NIEUWE
No. 287.
Zondag 29 Juni 1879.
4e Jaargang.
Nederlandscli Indië.
BUITENLAND.
0,06
Eene Surprise.
Engeland.
Duitschland.
Amerika.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem
Buiten Haarlem franco per post.
Afzonderlijke Nummers
0,85
1-
Dit blad verschijnt:
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
PRIJS DER ADVERTENTIEN
Van 16 regels30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Avertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag
avond ingewacht.
Uitgevers KÜPPERS LAUREY.
Er bestaat, zooals wij wenschen aan te
toonen, gelukkig een innig verband tus-
schen de voornaamste bronnen van inkom
sten op Java en het belang der Indische
bezittingen voor Nederland. Immers, zoo
ver schijnt het met de massa in het moe
derland gekomen, dat de belangstelling in
Indië wordt beheerscht door de financieele
kwestie. Hoe menigmaal hebben we niet
hooren zeggen: Wat hebben we aan Java,
zoo we er geen rechtstreeksche voordeelen
meer van plukken?Inderdaad is dit zeer
ongelukkig, haast zouden we zeggen wil
len, een treurig teeken des tijds. Hebben
we dan geen herinnering meer aan de
roemrijke daden onzer voorvaderen? Zijn
onze nationale roem en eer dan niets meer
in onze schatting? Is Nederland niet meer
een zeemogendheid, een koloniale mogend
heid van den eersten rang? Denkt u Ne
derland zonder zijne O. I. bezittingen
wier verwerving onzen roem en onze groot
heid vestigde, en waar wij, na een twee-
hondèrd en vijftigjarige heerschappij, eene
zoo schooue en grootsche roeping hebben
als waarop machtiger staten trotsch zou
den zijn. Beleedigt men zijn eigen waar
digheid, miskent men onze geschiedenis en
traditiën niet, als men zich onverschillig
betoont, waar men het goede denkt geno
ten te hebben en nu slechts aan de fan-
taisie van kwade voorspellingen den teu
gel viert?
Het hapert velen aan belangstelling, uit
gebrek aan eene volledige kennis der ge
schiedenis van Nederlandsch-Indië. Al wat
strekken kan om die kennis te bevorderen,
een blik te doen slaan in de ware toestan
den, zal hier tot ruimer en loyaler denk
beelden bijdragen, en geen andere drijfveer
hebben wij bij onze bespreking van kolo
niale aangelegenheden in dit blad.
Welke Nederlandsche familie kan heden
niet op eenig lid in de overzeesche bezit
tingen wijzen? De tijd ligt lang achter
ons, toen Indië het toevluchtsoord geacht
werd voor degenen die hier niet willen
deugen. Indië is niet meer gediend met
schavuiten, die hier en elders gewogen,
maar te licht bevonden werden.
Dezelfde scholen vormen de mannen die
hier en ginds het Rijk dienen moeten, en
diploma's maken geen verschil meer of ze
ginds of hier tot zekere betrekking voeren
zulleu.
Omstreeks 1500 Nederlanders dienen als
officier den Koning en het vaderland in
FEUILLETON.
Vervolg ei Slot.
„Zes? wat zes?" antwoordde Madame Betsy,
„zes vrienden? En vast gebonden? Hoe moet ik
dat verstaan?
„Mijn hemel Madame!" zeide T o nny, lachende,
„Honden, Madame, zes honden!"
„Honden, denken zij dan dat ik plan heb eene
menagerie op te richten. Breng spoedig mijn
peignoir, ik wil zelf gaan zien wat dit te beteeke-
nen heeft."
Toen zij de huiskamer opende, drongen ook
de meest verschillende geluiden haar in de
ooren een sterk en aanhoudend geblaf, een
gebrom en een geknor vergezeld van een akelig
gehuil en gejank. Een Siberische hond van on-
gemeene grootte en bloedroode oogen met hangen
de lippen, die zich als een wild beest van de
eene zijde op de andere wierp was aan een der
kolommen van de pianino vastgebonden. Aan
Oost-Iudië, eu clubbei zoo sterk is het corps
Nederlandsche ambtenaren, dat ginds de
lasten en bezwaren van een uitgebreid en
ingewikkeld bestuur draagt.
