NIEUWE
No, 326.
Donderdag 13 November 1879.
4e Jaargang.
MH}
De Onderwijswet Ferry.
BUITENLAND.
0,06
li'
De Familie Choisel.
Engeland.
België.
Frankrijk.
Sp anj e.
Duitschland.
KMRLIME (IIIRUT.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem
Buiten Haarlem franco per post.
Afzonderlijke Nummers
f 0,85
1
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG enZATERD AG.
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
KAÏNTIEND Hui
wiM'
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Van 16 regels30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Avertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag
avond ingewacht.
Uitgevers KÜPPERS LAUEEY.
De radicalen in Frankrijk, wier streven
het is de Katholieke Kerk zooveel mogelijk
te bemoeilijken, zoo niet geheel aan banden
te leggen, kraaiden reeds victorie, toen de
onderwijswet Ferry, met haar berucht art.
7, door de Kamer der Afgevaardigden werd
aangenomen, 't Was daarom een vreeselij-
ke streep door de rekening der radicale
schreeuwers, toen Jules Simon zich mon
deling en schriftelijk krachtig tegen meer
genoemd art. 7 verzette, waardoor hij den
minister Ferry en diens aanhang een ge-
duchten kaakslag toebracht. Te vergeefs
poogde men door dagbladartikelen en volks-
demonstratiën den moedigen Jules Simon,
hoezeer zelf een der corypkeëu der ultra
liberalen, vrees aan te jagen; hij bleef zich
gelijk en verwierp 't berucht art. 7 der
onderwijswet Ferry uit naam der vrijheid,
welke hij niet alleen de Regeering maar
ook aan de Kerk wenscht te verzekeren.
Jules Simon wil geen wet met twee on
gelijke maten, maar vordert gerechtigheid
voor Staat en Kerk beiden.
De minister Ferry bedacht nu een mid
del om pressie op de stemming der leden
van den Senaat uit te oefenen, en met dit
doel schonk hij aan de algemeene raden,
bij ons Provinciale Staten geheeten, ver
lof de onderwijskwestie in behandeling te
nemen, denkende dat deze toegevendheid
zijnerzijds een goedkeurend votum der al
gemeene raden ten gevolge zou hebben.
De mijn echter is verkeerd gesprongen
en heeft eene uitkomst opgeleverd geheel
in strijd met de hoog gespannen verwach
tingen des ministers. De groote meerder-
o o
heid der algemeene raden namelijk heeft
de strekking van meergenoemd artikel 7
scherp veroordeeld en daardoor de tegen
standers der radicalen en der anti-clerica-
le pers met nieuwen moed bezield. Wel
pogen de vleiers en volgelingen des mi
nisters de uitspraak der algemeene raden
als van geen groot gewicht voor te stel
len, doch dit is niets anders dan een doek
je voor het bloeden, te baat genomen om
de onnadenkende menigte zand in de oogen
te strooien. Hun streven herinnert aau den
vos in de fabel, die de druiven zuur noemde,
FEUILLETON.
I.
Vervolg.
Het edikt van den drie en twintigsten Februa
ri gebiedt eene lichting van driemaalhonderd
duizend man. Op deze wijze zullen de nuttigste
leden der huisgezinnen weggerukt worden, en
waarom! Om de bevelen van monsters te volvoe
ren, om zich voor eene zaak op te offeren, waar
van ons de gedachte alleen doet sidderen. Dan,
dit zal niet geschieden! Men is gereed de wape
nen tegen de onderdrukkers des vaderlands te
keeren! Gigot d'Elbée, Bonchamp, Lescure, La
Rochejacquelin, Stofflet, Cathelineau en Charette
zijn de aanvoerders; een geheel eensdenkend volk
vormt het leger. Met een goeden geest bezield,
ondersteund door de gunstige ligging van het
terrein en aangespoord door de tijdsomstandig
heden, zal men weldra toonen, dat de wapenen
niet te vergeefs zijn opgevat.
wijl ze te hoog hingen om ze te be
springen.
De minister Ferry heeft echter den lij
denskelk nog niet tot den bodem geledigd.
O O <3
Een nieuwe, geduchte kampvechter is in
het strijdperk getreden in den persoon van
het academielid Littré, een man door som
migen als atheïst uitgekreten en dus niet
verdacht als van kerkelijke inspiratiën be
zield te zijn. Deze geleerde, die bij de let
terkundige wereld hoog staat aangeschre
ven, valt het art. 7 der wet op het hoo-
ger onderwijs met zulke geduchte tegen
argumenten aan, dat de radicalen onmach
tig om de bedenkingen van den heer Lit
tré te wederleggen, van woede knarsetan-
O O
den en niets anders vermogen te doen dan
den nieuwen kampvechter met hoon en
smaad te overladen.
