NIEUWE
No. 294.
Donderdag 24 Juli 1879.
4e Jaargang.
Ons onderwijs.
BUITENLAND,
Hertog van Wellington.
Engeland.
België.
HAiRLIME mmVI.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlemj 0,85
Buiten Haarlem franco per post1,
Afzonderlijke Nummers0,06
Dit blad verschijnt:
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
AlNTU.hjiXRaT
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIÈN
Van 16 regels30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Avertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag
avond ingewacht.
Uitgevers KÜPPEKS LAUREY.
Wij hebben in ons vorig hoofdartikel,
zoo wij meenen, in alle opzichten bewezen
dat de liberalen, zoowel in ons dierbaar
vaderland als daarbuiten, de Kerk bestrij
dende in het tegengaan van haar invloed
op de school, daardoor onomstooteiijke be
wijzen geven dat hunne richting lijnrecht
staat tegenover den godsdienst. Wij heb
ben aangetoond dat het liberalisme de Kerk
wil 'treffen door de school en dat de zoo
hoogvereerde en geproclameerde vrijheid
alleen ten bate komt van de liberalen en dat zij
voor de Katholieken niets meer is dan een
wassen neus.
Het wachtwoord der libertijnen is en
blijft: verdrukking der Kerk door en met
alle middelen. Daarom dan ook is het de
plicht van alle geloovigen om te doen wat
in hunne macht en kracht is om in den
strijd van onze dagen manmoedig te vol
harden en pal te staan voor de aanvallen
van hen die het zich tot levenstaak heb-
heb gesteld de Kerk te belagen, te belas
teren en, ware het mogelijk, te doen val
len. Wij Katholieken mogen de handen
niet rustig in den schoot laten liggen en niet
wachten op de dingen die komen zullen.
Die alleen op hoop leeft, sterft van hon
ger. Neen volgens goddelijk gebod moe
ten wij zelf de handen aan den arbeid slaan
en handelen en werken tot wering van de
verderfelijke en alles vernietigende .begin
selen der radicale partij. Dan ook kunnen
wij met alle zekerheid, naar Gods uitspraak,
rekenen op hulp en steun en ten tijde op
een zekere overwinning.
Een der eerste en meest afdoende pro
testen tegen de beginselen der radicalen
is het zorgen voor Katholiek onderwijs.
Het is een heilige plicht die wij te vervul
len hebben, zorg te dragen met alle ons
ten dienste staande middelen dat er inrich
tingen verrijzen waar onze kinderen, die
dierbare panden ons door God geschonken
en toevertrouwd, godsdienstig worden on-
F E U1LLETON.
BRIEFPORT.
Vele jaren geleden maakte de dichter Cole
ridge eenzaam eene voetreis door de bergen en
langs de meren van Cumberland. Op zekeren dag,
terwijl hij in eene landelijke herberg het maal
gebruikte, kwam de postbode niet een brief voor
het dienstmeisje. Het port bedroeg twaalf stui
vers en het meisje, na spijtig den brief van
alle kanten bekeken te hebben, gaf hem aan den
bode terug, zeggende dat zij het port niet be
talen kon. De teerhartige dichter bood daarop
aan, de gevorderde som voor haar te voldoen:
eene mildheid die de maagd niet dan met weer
zin zich liet welgevallen. Toen nu de postbode
vertrokken was bleek het dat Coleridge zijn
shilling had weggeworpen, want de brief was
van binnen onbeschreven papier maar aan den
buitenkant had het meisje genoeg gehad. Immers
daarop stonden zekere teekenen gekrast, die haar
beduid hadden wat de afzender, haar broeder,
haar had willen melden, zonder dat zij genood
zaakt werd het hooge port te betalen. „Wij zijn
niet rijk genoeg," sprak zij, „om telkens, wanneer
wij iets van elkander hooren willen, daarvoor een
shilling te kunnen missen daarom hebben we deze
eenvoudige manier bedacht om met elkander te
correspondeeren."
derwezen. Wij zullen aan die scholen, aan
die inrichtingen onderwijzers toe te voegen
hebben die de ontvankelijke harten der
kinderen zullen vormen in het licht der
geopenbaarde goddelijke waarheden.
De Kerk is ten allen tijde geweest de
kweekster en beschermster der wetenschap
schappen. Die anders redeneert lastert Haar.
Van af hare stichting kan de Kerk bogen
op ontelbare geniën, op mannen die uit
muntten in de wetenschappen op elk ge
bied. Nimmer heeft zij zich gekant tegen
den vooruitgang der wetenschappen alleen
dan wanneer de menschelijke geest af
dwaalde van den waren weg en het schep
sel boven den Schepper wilde verheffen,
wauneer de dwaling eene apentheorie wilde
in de plaats stellen van het Scheppings-
dogina, dan heeft zij van hare macht ge
bruik gemaakt en in naam en naar 't ge
bod van haren goddelijken Stichter de val-
sche theoriën der wetenschap veroordeeld.
