NIEUWE
No. 354.
Donderdag 19 Februari 1880.
5e Jaargang.
Gewapende vrede.
BUITENLAND.
■MÈm
J
De Familie Choisel.
Engeland.
HAARLIMSCHE (RIK UT.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlemj 0,85
Buiten Haarlem franco per post1,
Afzonderlijke Nummers0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
UNI1EXDXA fr~y.
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIEN
Van 16 regels30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag
avond ingewacht.
Uitgevers KÜPPERS LAUREY.
i
>*v r
Het schijnt dat men in de meeste lan
den van Europa, maar bovenal in den mo
delstaat® Pruisen meer en meer het stel
sel tracht te huldigen: si vis pacem, para
bellum, zoo gij den vrede verlangt, bereid
u dan ten oorlog. In den aanvang van dit
jaar is door de Pruisische Regeering aan
den Bondsraad een voorstel gedaan tot ver
meerdering van het leger, bedragende in
tijd van vrede ruim 26 000 in oorlogstijd
80 000 man. De Bondsraad heeft dit voor
stel met ingenomenheid ontvangen, zoodat
aan de aanneming in den Rijksdag niet
valt te twijfelen, vooral nu von Bismarck
op den steun der nationaal-liberalen kan
rekenen. Dus na den schitterenden uitslag
der drie laatste oorlogen, na de aanzienlij
ke vermeerdering der Duitsche strijdkrach
ten sinds dien tijd, na de uitstekende ver
beteringen, der verschillende wapenen, zoo
wel bij de infanterie als bij de artillerie,
niettegenstaande de voortreffelijke vorming
van den soldaat voor den krijgsdienst, niet
tegenstaande het gevoel van onverwinbaar-
heid dat in het Duitsche leger algemeen
heerschende is, wil de Regeering nog een
nieuw armeekorps oprichten, omdat zij
meent de zekerheid van het rijk niet dan
door uitbreiding van de strijdkrachten te
kunnen bewaren. En deze maatregelen wor
den voorgesteld juist in een tijd dat Duitsch-
land volgens officieuse en officiëele berich
ten de beste maatjes schijnt te zijn met
Rusland, dat de vertegenwoordigers der
Duitsche en Fransche Regeering te Parijs
de hartelijkste en innigste vredes-ontboe-
zemingen hebben gewisseld, en kort nadat
er tusschen Duitschland en Oostenrijk een
verbond is tot stand gekomen, waarbij de
betrokken partijen elkaar hulp en steun
beloven tegen de aanslagen van eiken bui
tenlands. :lien vijand.
Vreemde handelw ijze voorwaar! Maar in
Pruisen is veel, wij schreven bijna alles
mogelijk.
Het militair-budget zal nu, als het voor
stel tot wet verheven wordt, met 17 mil-
lioen Mark jaarlijks verhoogd worden. Bo
vendien eisclit de nieuwe formatie eu op
richting van deze troepenmassa eene bui-
FEUILLETON.
Vervolg.
Hoe is het in de hoofdstad?
De weidenkenden zijn op alles voorbereid,
en een vriend heeft mij verteld, dat er zelfs eene
vereeniging bestond, welke de koningin, hetzij
door list., hetzij door geweld, wilde bevrijden. Ik
voor mij houd echter deze tijding voor overdreven.
Niettemin verhaalde hij daarvan vele bizonder-
heden, en noemde den markies de Saintville, als
het hoofd dier vereeniging.
Daar ik geene berichten uit Parijs heb be
komen, kan ik er niet over oordeelen. In zoo
verre nochtans den markies betreft, kan ik u
verzekeren, dat ik hem ken als een vastberaden
man, die in de toekomst leest, en geen plan
zal vormen, welks uitslag hem twijfelachtig
toeschijnt.
Na nog eenigen tijd gesproken te hebben
tengewoue uitgaaf van bijna 27 millioen
Mark, en dat in een tijd waarin het met
den socialen toestand van het volk aller
ellendigst is gesteld en niets zoo goed in
staat is om een volkomen materieelen on
dergang te bevorderen als zulk eene ver
hooging en uitbreiding der uitgaven voor
het krijgswezen.
Welke motieven heeft de Rijksregeering
voor deze nieuwe en in dezen tijd dubbel
knellende lasten die het den volkereu te
dragen geeft'?
Frankrijk en Rusland bezitten ook ko
lossale legers zegt zij, ergo moet ook het
onze worden uitgebreid.
