NIEUWE
No. 345.
Zondag 18 Januari 1880.
5e Jaargang.
De vruchten van den
„Culturkampf."
BUITENLAND,
0,06
Engeland.
Duitschland.
Rusland.
Oostenrij k-Hongarij e.
MARLMStlIE WURMT.
ABONNEMENTSBRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem
Buiten Haarlem franco per post.
Afzonderlijke Nummers
0,85
1
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
B IT R E A ITSt. Jansstraat Haarlem.
MA1NTJEÏSDBA7.
AGITE MA NOIS" AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIEN
Yan 16 regels30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Avertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag
avond ingewacht.
Uitgevers KUPPERS LAUKEY.
De Culturkampf woedt in Duitschland
nog steeds voort, niettegenstaande de plech
tige verzekeringdat men trachten wil
vrede met de Kerk te maken. Aan ver
volgingen ontbreekt het niet, de feiten der
laatste dagen geven er de getuigenis van.
De Culturkampf draagt ook vruchten, doch
niet die waarop de Duitsche staatslieden
zich heriepen, toen zij de geweldige bot
sing tegen de Kerk in het leven riepen.
Niet de Kerk wordt getroffen in haar be
staan, in hax*e ontwikkeling, in hare leer,
in hare eenheid, neen de Kerk groeit
in de verdrukking en het bloed der mar
telaren is het zaad der Christenen. Zij
weerstaat den schok der 'Pruisische staats-
of liever vervolgingswetten hare dienaren
mogen van hun inkomen beroofdgesperrt,
verbannen worden, duizenden kloosterlin
gen, die hun gansche leven aan het welzijn
hunner medemenschen hebben opgeofferd
mogen uit het vaderland moeten vluchten,
aan honderdduizenden leeken moge de ge
legenheid onttrokken worden het woord
Gods te hooren pal staat het Katho
licisme in de verdrukking en meer ver-
eenigd dan vroeger staan de leden tegen
over het ruwe geweld vereenigd als een
phalanx van strijderswier gelederen door
geen Meiwetten, geen geldboeten, ver
banning of gevangenis kan verbroken
worden.
Toch draagt de Culturkampf zijne vruch
ten voor het Duitsche Rijk, wrange, bit
tere vruchten, die een vloek voor het land
worden en het langzaam en zeker ten on
dergang voeren. Wij bedoelen nier niet
den onrustbaren voortgang vau het socia
lisme, die, niettegenstaande de Pruisische
Regeering scherpe wetten en verordeningen
uitvaardigde, blijft aanhouden, neen, want
zoolang de wereld staat, krijgt de Regeering
zulks met maatregelen van geweld niet
klaar. Wil men werkelijk de godsdienst
bedreigende sociaal-democratie onderdruk-
keu, dan beginne men met Hem, die de
geneesheer der zielen, de Alpha en de
F EU1LLETO N.
De Familie Choisel.
Vervolg.
Hij won alle mogelijke narichten in en loofde
aanzienlijke sommen uit voor dengenen, die hem
mijn verblijf wist op te geven, tot een brief, wel
ken ik hem in het geheim deed toekomen, hem
gerust stelde. Dadelijk begaf hij zieli op reis, en
vervoegde zich bij mij; waarna wij besloien dat
ik mij, indien mogelijk, naai het kasteel van Hy-
èges, een eigendom van mijn overleden echtge
noot, zou begeven. Niet zonder vele zwarigheden
overwonnen te hebben, kwamen wij in de Ven-
dóe. Adolf gaf mij zijn voornemen te kennen, om
bij het leger te dienen; mijne moederliefde vond
hierin natuurlijk zwarigheid, maar ik begreep, dat
het zijn plicht was en gat hem mijn zegen. Hij
vertrok terwijl ik mijn tocht naar dit verblijf
voortzette.
Uwe lotgevallen zijn in der daad merkwaar
dig mevrouw; hoe gelukkig zijt gij ontkomen, en
Omega van alle tijden en volkeren is. Wij
bedoelen echter de algemeene verwildering,
die haar ontstaan vindt in de meer en meer
veldwinnende ongodsdienstigheidwelke op
hare beurt in den Culturkampf een warmen
bondgenoot vindt. Die verwildering uit
zich, door het schrikbarend toenemen van
het getal der misdaden in Duitschland.
Hoe kan zulks ook anders? Wie het
geloof aan God en eene eeuwigheid ver
liest, moet op den duur vallen of in de
handen van het Socialisme of in de armen
van de misdaad. Met het geloof is de hoogste,
de eenige beweegreden van 's menschen
bestaan en doel verloren gegaan, en de
vrucht daarvan is, dat men zijn blik uit
sluitend naar het aardsche richt. Moet het
natuurlijk gevolg daarvan niet zijn, dat
men van alle banden vrij, langs alle wegen,
door alle middelen van het leven tracht te
genieten, zooveel er van te genieten valt.