De Kerk wil ook beschaving. Die zulks
loochent is krankzinnig. Maar de Kerk
wil eene beschaving met God want eene
beschaving zonder God is op den duur
onmogelijk, onzinnig en ongerijmd. Aan
het natuurlijk licht zijner rede overgelaten,
ziet de mensch zoo gemakkelijk een dwaal
licht voor het licht der zon aan en doet
uitspraken over de kleuren, welke echter
slechts getuigen dat hij aan kleurenblind
heid lijdt.
Dank zij der goede zorgen onzer ziele-
herders en der stoffelijke bewijzen van
christelijke liefdadigheid ook van den kant
der geloovige leeken, bezitten wij in vele
parochiën flinke en naar de behoeften des
tijds, uitstekend ingerichte scholen waar,
door alleszins bevoegde en bekwame ou
derwijzers aan de kinderen een godsdien
stig onderwijs wordt verstrekt, waar zij
op uitstekende wijze onderricht ontvangen
in de wetenschappen die zij moeten beoe
fenen voor hun maatschappelijk bestaan,
maar waar ook tevens geleeraard wordt
dat de mensch naar Gods evenbeeld is ge-
Deze anecdote onthult ons een der taliooze
wijzen waarop er vóór 1839 toen het brief
port van Londen naar Woolwich of van Amster
dam naar Gouda meer bedroeg dan thans van
Europa naar San Francisco met brieven ge
smokkeld en geknoeid werd. De meeste lieden
hadden toen te kiezen tusschen twee: of niet te
schrijven of te trachten hun brieven bezorgd te krij
gen buiten het monopolie van de zoo dure posterij om.
In 1838 stond er in Engeland een man op,
die het verkeerde van het tot dusver gevolgde
stelsel inzag, en begreep hoe een gering briefport
een zegen voor de bevolking en eene milde bron
van inkomsten voor den staat worden zou.
Die man was Rowland Hill, aan wiens helderen
blik en voortvarendheid Groot-Brittannie het te
danken heeft dat het, lang vóór de andere landen
van Europa zich verheugen mocht in het stuivers
briefport.
Opmerkelijk en boven alle verwachting waren
de gevolgen van deze verandering. In 1838 (het
laatste jaar van het oude stelsel) bedroeg het
aantal brieven, in het Vereenigd Koninkrijk door
de posterij bezorgd, 76.000.000. In de jaren
van 1839 tot 1844 verdrievoudigde zich dit
cijfer. In 1863 beliep het reeds 642.000.000. En in
187778 was het gestegen tot niet minder dan
1.057,731.000. makende gemiddeld 32 stuks
brieven per hoofd der bevolking, en afwerpende voor
schapen, eene onsterfelijke ziel bezit en er
na dit leven nog een ander, een beter een
volmaakt leven bestaat en dat men reken
schap zal moeten afleggen van ziju han
del en wandel hier op aarde.
Die inrichtingen, die Katholieke scholen
te steunen en te doen bloeien, ziedaar eene
plicht van ieder weldenkend geloovige, eene
plicht zoo heilig, zoo noodzakelijk en zoo
door God verlangd dat het verzuim er van
eene onverantwoordelijke daad is die de
straffende hand des Almachtigen niet zal
ontgaan
Helaas er zijn nog altijd een aantal
ouders die om de een of andere beuzelach
tige, belachelijke en onhoudbare reden aan
hunne kinderen het godsdienstig ouderwijs
onthouden. Gebrek aan geloofsijver, ge
brek aan helder doorzicht, kleinhartigheid
en menschelijk opzicht, zijn wel de voor
naamste factoren die ingrijpend werken op
de onverantwoordelijke daden van ouders
die zich den eerenaam van Katholiek op
zulk eene ergernis gevende wijze onwaar
dig maken. Maar weet het wel ouders, uwe
handelwijze voert tot verwildering der jeugd
en eenmaal, maar dan wellicht te spade,
zult ge tot het ware besef komen en be
rouw gevoelen over uwe zwakheid, klein
hartigheid en lauwheid en over uwen angst
O O
voor de menschelijke ongenade, die trou
wens slechts hersenschimmig is.
't Betaamt den waren Christen niet al
leen het kwade te vermijden maar hij moet
ook het goede beoefenen.
Wat doen echter de ouders die, daar
waar zij in de gelegenheid zijn aan hunne
kinderen eeu godsdienstig onderwijs te ver
schaffen, opzettelijk en tegen beter weten
in, van de aangeboden gelegenheid geen
gebruik maken en hun kinderen liever zen
den naar de godsdienstlooze scholen? Zij
maken zich schuldig aan ondankbaarheid
en snijden voor hunne telgen den weg af
die hen leiden moet naar 't beter leven.
Zij zijn de moordenaars der kinderzielen
en op hen drukt de verantwoordelijkheid
de schatkist eene zuivere winst van 2,057,000.