Het onpartijdig en denkend publiek wordt
veuwel door schelden en razen niet op
den dwaalweg gebracht; het beseft dat eene
zaak, welke door zulke verachtelijke mid
delen gesteund en geschraagd wordt, zich
zelve veroordeelt en voor geene verdedi
ging vatbaar is. Gedachtig aan het: al is
de leugen nog zoo snel. de waarheid ach-
O
terhaalt haar wel, neemt 't aantal bestrij
ders der wet op het hooger ouderwijs in
Frankrijk als met den dag toe, waardoor
de positie van den betrokken minister gaan
deweg moeielijker wordt.
De strijd nopens het onderwijs is thans
in vele staten aan de orde van den dag.
Zoowel in ons vaderland als in België be
staan twee verschillende stroomingen, van
welke de eene neutraal, de andere op den
godsdienst gegrond onderricht verlangt. In
Duitschland zijn de rapporten over het
neutraal onderwijs, zoowel door Katholie
ken als Protestanten uitgebracht, verre van
gunstig. Beiden beweren, dat de neutrale
school het ongeloof in de hand werkt en
een nadeeligen invloed op de zedelijkheid
uitoefent, zoowel bij het onderwijzend per
soneel als bij de schoolgaande kinderen.
Vele stemmen verheffen zich daar tot her
stel van 't confessioneel onderricht, dat
vroeger zulke weldadige vruchten in Duitsch
land afwierp, en aan hetwelk in der tijd
de onafgebroken zegepralen werden toege
schreven door Germanje's zonen op de bloe-
Ik wenschte mijne heeren, met u de middelen
te beramen, welke kunnen aangewend worden,
om onze dappere landgenooten in de Vendée ter
hulp te komen en de schaar van het katholieke
leger te vergrooten. Ik verlang uwe medewer
king, en twijfel niet of gij allen zult in het belang
van godsdienst en vrijheid, met al uw vermogen
den rechtvaardigen strijd, welke men voeren zal,
ondersteunen.
Zoowel uit een staatkundig als uit een zede-
kundig oogpunt beschouwd, is het oogenblik van
handelen gekomen; de worstelingen der partijen
in den boezem der nationale conventie zelve, de
oorlogsverklaring aan Engeland en aan den erf
stadhouder der Vereenigde Nederlanden; de ver
overing van Luik, de inneming van Aken, het
ontzet van Maastricht door de Oostenrijkers; het
verlies der vestingen Roermond en St. Michel,
welke den Pruisen in handen zijn gevallen, hou
den aller aandacht geboeid; en een vijand, die
zich op het eigen grondgebied der republiek ver
heft, zal niet dien wederstand ontmoeten, welken
de conventie, bij e«n langer wachten, ter harer
dige slagvelden in Frankrijk behaald. Kei
zer Wilhelm heeft herhaaldelijk aan de
onderwijzers van Berlijn te kennen gege
ven, dat zij 't onderricht van den gods
dienst krachtiger ter hand moeten nemen
en op de verwildering gewezen, welke on
der de verschillende standen der maatschap
pij wordt waargenomen, en welke door den
grijzen monarch als de vrucht van gebrek
aan godsdienstzin wordt gekwalificeerd.
Ook lord Beaconsfield, Engelana's eer
ste Minister, op het congres te Berlijn
»Nathan der Weise« genaamd, heeftopen-
lijk verklaard, dan hij liever geen onder
wijs zou wenschen, dan een zoodanig, waar
niet aan de jeugd werd ingeprent dat
eene al wijze Voorzienigheid de wereldge
beurtenissen regelt en bestuurt.
Wij hebben 't vorenstaande aangehaald
om 't bewijs te leveren, dat er invloedrij
ke en wetenschappelijke mannen te over
worden gevonden, die wars zijn van 't ra
dicale beginsel om alles wat naar godsdienst
O O
zweemt uit de school te verbannen. In
België ziet men honderde onderwijzers en
onderwijzeressen den staatsdienst vaarwel
zeggen om hunne krachten en talenten aan
de bizondere school te wijden, welke de
anti-revolutionnairen ten onzent de school
met den bijbel noemen. De onderwijskwes
tie is ook in ons Vaderland nog evenmin
uitgestreden als de oorlog met Atjeh uit
gevochten is; doch wij verheugen ons in
eene worsteling van denkbeelden, welke
eindelijk tot resultaat moet hebben, dat
waarheid en recht geëerbiedigd zullen wor
den, en dat alle burgers in den Staat een
gelijk aandeel in de lusten en lasten zul
len verkrijgen, waarop zij allen, als zonen
van hetzelfde Vaderland, eene gelijke aan
spraak hebben.
De eigenaars der ijzerwerken in een belang
rijk district van Cleveland, waar onlangs mede
de zaken stilstonden, hebben aan een deel van
lnin werkvolk eene onmiddellijke loonsverhooging
van 10 pet. toegestaan.
