NIEUWE
No. 295.
Zondag 27 Juli 1879.
4c Jaargang.
Een mislukte proefneming.
0,06
Hspl
M4R1IM1 coram
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem
Buiten Haarlem franco per post.
Afzonderlijke Nummers
0,85
1-
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
"jffMAlN TIEN"DSarT-
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIEN
Van 1—6 regels30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Avertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag
avond ingewacht.
Uitgevers KÜPPERS bAUEEY.
Men zal zich herinneren met hoeveel
ophef indertijd werd gewezen op het voor
beeld van Rusland waar de emancipatie
der vrouw, zoo het heette, volkomen was.
Nergens ter wereld toch ging men zóó
ver met de gelijkstelling van vrouw en man,
vooral op het terrein van het begeven der
openbare betrekking.
De blauwkousen zagen dan ook naar het
land van den Noordschen kolossus, als naar
het Eden van vrouwelijke gelukzaligheid,
met zeker heimwee uit.
Er werd zelfs gedeclameerd, dat 't wel
een schande moest heeten voor het beschaafde
Westen, dat 't ruwere Noorden het geluk der
dames» zooveel krachtiger bevorderde dan
in de meer ontwikkelde Rijken van Europa.
Dat argument miste zijn uitwerking ook
hier te lande niet. Men beging immers ten
onzent ook de groote dwaasheid, om de
lieve schoonen» toe te laten bij de post
en telegraafdiensten.
De radicale regeering wilde zich blijkbaar
niet laten bluffen door het Noordsche
Gouvernement.
Te vergeefs deden zich tegen den bespot-
telijken maatregel eenige stemmen hooren.
Als de liberalen hun dwaasheden plegen,
kan het getuigenis van 't gezond verstand
geen ingang vinden.
Het liberalisme toonde zich diep bewogen
met het lot van de ongehuwde juffers, die
niet in vrouwelijke bezigheden een middel
van bestaan wilden zoeken; maar het bleef
onaandoenlijk voor de bezwaren, waarmee
duizenden jongelingen en mannen te kampen
hebben, om zich zulk een bestemming te
verzekeren, dat zij niet enkel kunnen voorzien
in hun persoonlijke behoeften, doch ook in
die van een gezin.
De vreemdsoortige humaniteit van de
vrijzinnigen rekende het voor de vrouw dus
beter, dat zij aan den man het brood uit
den mond neemt, dan dat, naar de orde
ning der Hoogste Wijsheid, de man de
broodwinner zij voor de vrouw.
Wat men ook in 't midden bracht, de
heeren vrijzinnigen lieten zich niet overtuigen;
de Minister Tak kwam niet van zijn besluit
terug.
FEUILLETON.
NATTE ZOMERS.
Zeker mag men den zomer van 1879 onder
de „natte Zomers,, rangschikken. Als zuster Anna
in 't tragisch sprookje van Blauwbaard zien
we met smachtend verlangen uit naar redding
en we koesteren nog het volste vertrouwen dat de
vruchten der aarde niet totaal zullen mislukken.
In een werk van Plorcntius Costerus predikant
te Hoorn van 16561703 getiteld: Neerlands
Vloek en Zegenwaarvan de zesde druk ver
scheen, werd de nationale vóór- en tegenspoed
toegeschreven aan goddelijke belooning en kas
tijdingen voor de deugden en zonden des volks.
Onder de goddelijke kastijdingen behooren
in de eerste plaats de rampen van oorlog,
besmettelijke ziekten en dergelijken maar
als bewoner van een stad van koophandel
en zeevaart gelegen in een streek van landbouw
en veeteelt, had de schrijver ook een open oog,
voor de rampen van storm en onvveder, koude
Zoo zette Nederland de eerste schrede op
eeu weg waarop men in Noord-Amerika
en Rusland merkwaardige overeenkomst
tusschen de republiek en de autocratie!
reeds belangrijk gevorderd was.
Eu niet enkel bij de post- en telegraaf
diensten maakten de Russische dames furore.
Ook de academiën in het rijk van den
Czaar werden zeer druk door vrouwelijke
studenten bezocht.
De bevrijding» der vrouw scheen in
Rusland de bevrijding der boeren al3 op
den voet te volgen.
Heerlijke illusie voor de verdrukte»
vrouwen overal, ook in ons vaderland; schoone
uitzichten in de toekomst, welke door zulk
een feit voor alle dames, die met haar
tegenwoordige roeping ontevreden zijn,
moesten geopend worden
Doch ziet, daar worden verontrustende
tijdingen nopens de woelingen en uitspat
tingen van het nihilisme in Rusland ver
nomen.