Sir Sowland Hill is thans een 83-jarig grijs
aard. Men kan het dus niet te vroeg noemen,
nu hem onlangs voor zijn verdienstelijken arbeid
eene openlijke hulde werd gebracht door de toe
kenning van het eereburgerschap der stad Londen.
Een Engelsche boer was op zekeren dag op zijn
veld te arbeiden en zag eenige jagers te paard
over zijn land aankomen. Hij had een stuk land
waarover hij zeer was bezorgd, omdat de vruch
ten die er op groeiden zeer veel beloofden en
daarom beangst was, in geval de aankomende
jagers hunnen weg daardoor wilden kiezen, zulks
veel schade zoude ten gevolge hebben.
Daarom zond hij zijn zoon, een schrandere
jongen vau 14 jaren, er heen om den weg te
bewaren, hem gebiedende het hek te bewaken
en er niemand door te laten. De jongen deed
als hem bevolen was, en was juist bij het hek
toen de jagers daar kwamen, hem gebiedende te
openen. Dit bevel weigerde de jongen te gehoor
zamen, hun bekend makende het gebod van zijn
vader dien ik, zeide hij, in alle gevallen zal
gehoorzamen. Dreigementen en "achte woorden
door hen gebezigd, konden den jongen niet be
wegen om open te doen. hij bleef even onbe
weeglijk vast.
zoo deze voor 't eeuwig leven verloren gaan.
Laten we derhalve, zooveel het in
onze macht en kracht, is werken niet al
leen voor de stichting van Katholieke scho
len maar trachten we ook die inrichtin
gen te doen bloeien door onzen stoffelij-
ken steun en door onzen invloed aan te
wenden bij hen die tot heden verzuimden
een der eerste en der voornaamste ouder
plichten te volbrengen.
Ons geweten zegt het, 't gebod der naas
tenliefde eischt het!
Uit Midden-Azië komt het bericht, dat China
zich ten oorlog toerust tegen Rusland.
Uit New-York wordt dd. 17 Juli bericht, dat
de State of Virginia op reis van New-York naar
Glasgow door dikke mist misleid, den 12n Juli
op een zandbank in de nabijheid van IJsland
vergaan is. Drie vrouwen en vijf kinderen zijn bij
het ongeval omgekomen. De overige passagiers,
74 in getal, zijn gered.
Blijkens berichten uit Kaapstad van 4 dezer
was Chelmsford den 30 Juni tot op 10 mijlen
van Ulindi voortgerukt. Aan de boodschappers
van Cetawayo heeft hij verklaard, dat de vijan
delijkheden alleen zouden worden gestaakt wanneer
Cetawayo zijn eerste voorwaarden had aangeno
men. Wolseley is den 2 dezer te Port Dunford
aangekomen; 700 Zoeloes, met 600 stuks vee bij
zich, hebben zich aan de Engelschen overgegeven.
Omtrent de arrestatiën ter zake van de aan
plakbiljetten met bedreigingen tegen het leven
van den Koning komen vreemde dingen aan het
licht. Van Hamme die volgens de Etoile Beige
krankzinnig moet zijn en in hechtenis genomen
is als de dader, heet nu het werktuig der jezuïeten
te zijn.
Geheel Brussel is in beweging want Ni-
colaï, een leekenbroeder van het jezuïeten klooster
is in hechtenis genomen; hij de niets kwaads ver
moedende grijsaard zit in de gevangenis en dat
op aanwijzing van een gek of misschien een om
gekochte booswicht, een werktuig der loge. Wer
kelijk heeft men broeder Nicolai een verhoor doen
Middelerwijl kwam een aanzienlijk persoon
nader, en zeide op gebiedenden toon: „Mijn
jongen, gij ker.t mij niet. Ik ben de „Duke
of Wellingtou", die niet gewoon is tegenge
sproken te worden. Ik gebied u het hek te ont
sluiten, opdat ik en mijne vrienden er door kunnen."
De jongen ontdeed zich terstond van zijn muts
en stond blootshoofd voor het aangezicht van
den man, wien geheel Engeland eerde en zeide
met een vaste stem: „Ik ben verzekerd dat de
Hertog van Wellington van mij niet vordert dat
ik aan de stem mijner ouders ongehoorzaam ben. Ik
moet en zal dit hek gesloten houden, en niet
toelaten dat er eenig mensch door gaat, dan
met uitdrukkelijk verlof van mijn vader."
Grootelijks vergenoegd, nam de held zijn hoed
af en zeide: „Ik eer den man of jongen, die niet
door dreigementen of omkooping kan bewogen
worden om kwaad te doen. Met een armee van
zulke soldaten zoude ik niet alleen Frankrijk,
maar zelfs de wereld kunnen overwinnen."
En den jongen een souverein in de hand stop
pende, keerde hij zich om, gaf het paard de
sporen en reed weg, terwijl de jongen heenloopende,
zijn stem van blijdschap verhief, uitroepende:
Hoerah; Hoerah! Ik heb gedaan wat Napoleon
niet kon doen; Ik heb den Hertog van Wel
lington tegen gehouden.