Daardoor moet men noodwendig in bot-
sing komen met de burgerlijke wetten,
't geen eene natuurlijke verklaring geeft
van het toenemend getal der veroordeelin
gen en der steeds dichtere bevolking der
gevangenissen.
Werkelijk onrustbarend is de toename
der hoofdmisdrijven doodslag, kindermoord
en aanslagen tegen de zedelijkheid. Terwijl
die soort van misdaden in vroeger jaren in
Duitschland, met andere rijken vergeleken
betrekkelijk gering was, heeft het thans de
treurige vermaardheid daarin boven andere
lauden de kroon te spannen. Voortdurend
komen voor de rechtbanken dergelijke ge
vallen voor, die dikwijls van de diepste
bedorvenheid getuigen en bijna altijd hun
oorsprong hebben in het totaal verlies van
alle godsdienstig ge7oel.
Hoe kan zulks anders! De godsdienst
wordt uit de school en den staat verbannen
en zelfs stelselmatig tegengewerkt. De school
is de kweekplaats van het ongeloof gewor
den. De ouders worden door den Cultur
kampf tot onverschilligheid en ongods
dienstigheid verleid en de school, waar alle
godsdienst buitengesloten is, kan geen te
genwicht geven aan het noodlottige huise
lijke opvoedings-systeem.
Daardoor moet ook in de kinderziel het
thans bevindt gij u veilig op uwe eigene goe
deren.
Hierover verheug ik mij van liarte, maar
dikwijls heb ik het lot van den onbekende, die
zich zoo edelmoedig ter mijner verdediging op
wierp, beklaagd.
Wat is er dan van hem geworden? vroeg
Henriette.
De man, die mij zoo moedig uit de han
den der plunderaars bevrijdde, werd vermoord.
Het is afschuwelijk! riep het meisje, het
gelaat met de beide handen bedekkende, als om
den gruwel, welke zich in de verbeelding aftee-
kende, niet te zien.
Toen ik in de woning, waarin men mij
gebracht had, uitrustte, beloofde ik een daar
aanwezigen arbeider twintig franks, wanneer hij
mij eenig naricht, over den persoon, dien ik be
schreef, kon geven. Verblijd over de toegezegde
belooning, ging hij den weg naar het kasteel op,
en bracht bij zijne terugkomst de treurige tijding,
dat de door mij aangeduide man niet meer in
het leven zou zijn; alzoo iemand, juist gekleed
zoo als ik had opgegevenaan een boom bij
geloof verkoelen of uitgerukt worden, waar
door het eer- en schaamtegevoel langzamer-
O O
hand verdwijnt en de aankomende jonge
ling of jonge dochter ongewapend de wereld
binnentreedt en bezwijkt in den strijd tegen
de hartstochten, tegen de zucht naar een
leven vol gemak en weelde. Zoo worden
de misdrijven van allerlei aard geboren
waarvan de ongodsdienstigheid hier recht-
O O
streeks de schuld draagt.
De ongodsdienstige school, het uitvloeisel
van den Culturkampfkweekt het ongeloof,
het ongeloof de misdaad en deze de ont
aarding der maatschappij.
De verontchristelijking van 't volk, 't welk
in Duitschland stelselmatig gedreven wordt,
O o 7
heeft verrassend snel hare noodlottige vruch
ten gedragen. Duitschland bevindt zich op
eene helling, die tot steeds dieperen val
voert en alleen kan tegengehouden worden
door met den Culturkampf te breken, aan
de Kerk hare vrije ontwikkeling terug te
geven en God weer in de school te bren
gen. Eerst dan kan er sprake zijn dat de
maatschappelijke orde in Duitschland ge
handhaafd en hersteld wordt.
De Keizer zelf heeft meermalen erkend
en prins von Bismarck is er eveneens van
overtuigd, dat er godsdienstzin moet ge
kweekt worden. Daardoor alleen zal het
der Regeering mogelijk zijn te zorgen dat
de revolutiounaire elementen niet de over
hand krijgen. Elk Minister moet daartoe
bijdragen en medewerken. Dit begreep ook
indertijd de oude Frits, toen hij zag dat
met het liberale regiem niets goeds was
O o
uitgericht. Sehaff Er mir Religion his
Land zeide hij tot zijn Minister van Eere-
dienst.
Met den politiestok, met politiemaatre
gelen bestrijdt uien geen ideeën. Dit is
meermalen zoo hier als elders gebleken.