Zij vergeet echter dat Frankrijk een zeer
rijk en Duitschland een betrekkelijk arm
land is en dat in Rusland de meeste sol-
dateu slechts op het papier te vinden zijn,
zoo als dit in den laatsten Turksch-Rus-
sischen oorlog is gebleken en dat de krijgs-
deugdelijkheid van Rusland waarlijk niet
van dien aard is, dat men er al te groote
vrees voor behoeft te hebben. Met bijna
hetzelfde recht zou de Rijks-regeeriug kun
nen zeggen: China heeft een grooter le
ger dan Duitschland, wij moeten dus onze
strijdkrachten vermeerderen. Eu als er ge
wezen wordt op de mogelijkheid van een
Fransch-Russisch verbond, dan kan de Rijks-
regeeriugom consequent te blijven, er
nog gerust bijvoegen dat zij ook de vrees
koestert dat Italië, Engeland en nog an
dere mogendheden aan dat verbond deel
kunnen nemen. Zij kan dan nog verder
gaan eu een voorstel indienen, waarbij zij
een leger verlangt groot en sterk genoeg,
om tegeustand te kunnen bieden aan de
vereenigde machten der Europeesche rijken.
Verstandige meuschen die met bezadigd
heid de politieke gebeurtenissen gadeslaan,
hadden terecht gehoopt, na de sluiting van
het verbond met Oostenrijk een voorstel
tot vermindering van het staande leger in
den Bondsraad te zien verschijnen. Men
ziet het, het tegendeel is waar.
Wat zullen nu de gevolgen zijn, als het
Pruisische voorstel in den Bondsraad eu
in den Rijksdag wordt aangenomen?
Natuurlijk dat Frankrijk en Rusland op
hunne beurt eu met het zelfde recht, ook
hunne legers vergrooten. Immers de kans
gingen zij iti huis, Choisel schreef een brief, dien
hij aan den officier overhandigde; terwijl de
gravin en Henriette eene menigte boodschappen
aan Chalon belastten, welke de vriendelijke bode
gaarne op zich nam, om ter gelegener tijd te
verrichten.
Eindelijk bracht bodewijk het paard vóór, men
nam hartelijk afscheid, en de officier keerde naar
het leger terug.
Gij ziet het, beste Josephine, zeide de
graaf, nadat de militair uit het oog verdwenen
was, langere werkeloosheid zou lafheid worden;
de geringste landman neemt de wapenen op,
en ik.
Zwijg, Albert, viel zijne eclitgenoote hem in
de rede; slechts de vreugde van u weder te zien
deed mij u aanzoeken, om eenigen tijd hier te
vertoeven. Reeds morgen zullen wij de toebereid
selen tot het vertrek maken.
Gevolg gevende aan zijne toezeggingmeldde
Choisel zich bij het leger aan: hij kreeg den
rang van majoor, en vertrok naar Chattillon,
waar hij spoedig door zijne familie gevolgd werd.
bestaat dat Duitschland met zijn bondge
noot Oostenrijk vijandig optreedt tegen
Frankrijk of Rusland. En zoo zal iedere
Europeesche mogendheid, die nog eenig
belang stelt in hare onafhankelijkheid, het
voorbeeld van Duitschland navolgen.
Misschien deelen wij dan ook nog in deze
zegeningen van Bismarcks politiek!
't Zal niet lang duren of alle bruikbare
mannen in gansch Europa staan in uni
form en verlustigen zich in militaire wan
delingen en manoeuvres
De zaak is treurig en ernstig en zij
brengt donkere onweerswolken aan den
politieken horizon, ondanks de vredes-be-
tuigingen die vorsten en rijks-bestuurders
onderling wisselen.
Ziju wij misschien te ernstig in onze be
schouwingen of zien wij wellicht de toe
komst te donker in?
Maar dan vragen we in gemoede of het
geen aanleiding geeft tot angst en vreeze
wanneer wij het feit constateeren dat in
1879 in het beschaafde en ontwikkelde
Europa ruim 2000 millioen gulden is be
steed, ergo ontnomen aan het algemeene
welzijn, voor militaire uitgaven. Dan vra
gen wij waar het heen moet als de Re
geeringen van het naar materieelen en iu-
tellectueeleu vooruitgang strevende Euro
pa, blijven voortgaan jaarlijks een derde
gedeelte der staatsinkomsten toe te wijzen
aan de departementen van oorlog. Dan
vragen wij of het met de gevoelens van
recht en billijkheid strookt dat het volk
door den fiscus wordt uitgezogen eu uit
gemergeld voor de knellende militaire las
ten, de gevolgen van de maatregelen in het
aanzijn geroepen door hen die met her
senschimmen bezield zijn en utopiëu na
jagen.
