NIEUWE
No. 334.
Donderdag 11 December 1870.
4c Jaargang.
von Bismarck en de partijen.
BUITENLAND.
0,85
0,06
De Familie Choisel.
Engeland.
Duiitscklaiid.
Frankrijk.
HAARIMSCHÏ COURANT.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem
Buiten Haarlem franco per post.
Afzonderlijke Nummers
1-
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
v
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIEN
Van 16 regels30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
worden uiterlijk Dinsdag- en V r ij d a g
avond ingewacht.
Uitgevers KÜPPERS LAUREY.
Avertentiën
Men heeft dikwijls gezegd, dat von Bis
marck meer talent aan den dag legt in
de buiteulandsche dan in de binnenland-
sche politiek, 't Zou echter wellicht juister
zijn, als men zeide: von Bismarck is een
diplomaat die zoowel op het eene als op
het andere veld arbeidt met dezelfde mid
delen. Rusland, Frankrijk, Engeland en
Oostenrijk zijn voor hem schaakfiguren
die hij, de eene tegen de andere, opspeelt.
En wat zijn de partijen in het parlement
voor hem anders?
Of de zaken, die von Bismarck in de
binnenlandsche politiek te voorschijn doet
komen, goed of slecht zijn, zullen we thans
niet onderzoeken. In 't algemeen kan men
zeggen, dat ook de slechtste Minister nu
en dan eene goede daad verricht en dat
ook de beste Minister van tijd tot tijd eene
dwaasheid begaat. Zoo wisselt zich dan
ook in de binnenlandsche politiek van prins
von Bismarck, het goede met het kwade af.
Zijn Culturkampf b. v. was een groote fout,
zijne herstelling van de beschermende rech
ten, een uitmuntende actie voor Duitsch-
laud. Door zijne staatkundige producten
onderscheidt hij zich dus niet van andere
Ministers van wie er twaalf, somtijds der
tien, in een dozij n gaan. Maar de aard en
de wijze zijner politiek is eene eigenaar
dige, vermits hij de diplomatieke kunst
met haar verdeel en heersch« en alle
andere kunstgrepen op het binnenlandsche
partij-gewoel toepast.
Hieruit volgt natuurlijk dat de Rijks
kanselier eene bepaalde, zelfstandige meer
derheid in het parlement niet verdragen
kan. Wij hebben hiervan twee proeven
ondervonden. De conservatieven waren tot
1873 de toongevende partij in den Land
dag. Prins von Bismarck verdeelde en ver
nietigde haar. Hij haalde toen eene libe
rale meerderheid binnen en ontdekte al
zeer spoedig dat hij uit den regen in den
drop was gekomen. Gij zijt immers op
mijn naam gekozen,riep hij hen toe,
toen zij zich, tot zijne groote ergernis, tot
eene doortastende oppositie formeerden.
De liberale partij heeft tegenwoordig de
minderheid, de conservatieve is sterker ge-
FE UIL LE F O N.
III.
Vervolg.
Het weinige dat er van ter mijner kennis
is gekomen, wil ik u gaarne mededeelen: zoodra
men riep, dat er verraad was, vluchtten wij, maar
de graaf bleef om eenige papieren te redden; wat
er toen omging, is mij onbekend, want wij waren
in een naburig bosch verscholen. Maar toen ik
later in stilte naar huis keerde, hoorde ik twee
paarden achter mij; ik zag om, en herkende bij
het maanlicht uwen echtgenoot; wie de andere
was, weet ik niet. Hij hield zijn schuimend paard
stil, en fluisterde mij toe; zeg dat ik aangehou
den, maar weder in vrijheid ben. Ik zal naar
Engeland zoeken te komen; raad de familie aan
om ook spoedig Frankrijk te verlaten, zij zullen
in Parijs niet meer veilig zijn. Toen drukte hij
mij de hand, en vlug als de wind snelden de
worden, maar geen van beiden is zoo sterk,
dat zij zich de heerschappij kan aanmati
gen. Want in het midden zit eene zelf
standige, zekere en onwankelbare partij,
het Centrum. Dit laatste is voor der: Rijks
kanselier niet aangenaam; hij heeft al het
mogelijke aangewend om de kracht en
macht dezer fractie te breken, maar het
is hem niet gelukt. Hij heeft echter in
zijne buitenlandsclie politiek geleerd, het
onaangename, dat niet uit den weg kan
geruimd worden, met geduld en waardig
heid te dragen, faire bonne mine a mauvais
jeuja zelfs het minder aangename voor
zijn doel dienstbaar te maken.
Terwijl von Bismarck op deze wijze met
het Centrum in zijne plannen rekening
houdt, komt hij tot eene verdeeling der
partij-krachten, zoo als hij niet beter voor
zijn doel wenschen kan. Er bestaat dus
geen geprononceerde meerderheid in het
parlement, maar de Rijks-kanselier heeft
het in zijne macht om, telkens wanneer
het hem noodzakelijk schijnt, de gewenschte
meerderheid uit twee of drie partijen te
formeeren.
