten, gereed. Water, uit een bron onder ons
luitje geschept, stond spoedig door de goede
zorgen van den Eerw. Heer Lemmers te koken
en werd, na door een bruine stof gekleurd te
zijn, met tien naam van thee bestempeld. IIou-
schappij bedreigen. De Culturkampf heeft
uitgediend. Hij is nu uit de mode en be
hoort tot de winkelknechten en winkel
dochters, welke voor den magazijnhouder
een ware cauchemar zijn. Frankrijk en
Belgiëwelke laatste staat steeds in alles
Frankrijk naiiapt, hebben nu den Cultur
hampf opgeraapt en verbeelden zich blijk
van kracht en vernuft te geven door dat
gene in toepassing te brengen, wat Duitsch
land en Zwitserland als onhoudbare en ver
derfelijk over boord geworpen hebben. Yele
zijn de schreeuwers, die in beide landen
doldriftig de oorlogskreet tegen de Katho
lieke Kerk hebben aangehevendoch ook
daar zal eens het tijdstip van kalmte en
bezadigdheid weêr aanbreken. Als het ge
zond verstand zijne rechten hernomen heeft
zullen Franschen en Belgen beseffendat
slechts een godsdienstig volkwaarborgen
voor orde en rust aanbiedt. Men zal leeren
inzien, dat de maatschappij alleen daar kan
welvarenwaar elks rechten geëerbiedigd
O O
worden, en de Cmlturkampf thans door onze
zuidelijke buren met geestdrift ter hand ge
nomen zal even als in Duitschland uit
de mode komen en als een artikel, dat niet
meer gewild wordtvóór een prikje van de
hand worden gezet. Danmaar ook eerst
danzullen waarheid en recht in Frankrijk
en België weêr ten troon verheven worden.
Pater Charmetant, die eerstdaags met eenige
andere missionarissen naar Centraal-Afrika ver
trekt, zal vergezeld worden van de vijf Vlaam-
selie zouaven Loosvelt, d'IIoop, Verhaert, van
Oost en Reyntjesallen jongelieden ran goeden
liuize. De taak dier zouaaf-missionarissen zal be
staan in de karavaan bij dag, liet kampement bij
nacht te bewaken; zij zullen de karavaan verde
digen tegen den aanval van wilde dieren, tegen
dieven en sluipmoordenaars, die soms om een
handvol glazen koralen of een blinkenden knoop
haar in hinderlaag afwachten, om haar te ver
moorden. De zouaaf zal ook de moeilijkheden
met de stamhoofden, bij het doortrekken van hun
grondgebied, verkorten, daar deze altijd lastig,
traag in het handelen en veeleischend zijnwan
neer zij ziendat de karavaan zwak is. Ook in
het omgaan met de inlandsche dragers en be
dienden, die elke karavaan moet aanwerven en
ger is echter de beste saus en het was heerlijk.
Eindelijk zouden wij gaar. slapen. Wij wikkelden
ons in onze dekens en meenden ons juist roor de
kachel neer te vleien, toen een blanke binnen
trad, om ons te inviteeren onze dekens op te
rollen en hem te volgen, daar hij te huis een
paar matrassen open had liggen. Wij namen dan
ons bed op en gingen naar het verblijf ons aan
gewezen, waar wij twee dunne matrassen vonden;
onze handkoffer diende tot hoofdkussen en mijn
dekens brachten wij mede. Donderdag morgen
kwamen tal van Indianen onze H. Mis hooren
en hunne gebeden zingen, want al de gebeden
leeren wij hun op rijm. Na eenige instructie ge
geven te hebben, gingen wij de blanke settlers
hier en daar aankondigen dat zij den volgenden
Zondag de H. Mis zouden kunnen hooren en
dan dienden te komen. Ons eerste bezoek was
gericht aan eene katholieke familie op ruim twee
uren afstands. Maar welk een weg dan eens over
boomstammen, dan veder door struiken. Het slijk
soms tot boven de hooge laarzen en daarbij ons officie
bilden op open plaatsen. Wordt vervolgd)