Si vis pacempara bellum! Maar de we
reld zal nimmer den vrede erlangen al
wordt ieder strijdbaar man of jongeling
met 't zwaarste harnas gepantserd en voor
zien van de nieuwsfe moordwerktuigen. De
hartstochten der meuschen laten zich niet
beteugelen door militair vertoon.
Vreemd voorwaar dat in een land, welks
eersten veldmaarschalk openlijk getuigt dat
elke oorlog, ook voor wien hij met zege
praal eindigt, een nationale ramp is, de
De weinige vrije uren, welke de drukke dienst
hem gunde, bracht hij in den schoot van zijn huis
gezin door, en sleet er, in verhouding tot de
treurige omstandigheden dier rampvolle dagen,
genoegelijke oogenblikken.
Angstig zaten op een avond de gravin en
Henriette bij elkander, terwijl Eduard door zijn
gesnap slechts voor korten tijd hare treurige stem
ming kon verdrijven.
Helaas! mijn kind, zeide me7rouw Choisel,
onze zaak, welke eerst zegevierde, gaat thans met
reuzenschrede achteruit.
Wij kunnen niet altijd overwinnen, en
daarenboven hebben de dappere Vendeërs voor
korten tijd Saumur veroverd, en zich van An
gers meester gemaakt, sprak Henriette, om hare
moeder eenigszins gerust te stellen, ofschoon zij
zelve met vrees bevangen was.
Maar Nantes.
Ja, het bezit dezer stad ware zeer belang
rijk geweest; men heeft haar moedig aangevallen.
Chalou schreef immers, dat deels het gemis van
geschut, deels de verdediging van den generaal
Regeering er op uit is om door vermeer
dering van strijdkrachten, het oorlogs-vuur
als 't ware tracht aan te wakkeren. Want
bij het minste geruchtje, bij de kleinste
beroering in de politieke atmosfeer zal
Duitschland kunnen verkondigen: wij zijn
gereed, de slag kan beginnen.
Helaas! de leiders der volkeren begrij
pen de waarschuwende teekenen des tijds
niet. Zij willen den vrede, die alleen door
den Heer der heerscharen aan de kinderen
dezer wereld kan gegeven worden, door
een ijdel en ouzalig militair vertoon ver
zekeren. Zij beseffen niet dat slechts eene
godsdienstige en geloovige ontwikkeling
de hartstochten tot kalmte eu bedaren
brengt. In plaats van de gemoederen op
den vasten bodem van het christelijk ge
loof en der christelijke orde te brengen
om van daar uit in vereeniging met de
O O
Kerk de macht der revolutie te fnuiken,
zijn zij vermetel genoeg zelfs het laatste
toevluchtsoord van het gezag eu van het
recht, de Kerk van God, te bestrijden. Want
in het »gebildete« Pruisen woedt nog steeds
de strijd, door de onzalige Meiwetten in het
leven geroepen. Men ontneemt nog steeds
aan het volk zijne zielzorgers, zijne kerken,
zijne godsdienstige scholen, en het volk
wordt langs allerlei wegen tot in den grond
gedemoraliseerd door de valsche en verder
felijke stelsels en leeringen van de moder
ne apostelen des ongeloofs. De zedelijk
heid het gevoel van recht, de waardigheid
van het iudividu, 't wordt al aan 't ge
moed der volkeren ontrukt, en in de duister
nis van het ongeloof worden »tot red
ding der menschheid« de krijgs-toortsen
ontstoken om het gescherpte zwaard te
doen glinsteren.
Waarlijk quos perdere vult Deus, de
menteddie God verderven wil slaat Hij
met verblinding.
Scbossa, die den priester in de Italiaansche
kerk in Hatton Garden te Londen trachtte te
dooden, is tot levenslangen dwangarbeid ver
oordeeld.
Het Lagerhuis heeft de 13 eerste artikelen
Canclaux en de inval van Westerman tot den
terugtocht hadden genoopt.
O, Henriette, van hunnen moed ben ik
overtuigd; dan deze beslist niet altijd de over
winning. Denk slechts aan het gevecht bij Par-
thenay: achkind, ik sidder
Het onverwacht gelui der klokken en een
woest geraas in de straten deden de woorden
op de lippen der gravin besterven, terwijl eenige
geweerschoten hare vrees nog verdubbelden.
In angstige verwachting bleven de vrouwen
roerloos en stilzwijgend naar het rumoer luis
teren, tot Lodewijk buiten adem kwam binnen-
loopen.
Wat is er? wat is er? vroeg Henriette
haastig
De stad de stad.is overrompeld!
Genadige Hemel riep de gravin, en strekte
hare armen uit naar den kleinen Ednard.
Men vecht.reeds. in de straten.
vlucht mevrouwvhicht of het is. te laat.
Wordt vêrvolgd).