Voor de politie-rechtbank te Lambeth (Lon
den) stonden Vincent en Albert Jaukowski, The-
ophile Dombrowski en Martha Seymour te recht,
beschikking zou kunnen wenden.
Laat ons dus gebruik maken van de gebeur
tenissen, welke hebben plaats gehad, en weldra
zullen zij, die bij het toonen hunner gehechtheid
aan den vei moorden koning, zich in de duister
nis en de eenzaamheid moeten verschuilen, met
opgeheven vizier mogen spreken. Dan zal de par
tij, wtlke thans als eene rooverhorde ter sluiks
moet vergaderen, voor hot aanschijn der wereld
toonen, dat alle deugd en billijkheid nog niet uit
Frankrijk gebannen is!
Een kreet van goedkeuring ontsnapte aan
slier monden; doch onwillekeurig verstomde
die, toen er hevig tegen de deur geklopt
werd.
Wat is er, vroeg Choisel?
Vlucht, antwoordde de stem van buiten,
gij zijt verraden; binnen tien minuten zullen dc
gendarmes hier zijn.
Wij zullen ons verzetten, riep iemand der
vergadering.
Beproef het niet, sprak een ander, het zou
voor slechts korten tijd helpen.
onder de aanklacht van in het bezit te zijn van
persen, en andere toestellen voor de vervaardiging
van Russische banknoten (papieren roebels), be
nevens van eene hoeveelheid valsche biljetten. De
aangeklaagden waren op verzoek van de Russi
sche Regeerir.g in hechtenis genomen en voor het
gerecht gebracht.
Nadat de detectivesdie de aangeklaagden ge
arresteerd hadden, in verhoor waren genomen,
werd de uitspraak bepaald op den 13n dezer.
De gemeenteraad van Brugge gaat onvermoeid
voort de schoolwet op het nauwkeurigst toe te
jtassen. Zoo heeft hij in zijne laatste zitting 51
kinderen van de Gemeentescholen verwijderd,
welke in naburige gemeenten thuis behooren,
151 kinderen, die nog geen 6 jaar oud, en 54
die ouder dan 14 jaar zijn. Op deze wijze zijn
weder 256 leerlingen uit de openbare scholen
verdreven.
Men ziet hieruit dat een Gemeenteraad, ook
bij trouwe opvolging der wet, het een liberaal
minister nog al lastig maken kan.
Tegen den gewezen luitenant Köchlin, zwager
van den polilieprefect Andreaux, is een rechtsver
volging ingesteld, omdat hij zijn bloedverwant
Liebenberg den 13en October in een duel zulk
een zware wond heeft toegebracht, dat deze tien
dagen later is overleden.
De Raad van beheer van de Banque Europe-
enne heeft aan het publiek bekend gemaakt, dat
de heer Philippart niet meer deel uitmaakt van
dien Raad en dat de heer Alfred Blanche tot
voorzitter van dat eollegie is benoemd.
De vergadering van aandeelhouders zal te Brus
sel bijeenkomen.
Aan de werkstaking der huistimmerlieden
hoopt men deze week een einde te zien komen,
wat geheel in het belang der werkstakers zal
zijn, die door hun stijfhoofdigheid grootendeels
tot den bedelstaf zijn gebracht.
Een officiëele dépêche uit Havana meldt, dat
invloedrijke bladen en personen in de kolonie het
ontwerp van het ministerie over de afschaffing
der slavernij goedkeuren.
In het wetsontwerp op den verkoop van sterke
dranken in Pruisen wordt onder anderen bepaald,
dat wie sterken drank, onverschillig van welken
aard, te koop heeft om voor dadelijk verbruik
ter plaatse te worden gedronken, alsook ieder die
zoodanige dranken in het klein verkoopt, nevens
de bestaande belasting op de uitoefening van het
Mijne he.tren, zeide de graaf, vlucht
allen langs deze zijdeur, dan bevindt gij u da
delijk in een mastbosch; het hout en de duis
ternis zullen u voor het oog der soldaten ver
bergen.
In 's Hemels naam haast u, fluisterde de
knecht door het sleutelgat.
Gij zult ons volgen, sprak de markies de
Saintville, zijn vriend de hand drukkende.
Ik kom, antwoordde hij; maar spoed u, of
het is te laat. Er zijn nog papieren, welke ik wil
trachten te redden.
Allen verlieten het vertrek met uitzondering
van Choisel, die haastig eene kast opende en er
een koffertje uitnam. Hij stak er den sleutel in,
maar kon het slot niet openen. Schielijk greep
hij een stuk ijzer, dat op den grond lag, waar
mede het hem, na herhaalde pogingen, gelukte,
het deksel te doen springen. Terwijl hij er een
paket brieven uitnam en bij zich stak, werd er
weder geklopt.
Wordt vervolgd.)