Voor alles is het gebiedend noodzakelijk,
dat men ophoude de Kerk te knevelen. Zal
de Keizer den Cidturkampfern het gebie
dend halt toeroepen? Dan. ja dan alleen,
zal voor zijn door nood van allerlei aard
in het nauw gebrachte volk die vrede aan
breken, welken slechts een in het volle
genot barer godsdienstige verzorging on
gestoorde ziel kan smaken.
den vijver van het kasteel was opgehangen. Hij
gaf mij een papier, dat hij zeide in de kleeding
van den vermoorde gevonden te heben; ik zag
het in en las den naam van mijn redder. Het
was Albert Choisel....
Dij deze woorden gaf de dochter een luiden
gil, de moeder viel bijna wezenloos in de armen
van haar kind.
Hemel, wat is dat! vroeg mevrouw Bel-
moutier.
Het is mijn echtgenoot! snikte de gravin.
Het is mijn vader! riep Henriette.
VII.
Eenigen tijd na het voorval bij mevrouw Bel-
moutier, stonden op zekeren avond twee visschers
aan de zeekust. Zwijgend staarden zij over de
wijde watervlakte, en zelfs de opkomende storm
scheen hunne gedachten niet te storen.
- Het wordt hoe langer zoo donkerder... er
is slecht weder op handen en nog komt de schuit
niet; ik begin te vreezen, dat die drommelsche
republikeinen er den reuk van gekregen hebben,
zeide eindelijk Jacques een man van omstreeks
In wel onderrichte kringen loopt het gerucht,
dat lord Beaconsfield Europa een nieuwe ver
rassing bereidt, namelijk een Britsch protectoraat
over Herat. Of dit protectoraat een gemengd
karakter zal dragen, met Engelsche officieren en
Perzische troepen, wordt niet gezegd; algemeen
is men het echter hierover eens, dat een dergelijk
plan wordt voorbereid. De bezetting van Herat
zal naar alle waarschijnlijkheid een soort van
compensatie moeten heeten voor het in bezit
nemen van Merv door Rusland.
Het rapport der speciale commissie uit het
Huis van Afgevaardigden, belast met het over
wegen der wet nopens den verkoop van sterke
dranken, zal weldra verschijnen. De commissie
stelt een gewijzigd wetsontwerp voor, volgens
hetwelk alleen de kleinhandel in spiritus en
brandewijn zal worden getroffen. De verkoop van
bier en wijn zou dus niet onder het bereik der
nieuwe belastingheffing gebracht worden.
In het liberale Baden begint men, op belas
tinggebied, ook al „reactionnair" te worden. Door
de begrootings-commissie uit de Tweede Kamer
wordt het budget ontzettend besnoeid; alleen op
Justitie wil men 180,000 mark bezuinigen, en
dat wel om te ontkomen aan het gevaar eener
verhooging der directe belastingen.
Het Russische budget voor 1880 zal in in
komsten en uitgaven 666 millioen roebel bedra
gen. Niettegenstaande de uitgaven met 38 rail-
lioer. zijn gestegen hoopt men de uitgaven geheel
door de inkomsten te dekken. Onder die 38
millioen komen er 15 op rekening der nationale
schuld en 11 op de budgetten van oorlog en
marine.
Dezer dagen hebben zich de oproerige toonee-
len te Pest voor de club van den lioogen adel,
het nationaal casinoherhaald. Uit hetgeen
daaromtrent reeds r.u in de Oosten rijkscne bla
den aangetroffen wordt, gaat de agitatie in de
Ilongaarsche hoofdstad alle beschrijving te boven.
En niet alleen zijn 't de vrienden van den vrij
populairen Yerhovay die aan die verontwaardi
ging lucht geven, maar in den geheelen midden
stand heerscht eene agitatie, die reeds lang onder
de asch smeulde, maar nu tot uitbarsting is
gekomen.
zestig jaren, die in het dorp als de ijve
rigste visscher en stoutmoedigste smokkelaar be
kend stond.
Men kan den avonturier wel eens bij de
kladden hebben gevat, Bruno; bedroefde tijden!
men moet leven en bezitting wagen, om iets te
verdienen.
Na nog eene wijl vruchteloos uitgezien te heb
ben, wikkelde de grijsaard zich dieper in zijn
mantel, want de nachtelijke koelte deed zich
scherp gevoelen. Zijn makker zocht hout, haalde
een vuurslag uit den zak, en weldra steeg er eene
vroolijke vlam op, waarbij de visschers zich
nederzetteden en geruimen tijd half sluimerende
doorbrachten.
Wij zullen een orkaan krijgen sprak de
oude, een geduchte tabakspruim in den mond
duwende; Michard treft geen voorspoed op zijne
reis.
Ik wenschte, dat hij behouden ware aan
geland.
Als zijue vrouw wist dat hij dezen nacht
moest komen sliep zij geen oogenblik.
(Wordt vervolgd).