Bij duizendem worden de handelaren, in-
dustrieelen en planters geteld, en welke
banden hechten allen niet aan het moe
derland, waar de meesfceu (de aanzienlijke
delegaties enz. bewijzen het) voortdurend
ook rechtstreeks te hulp komen met het
geen men hier een deel van hun overvloed
noemt, maar wat in waarheid slechts een
besparing en opoffering kan heeten, gewijd
aan onverbreekbare genegenheid en een
onveranderlijke sympathie.
Honderden jongelingen verlaten jaarlijks
het moederland, om zich in Indië een rui
mer veld tot werkzaamheid te openen. Van
welken rang of stand ook, elkeen die ver
trekt, knoopt nieuwe banden aan, en men
treft geen Indische plaats waar niet talrijke
harten voor de oude »Heimath« kloppen;
weinig Nederlandsche huisgezinnen, die
niet voortdurend met verlangen en onge
duld aan 't verre Oosten denken.
Zou het dan mogelijk zijn, dat er on
verschilligheid wortel schiet, waar zoo in
nige banden van aanraking bestaan? Maar
is het dan ook niet lichtvaardig en onver
standig, dat de maatschappij of de Staat
ziel; eenzijdig en baatzuchtig gedraagt,
waar de individuen, wederzijds zoo nauw
verwant, moreel en materieel eng verbon
den zijn!
Al ware het slechts, dat Indië een ruim
veld van vruchtbare werkzaamheid opende
aan Neerlands overbevolking, dat han
del en scheepvaart en nijverheid gemak
kelijker en" aangenamer verhoudingen tref
fen, waar zij binnen de grenzen van ei
gen gebied zich bewegen, dan zouden die
omstandigheden alleen reeds een onschat
bare waarde hebben. Ja wij gaan verder
en kunnen het ons nauwelijks meer voor
stellen, dat Nederland Oost-Indië zou moe
ten missen en daardoor de gelegenheid der
ven, jaarlijks aan honderden zijner zonen
een goede toekomst te verzekeren, waaraan
in den regel de intiemste belangen van
even zoovele achterblijvende verbonden
zijn.
Nederlandsche kapitalen steken in In
dische ondernemingen. Een aanzienlijk deel
van Neerland's vermogen heeft in Indië
zijn oorspi'ong of wortelt daar nog. Door
eigen wetten beschermd en gewaarborgd,
kan een losmaking daarvan niet onver
schillig zijn, en eindelijk is en blijft het
een feit, dat de massa der Indische pro-
de andere zijde van het instrument stond het
geschenk van Mevrouw Bauer, een langharige
hond die door zijne wilde sprongen en zijne aan
houdende pogingen om zich los te wringen, het
buffet reeds van zijne plaats had verschoven. Een
kleine Italiaansche hazewindhond, aan wiens
vergulde halsketting het visitekaartje van den
heer Paul bevestigd was, had zich losgerukt
en was in een woedend gevecht met Madame B e tsy' s
kat, terwijl een gladgekamde keeshond op de sofa
in zoete sluimering lag op B e t s ys nieuwe hoed
die eenige dagen geleden uit Parijs was gearri
veerd. Een kolossaal groote doghond stond grom
mend bij de deur van de keuken en hield de
keukenmeid, die een stuk gebraden vleesch voor
het ontbijt in Betsy's kamer wilde brengen, op
eerbiedigen afstand.
„Wat moet ik in 's Hemels naam beginnen?"
riep de angstige keukenprinses. „Help mij Mada
me, ik vrees voor mijn leven, want die akelige
beesten zullen mij bijten!"
„Loop spoedig naar de politie.. Jaag al die
beesten op straat. Denkt men dal het hier een
hondenpark is of een pandhuis voor zulke beesten?"