Moorden en brandstichtingen zijn aan de
orde van den dag en den nacht.
De grootwaardigheids-bekleeders worden
onophoudelijk met pistool en dolk bedreigd;
al wie zich niet met het nihilisme, in 't
verborgen willen inlaten, verkeeren voort
durend in een staat van leveusbeleg.
Vormelijk regeert nog wel de Czaar,
maar feitelijk het uitvoerend comité der
nihilisten.
Rampzalige toestand
Geen wonder, dat de regeeriug bedacht
werd op het nemen van krachtige maatre
gelen ter bescherming van het gezag en van
de openbare veiligheid.
't Bleek echter al spoedig dat dit gemak
kelijker was gezegd dan gedaan.
En 't ergst van alles was daarbij nog
wel de omstandigheid dat de geëmanci
peerde dames zulk een jammerlijke rol
bij die revolutionaire woelingen vervul
den.
Bijkans geen enkele samenzwering, welke
ontdekt werd of er waren dames» bij be
trokken.
Het spreekt van zelf dat de practische
bestrijding van het nihilisme door die
vrouwelijke medeplichtigheid zeer werd be
moeilijkt.
winters en heets zomers.
Ook natte Zomers ontgingen zijne aandacht niet.
„Als wij," zoo zegt hij,„ ook saten in Gods
„huvs, en in ouse eigene huysen, en hoorden
„dat gestaadig gedruys des regens dag op dag,
en bedachten dat droevig bederf des gewas het
„welke daar uyt volgde, het was min nog meer
„als of het water ons op het herte viel soo dat
„de koude grillen ons langs de ruggen liepen."
De Zomer van 1879 maakt op ons ongeveer
denzelfden indruk en, terwijl wij ons opsluiten
in onze woningen, bijna even kil en vochtig als
de natuur daar buiten, vragen wij aan de oor
konden des onheils, of er vóór ons meer zulke
ongunstige en onaangename jaren geweest zijn.
Helaas ja!
In het jaar 1519, om enkele voorbeelden te
noemen, regende het van Vrouwendag tot Sint
Michiel (2 Februari tot 29 September) toe, „dies
„'t land vol waters werd, en de beesten moes-
„tcn veel vroeger op stal, als gewoonlijk is."
In het jaar 1555 was het zulk een vochtige
zomer, dat men het hooi en koren ter nauwer-
Meermalen gebeurde het, dat de Nihilisten
onvervolgd bleveu, omdat de militaire be
velhebber, met de uitvoering der strenge
bevelen belast, tot de ervaring kwam dat
zijn eigen dochters tot de verbondenen»
behoorden
Langs dien weg kon het geschieden dat
vele misdaden ongestraft werden gelaten.
Zoo zou 't nog jaren gebleven zijnware
niet een feit gepleegd, waaruit de onver-
biddelijkste oorlogsverklaring van het ni
hilisme noodwendig volgde.
Wij bedoelen den moordaanslag op Keizer
Alexander. Dat was de druppel, die den
beker deed overloopen.
Van toen ging men inderdaad tot de
enei'gieke bestrijding van 't nihilisme over'.
De politie verlangde onbeperkte volmacht;
de nihilisten werden als het ware vogelvrij
verklaard.
't Ligt buiten ons tegenwoordig bestek,
de vraag te onderzoekenin hoever het
Russische Gouvernement de veiligheid en
zekerheid des Rijks enkel door de politie
zal kunnen waarborgen.
Naar ons oordeel behoort daartoe iets
anders, namelijk: meer gestrengheid tegen
over de revolutiemannenmaar waarachtig
vrijheidlievend tegenover de goedgezinden;
van die politiek zouden wij meer heil voor
Rusland verwachtendan van de politie
alléén.
Dit vraagstuk laten wij evenwel rusten.
Thans willen wij er op wijzeuhoe bij de
nasporingen, allerwege in den lande ge
daan het feit nog te duidelijker aan 't licht
kwamwaarop wij reeds zoo even wezen
namelijk ditdat de lieve damesde ge-
ëmancipeerdende ailerge vaarlijkste dema
gogen waren.
Zulk een ontdekkiug moest wel ongun
stig terugwerken op de verdere doorzetting
van de bevrijding» der vrouw.
Eerst werd der dames verboden student»
te zijnen laatstelijk nam de Regeering het
besluit, om met lo September alle vrou
welijke beambten bij de post en telegraaf
dienst, ongeveer een 4000 tal, dood een
voudig te ontslaan
Welk een slag voor de dweepsters en
dweepers met de emancipatie-idee!