;t Gaat dus precies, als reeds vóór de
verkiezingen in Duitschland werd voorspeld.
Als het Centrum en de conservatieven in
alle punten homogeen waren, dan zouden
die twee fractiën het gansche parlement
en daardoor de wetgeving in de hand heb
ben. Maar dat wil von Bismarck niet en
de nationaal-liberalen zouden het ook on
gaarne zien. Zij zochten nu het Centrum
te isoleeren, dat wil zeggen, zij toonden
zich wat de hoofdpunten aangaat uiterst
beleefd en voorkomend voor de conserva
tieven, zoodat de Minister en ook de rech
ter zijde de stemmen van het Centrum
konden missen. En op deze wijze komt
von Bismarck, door eene conservatief-libe-
rale meerderheid, aan de millioenen die
hij noodig hoeft voor het aankoopen dei-
spoorwegen van particuliere maatschap
pijen.
Maar nu komt het tweede voorname
artikel in de binnenlandsche politiek, de
sehool-questie. Hierin zijn de liberalen niet
zoo toegeeflijk en kunnen dit ook onmo
gelijk worden. Yon Bismarck zit echter
ook met deze zaak niet verlegen. Fluks
ruiters voort. Nog eenige oogenblikken hoorde ik
den hoefslag der paarden op den straatweg, ik zag
hen van den grooten weg afrijden en eindelek
verdwenen zij achter eenige boomen. Hoe de graaf
in vrijheid is gekomen, is mij dus onbekend; maar
genoeg, hij is uit de macht der repubikeinen
verlost.
De Hemel geve, dat Choisel veilig buiten
Frankrijk mag komen.
Wees gerust mevrouw, zeker heeft hij den
weg naar Calais genomen. Het is, dit beken ik,
wel moeilijk om naar Engeland te geraken, maar
voor eene goede som zal de een of andere sluik
handelaar wel middel vinden, om er hem te bren
gen. Buiten Parijs heeft hij nu nog geen gevaar;
want al zond men ook dadelijk estafettes in alle
richtingen uit, dan is hij die toch twaalf yren
vooruit en misschien reeds scheep, eer men in
de departementen de tijding zijner vlucht kan
weten. Nu blijft mij nog één punt der zending
te vervullen, namelijk: om u aan te raden zoo
spoedig mogelijk uit Parijs te vertrekken.
O mijnheer, wij zullen dit stipt nakomen,
al hetgeen
derheid
heeft hij eene nieuwe meerderheid gevormd,
want het Centrum en de conservatieven
moeten natuurlijk den heer von Puttka-
mer ondersteunen, zoolang deze Minister
front maakt tecren de neutrale school.
O
Bij de beraadslagingen der commissie over
de petitie uit Elbingen stond de meerder
heid van von Puttkamer met elf stemmen
tegen de tien stemmen der liberalen en
vrije conservatieven. Zoo krijgt von Bis
marck door zijn sluw diplomatiek beleid
hij verlangt. De eene meer-
geeft hem de spoorwegen, de an
dere de scholen. En wie weet of hij niet
op eene derde meerderheid zint, als het
wellicht noodig is, tegen te ver strekken
de eischen der rechten op politiek gebied
der liberalen en van het Centrum, een te
genwicht te plaatsen. Wat heeft die zon
derlinge toestand in Duitschland te betee-
kenen? Niets anders, dan dat het volk in
zijne groote niet-katholieke meerderheid
geen eigen politieken wil heeft, maar aan
prins von Bismarck de binnen- en bui
tenlandsclie politiek afstaat. Het Centrum
weet, wat het wil, evenzoo eenige oud-
couservatieven. De Fortschritts-partij weet
ook nagenoeg wat zij niet wil. De overi
ge partijen zijn min oi meer op den naam
van von Bismarck gekozen en gehoorza
men aan den wil van den Rijkskanselier.
Dit hebben we meermalen in den loop dei-
gebeurtenissen kunnen waarnemen.
Wat moet nu hier gedaan worden. Het
Centrum heeft in vereeniging met de Po
len slechts een vierde van de stemmen in
den Landdag. Het kan dus met eigen krach
ten niets uitvoeren tegen de vereenigde
O O
partij of tegen Prins von Bismarck. Er
blijft dus niets anders over dan met wijs
heid zijne stemmen dan te doen gelden,
wanneer de andere partijen het met elkaar
niet eens zijn. En gelukkig is dit het ge
val met de school-questie, die belangrijker
is dan de spoorweg-aangplegenheid. Overi
gens moet die fractie zich bepalen door
verbeterings-voorstellen, redevoeringen enz.
een mogelijken invloed te verkrijgen op den
gang der wetgeving en het algemeen be
stuur. Wat. niet te veranderen is, moet
men laten zoo als het bestaat. Overigens zal
het Centrum wel doen in één opzicht het
en spoedig, zelfs als bet kan, nog beden de stad
verlaten. Ik wenschte zoo vurig om bij Cboisel
te zijn; de heer Cbalon zal wel zoo goed wezen,
de zorg der reispassen op zich te nemen.