„Maar Madame," zeide Tonny, die aan de
verplichting dacht, welke zij door het aannemen
clucteu uaar of over Nederland hun weg
vindt en alzoo in en voor Nederland het
ruimste deel der voordeelen afwerpt.
Zou die stroom niet verlegd, aan de be
weging in elke richting geen ander ka
rakter gegeven worden, wanneer Indië en
O O 1
Nederland staatsrechterlijk van elkander
vervreemddeu? Men kan en mag het niet
betwijfelen, en al zal Nederland dan niet
meer in de gelegenheid komen zijn eigen
huishouding van staat te doen teren op
Indische baten, schade zal het in geen ge
val ervaren, zoo alle uitgaven ruim ver
goed worden, en de rechtstreeksche win
sten, die zijne burgers blijven trekken,
zullen even stellig als de Indische voor
deelen van den Staat, door deze en de
commercieele verbindingen, onschatbaar,
zeker altijd aanzienlijk zijn.
Men heeft beweerd, dat Nederland er
een kostbare vloot op nahouden moet ter
wille van Indië. Yoor zoover de marine
aan Indië diensten bewijst, wordt zij bij
de koloniale middelen in rekening gebracht.
Nederland had zijne vloten 7Óórdat het
uitgebreide Koloniën machtig werd. Wenscht
het zijn verdediging niet prijs te geven,
zijn wereldhandel te beschermen en tege
moet te komen, het zal van besparing zij
ner marine niet kunnen spreken. Duitsch-
land en Oostenrijk bezitten geene koloniën,
maar hebben hunne vloten toch machtig
uitgebreid.
Eén derde der inkomsten van Indië wordt
door de Gouvernements-koffiecultuur gele
verd. Deze cultuur was geen uitvloeisel van
het stelsel van den Bosch, al paste ze daarin
nauw en werd ze er met woeker aan dienst
baar gemaakt.
Zelfs in de Volksvertegenwoordiging heeft
men er op gewezen, hoe onzeker en wis
selvallig deze bron van inkomsten is,
hoe noodig het wordt deze cultuur te her
vormen en meer in overeenstemming te
brengen met de eischen van de bij de
grondwet aangenomen beginselen.
Het staat boven twijfel, dat de Gouver
nements-koffiecultuur op de tegenwoordige
grondslagen haar beste levensjaren gehad
heeft en dat de Regeeriug er geleidelijk
toe genoopt zal worden, haar aan de vrije
industrie over te geven, zooals gaandeweg
alle overige cultures in handen van het
particuliere vermogen raakten.
Zullen land en volk daardoor verliezen?
Zeer zeker neen, want het Gouvernement
heeft zich ten allen tijde een duur en slecht
ondernemer getoond. Land en volk zullen
slechts ontwikkelen, wanneer de Staat niet
van de fooien op zich had genomen, „die groote
Siberische hond komt van juvrouw Nagel, die
andere hond komt van Mevrouw Bauer en de
heer Paul zendt u dit allerliefste kleine haze-
windje, en die fraaie keeshond wordt u door
den heer Maurits aangeboden."
„'t Is genoeg Tonn y," zeide Madame Betsy."
Afgrijselijke beesten, geen uwer zal in mijn huis
blijven, mijn Hemel daar ligt nog een dier onder
de sofa!"
„Dat is miji geschenk, Madame Betsy/
sprak juffrouw Muller die intnsschen naderbij
was gekomen. „Kom hier Molly, Molly, Molly!"