De danies staatsgevaarlijk.Dat is dus
nood kon inzamelen, en van Aprii tot December
verscheen er zelden een dag zonder vochtigheid.
„De Zomer van 1562 was sonderling regen
achtig en dierhalven seer schadelijk voor de
„landlieden, want het hoy verdierf meest op 't
„veld, en deur dien dat het voeder niet goed
„was, storven naderhand veel koeyen in den win-
„ter! 't. Saed ook dat hier te lande viel liadde
„seer weyuig in, en dogt niet om alleene gebak-
„ken te worden, overmits het niet aan malkan-
fleren kleven wilde; moest dierhalven altijd met
„een seekere quantiteyt Oostersche kooren ver
mengt wesen".
Niet beter was het in 1608. Ouze Hoornsche
Kronijkschrijver geeft van dit jaar een relaas,
dat ons vooral aan onzen tegenwoordigen zomer
doet denken.
„In den voortijd," zegt hij, „als 't ijs nu weg
„gedoyt was, hield het weder zich noch soo
„koud dat het scheen, of de wafmte niet weder
„in de lucht konde komen. De somer was ook
„bijkans anders niet dan een stage regen: dies
„het gewas overal sonderling sober was, en werd
niet, om in de taal der libertijnen te spre
ken de zwarte Internationalemaar de
schoone Internationale.
Men had gedacht een element van liefde
en vrede, van zachtheid en bekoorlijkheid
in den staatsdienst te brengendochhelaas
men haalde het paard van Troye binnen.
Wel verre van toonbeelden van volg
zaamheid en onderworpenheid te zijn, be
wezen de «dames» afschrikwekkende voor
beelden van revolutionair verzet.
Wat ons betreft, wij werden door dat
verschijnsel volstrekt niet verrast.
De vrouw is een engel, als men haar
laat in den kring, door God haar aange
wezen. Zij wordt onmiddellijk duivelin, als
zij zich tegen de Goddelijke ordonnantiën
verzet en dus de grenzen overschrijdt, haar
bij haar bestemming gesteld.
Een hulpe te wezen tegenover den man
in 't stille huisvertrek voor haar echtge
noot en kroost te zorgen en te arbeiden
in 't nog stiller bidvertrek voor hen tot
God 't hart te verheffen en Diens zegen
voor 't gezin af te smeeken, alzoo een
hoogere wijding aan 't huwelijksleven te
schenken: dat is de heerlijke roeping der
vrouw; daar aan beantwoordende, is zij in
waarheid een zegen voor haar kring, een
sieraad en steun der maatschappijeen vas
tigheid mede voor de Kerk des Hee
ren.
Een Martha te worden in bedrijvigheid
en een Maria in nederige Godsverheerlij
king: dat ideaal is vrij wat uitlokkender
vrij wat christelijker bovenaldan een on
natuurlijke, onchristelijke emancipatie.
't Geen in Rusland aanschouwd wordt
zal zich met der tijd overal voordoenwaar
men ter kwader uur het pad insloeg, dat
zoowel Russische vrouwen en jonkvrouwen
ten verderve voerde.
Moge het zedelijk nadeel, daar geleden,
voor andere Staten, ook voor ons Va
derland ten voordeel worden
Laten wij winst doen met het verlies,
elders betreurd. Hier werd nog maar één
schrede gezet op der uoodlottigen weg. Dat
men spoedig terugkeerehet zou een groote
weldaad zijn der maatschappijwelker kroon
de beminnelijke vrouw isdoor de Regeering
bewezen
„het suyvel seer dier, noch verre boven den prijs
„van 't jaar 1601: soo dat de ton butter gaauw
„op 112 gulden, en die goed was noch hooger:
„de kaes op de markt tot boven 13 gulden.
„Dit heb ik tot een nieuwigheyd gestelt als
„noyt te vooren in onze stad gebeurt zijnde, en
„of God beliefde misschien noyt hierna sullende
gebeuren.
Maar vooral het jaar 1621 was met het oog op de
weersgesteldheid, een merkwaardig jaar. In het
laatst van Januari vroor het tot half Febru
ari zoo hevig, dat het op de straat niet uit te
houden was, veel minder op de buiten wegen en
verscheiden menschen werden dood gevonden
en vele leden schade aan handen en aangezicht.
„Geen ding konde soo in de kelders als bij het
„vijer gebergt werden, of het vroos stijf, zelfs
„niet de wijnen, asijnen en andere dingen, die
„niet ligt bevriesen. Alle vreemde kruiden, die
„de harde winter van 't jaer acht nog ge-
„spaart hadde geraekten om den hals,
„tot groote moeyenisse van de harbaristen."
W ordt vervolgd.)