Volgaarne, maar ik vrees voor weigering.
er is, vervolgde Gustaaf, na een oogenblik uaden-
kens, misschien wel gelegenheid om te vertrekken,
vele lieden reizen met passen, waarop hun
naam niet staat; ik zal doen wat ik kan.
Wie zou er bij vader geweest zijn, toen hij
vluchtte? vroeg Henriette en zag door het raam
op de woelige straat.
Ongetwijfeld Gerard, want andeis was hij
reeds hier geweest.
Ik veronderstel het ook, en is dit zóó, dan
heeft hij een getrouwen reismakker en zelfs
iemand, die hem des noods bijstand zou bieden,
want hij is zeer aan de familie gehecht.
De heer de Saintville vertoefde nog eenigen
tijd, om moeder en dochter moed in te boeze
men, nam vervolgens afscheid en vertrok.
Beurtelings door hoop en vrees geslingerd,
maakten de aanwezigen elkander met hunne we-
voorbeeld van den Rijkskanselier te volgen,
namelijk: profiteereu wanneer zich de een
of andere gunstige gelegenheid voordoet.
Of deze toestand der partij-verwarring
en de almacht van von Bismarck te be
jammeren zijn? Wij betwijfelen zulks. Yan
twee kwade zaken dient men de kleinste
te kiezen. Beter dan de heerschappij eener
radicale partij-meerderheid is nog de heer
schappij van één man. Als b. v. von Bis
marck den CulturkampJ zonder medewerking
der radicale partij had in 't leven geroe
pen dan zouden we in Duitschland waar
schijnlijk meer openbaren, directen dwang
hebben zien gebeuren, maar er zouden min
der kunstgrepen en judaskneepen aange
wend zijn waarmede de heeren radicalen
zich thans nog bezighouden.
Als we tusschen dwang en list te kie
zen hebben, dan hebben we 't liefst den
vrede die ons van beiden bevrijdt. Gaat
liet echter niet anders, dan hebben we lie
ver met een ruwen kurassier te doen dan
met een sluipenden giftmenger.
Eenige jonge en enthousiastische leden van het
Parlement, devote volgelingen van Gladstone,
hebben het dolzinnig plan beraamd om voor hun
held een standbeeld op te richten.
Volgens het Parijsche blad le Gaulois is Kei
zerin Eugenie voornemens, alvorens naar Enge
land terug te keeren, direct van Spanje naar
Zoeloeland op reis te gaan.
De Commissie van rapporteurs in cie Beiersche
Eerste Kamer heeft gunstig gerapporteerd op het
voorstel om bij de regeering aan te dringen op
de noodige stappen ter verkrijging eener Rijkswet,
volgens welke voortaan van regeeringswege overal
in Duitschland zal worden bepaald tot welken
prijs sommige levensmiddelen hoogstens mogen
worden verkocht. Ofschoon de Eerste Kamer
zich vroeger tegen zoodanigen maatregel heeft
verklaard, wordt het echter niet onmogelijk ge
acht, dat zij thans het voorstel aanneemt.
Het Journal officiel behelst een besluit, waarbij
vergunning wordt verleend tot het houden eener
loterij van 4 millioen ten behoeve der ongelukkigen
in Murcia.
dcrzijdsche gewaarwordingen bekend. Terwijl men
in stilte overlegde, wat in de tegenwoordige om
standigheden te doen, hoorde men eensklaps de
voetstappen van verscheidene personen.
Het is alsof men met geweren stampt, sprak
Chalon verbleekende.
Er werd geklopt, en vóór dat men binnen kon
roepen, was de deur reeds geopend. Vier gens-
darines traden het vertrek binnen.
De gravin gaf een luiden gil.
Burgeres, sprak een der gewapende tot me
vrouw Choisel, in naam der republiek eischen wij
uwen zoon, om als gijzelaar tot de terugkomst
zijns vaders te dienen.
Gerechtige Hemel! riep de ongelukkige moe
der, en viel bijna bewusteloos in de armen harer
dochter.
Op dit oogenblik vernam men een luid gejuich.
Het was Eduard, die den huishond voor een wa
gentje had gespannen en lachende binnen kwam
rijden. Bij het zien der soldaten hield zijne vreugde
op, en vreesachtig sloop hij naar Chalon.
Wordt vervolgd