Op dit oogenblik rukte zich de groote (log
onder vreeselijk geblaf los. Tonny sprong op
tafel. Juffrouw Muller viel in den wijnkelder
en wierp in haar ral een aantal tlesschen wijn
omver, zoodat haar kleeren druipnat van den
wijn waren. De keeshond vloog op het stuk ge
braden vleesch aan, dat de keukenmeid in de
alteratie had laten vallen. De overige honden
woedend geworden door al het rumoer en leven
rukten zich eveneens los, wierpen het buffet om
ver en begonnen, als 'twaren over stoelen en canape
eene drijfjacht op het stuk vleesch dat de kees
hond in den bek hield. Madame Betsy viel
meer als de machtige concurrent van zijne
burgers optreedt, waar het landbouw en
nijverheid geldt. Java kan en zal dubbel
zooveel koffie voortbrengen als het tot he
den in doorslag deed, zoodra de Gouverne-
meutstuinen door particulieren beheerd
worden en er geen Staats-cultuur meer ge
handhaafd blijft, die de ontginningen van
woeste gronden belemmert.
Doch wat niet rechtstreeks meer in 's
lauds kas vloeit, zal daarin langs onder
scheiden wegen terechtkomen. In Java's
bodem schuilt Java's rijkdom en deze wordt
niet binnen Java's enge grenzen besloten,
maar komt, buiten het volk, bovenal ten
goede aan de wakkere en njjvere onder
nemers, wier welvaart van die van het
gansche land moeielijk te scheiden valt.
Het is onmiskenbaar, dat de Europeesche
kapitalen en talenten op Java scheppend
werken en de meeste bronnen voeden welke
den fiscus zijne inkomsten verzekeren. Zoo
lang Indië is een deel van het Rijk, een
deel van Nederland, zal ook Neder
land er zich het gemakkelijkst bewegen
eu zich daar zij u hoogste belangen gewaar
borgd weten.
Vrijdag, 20 Juni, was het veertig jaren gele
den, dat koningin Victoria den troon ran Enge
land. beklom. In de historie van Engeland zijn
slecht vier vorsten bekend welke langer geregeerd
hebben.
De Morning Post, die voorop staat onder de
Engelsche aanhangers van het Bonapartisme, wil
voor wijlen Louis Napoleon een bronzen stand
beeld opgericht zien. Het blad verklaard zich
bereid, giften tot dit doel in ontvangst te nemen.
De beide zoons van den Prins van Wales,
die tegenwoordig als cadet op het oefeningsvaar-
tuig Brittannie dieuen, zullen eerstdaags een
langdurigen kruistocht op de Bacchante onder
nemen en de meeste Engelsche koloniën bezoeken.
Welk een omvang het export van levend vee
uit Amerika reeds heeft aangenomen, kan o. a.
daaruit blijken, dat bijv. onlangs uit Neuss in
33 veewagens van Amerika afkomstige schapen
werden vervoerd en wel ten getale van 6398.
Tevens werden in den zelfden spoortrein nog
vijfhonderd ossen aangebracht, die evenals de scha
pen voor Frankrijk bestemd waren.
De algemeene rergadering der Duitsche Katho
lieken zal dit jaar te Aken plaats hebben.
Zekere madame Rolland, die met haar echtge
noot een reis om de wereld maakte, en op het
doodelijk verschrikt over een omgeworpen stoel,
verstuikte zich den voet en bleef als 't ware
roerloos op den grond liggen.
Het geheele vertrek was in minder dan vijf
minuten door de ontembare honden bijna vernield.
Eindelijk daagt er hulp op. De heer Paul treedt
de kamer binnen en heeft het geluk de blaffende
en vechtende honden tot bedaren te krijgen. Ge
holpen door een zijner vrienden die eveneens zijne
gelukwenschen kwam aanbieden, bracht hij de
geheele menagerie naar buiten in de vrije natuur.
Madame Betsy moest wegens den gewonden
voet het overige van den dag op de sofa door
brengen.
Den volgenden dag deed zij den notaris ont
bieden en liet haar testament veranderen ter name
van eene nicht die als onderwijzeres het brood
verdiende voor hare moeder, eene weduwe, en
voor hare broeders en zusters wier opvoeding
nog niet voltooid was. Deze lieden zeide zij aan
den notaris zullen mij ten minste niet door wilde
dieren laten verscheuren.
De koopman in honden wacht nog steeds op
het geld voor den keeshond aan den heer Maurits
geleverd.
AGITE MA NON AGITATE.
