NIEU W E
No. 374.
Donderdag 20 April 1880.
5e Jaargang.
Superstitie.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
Engeland.
Duitschland.
Frankrijk.
Rusland.
Italië.
Oostenrijk-Hongarije.
Zweden.
Amerika.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem0,85
Buiten Haarlem franco per post1,
Afzonderlijke Nummers0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BIT RE A IT: St. Jansstraat Haarlem.
AIMS TIE h 0
AGITE MA NON AGITATE.
MMT
PRIJS DER ADVERTENTIEN
Van 16 regels30 Cents.
Elke regel meer5 s
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag
avond ingewacht.
Uitgevers K P P E E S L A U E E Y.
Het is een feit dat de mensch steeds
geneigd is naar het bovennatuurlijke. Het
üiet bezittende, tracht hij er naaren het
Ware bovennatuurlijke niet vindende om
dat hij niet zoekt, waar hij het vinden kan,
valt hij in de ongerijmdste bijgeloovig-
heden.
Het ongeloof gaat hand aan hand met
het bijgeloof.
Helaas! in onze dagen breidt zich de
superstitie dermate uit, dat zelfs de radi
cale pers over hare toename een klaag
lied aauheft. Vooral het bijgeloof aan spi
ritistische vertooningen neemt onrustwek
kend toe. Het is wel een hopelooze taak
de liberale menschen van die superstitie
te genezen, zoo bekende nog onlangs een
van de organen dier pers.
Wi] stemmen dit toe. Dat bijgeloof is,
om zoo te zeggen, natuurlijk. Waar het
geloof verdwijnt, ontstaat een ledig, dat
ten allen tijde bij het menschengeslacht is
aangevuld door bijgeloof. Dat kan niet an
ders. Dat zal nooit anders worden.
De vermaardste zoogenaamde vrijden
kers waren de bijgeloovigste lieden ter we
reld en de vurigste aanbidders van afgo
den, al waren deze juist niet van goud,
hout of steen. Voltaire geloofde druk
aan amuletten en bezweringen; het spiri
tisme of Mesmerisme is georganiseerd door
Amerikaansche free lances', de vrijmetse
larij doet aan allerlei bijgeloovige cere
moniën; Carlisle trachtte den her oiv or ship,
den eeredienst der helden of beroemde maa
ien in 't algemeen, als eene religie te
vestigen.
Het Darwinisme is een opwarmsel van
de zielsverhuizingsleer; van de uitkomsten
der chemie wordt een bijgeloovig succes
Verwacht; de geologie biedt ons eene lec
tuur van Indische superstitie aan.
Waarzegsters, horoscooptrekkers, geluk-
aaukondigers zien hunne affaires bloeien
als nog nimmer, in geen enkele eeuw het
geval was. Te Berlijn, de liberaalste en on-
geloo7igste stad van het vasteland, is geen
straat, waar niet een gevestigde handel in
hijgeloovige zaken gedreven wordt. De Ber-
Iflnsche politie heeft de handen vol aan
-
FE UIL LE TON.
De Familie Choisel.
Vervolg.
Albert, ik zal u overal volgen, het slagveld
Schrikt mij zelfs niet af.
Gij moet vertrekken, beste vrouw; morgen
kan de vijand reeds hier zijn, en wat zal er van
n worden?
Waar reizen wij heen? ik mag immers
medegaan? vroeg Eduard, die het gevaar niet
hcgreep, dat hen bedreigde.
Zeker gaat gij mede, vriendje, hernam zijn
vader. Vervolgens zich tot Henriette wendende,
S'ng hij voort: het ware ongeoorloofd u toe te
staan, langer op eene plaats te blijven, welke
binnen eenige dagen misschien het tooneel des
norlogs zal wezen; ook mij valt het hard te
scheiden, maar het kan niet anders. Vlucht dan
eer het te laat is; de dood van onzen neef, den
pastoor, heelt doen zien, welk lot u wacht, bijal-
waavzeggers en profeten zonder patent, die
allen een drukke kalandizie hebben. En wel
volgens de opgaven der politievan liberale,
gehildete dames en heeren.
De spiritistische séances te 's Hage en
elders in ons land worden door liberalen
en vrijdenkers met ijver en het volste ver
trouwen bezocht. Er bestaat eene litera
tuur van en eene leer, eene doctrine.
Met welk een blinde, driftige afgoderij
worden niet, ook in ons land, een zanger,
een zangeres, een danseres, een acteur, een
actrice, een kunstenaar vereerd! Welk een
eeredienst is er niet ontstaan rondom den
tenorzanger Lhérie, hoe hebben eenige mo
derne afgodendienaars onlangs nog Sarah
Bernhardt vergood, zelfs zoo, dat Saartje,
toen zij in haar hotel kwam, het uitproestte
van lachen; en hoe worden in romans en
door romanlezers de vrouwspersonen niet
vergood; er zijn er immers die zich, ge
lijk de Hindoes onder de kar van den Jug-
gernauth, dooden om hun afgod. Al die
idolatrie vindt men onder het ongeloovig
publiek.
De ketterij is er eveneens mee behept.
In plaats van de verworpen geloofstukken
dringt de superstitie zich op. Niet harder
is de natuur een vijandin van het lucht
ledige, als 's menschen geest van het ge-
loofledige. De heksenprocessen zijn nergens
veelvuldiger gevoerd dan in het niet-hatho-
lieke Engeland en Duitschland. Ook in
Zweden zijn die processen eerst met de
reformatie iukeemsch geworden. In 1670
werden binnen het district Mora 72 heksen
verbrand. In 1626 kwam een lijvig quarto
van de pers, met preeken tegen de hek
sen. Schrijver dezer sermonen was dominé
Samsou te Riga. Nog geen 100 jaar gele
den beklom de laatste Duitsche heks den
brandstapel in de protestantsche gemeente
Quedlinburgen bijna gelijktijdig een dito
in de Zwitsersche calvinistische gemeente
Glarus. De laatste heks in Nederland werd
in 't laatst der vorige eeuw, op last van
een protestantsch burgemeester in Twente
»tot pulver verteerd.
Ook thans nog ontmoet men in niet-
katholieke kringen, vooral ten platten
lande, het bijgeloof aan heksen, tooveren,
spoken, waarzeggen, tamelijk algemeen ver
dien gij den vijand in handen valt.
Ik beken, beste vader, dat gij gelijk hebt,
maar het is zoo smartelijk u te verlaten, mis
schien
Voor altijd, viel de gravin haar in de rede.
Gij zegt het ergste, Josephine; niet elk die
ten strijde trekt, vindt op het slagveld zijn dood.
Albert; ik sidder bij de gedachte aan de
gevaren, waaraan gij zult blootgesteld zijn.
Schep moed, vriendin, denk dat vele deze
gevaren met mij zullen deelen.
Wanneer moeten wij dan vertrekken, vader?
vroeg Henriette.
Morgen, met het aanbreken van den dag.
Morgen reeds!
Het ware onvoorzichtig, langer te aarzelen.
Ik moet met mijn bataljon naar Forfou oprukken.
Welaan, ik zal gehoorzamen, en neem ook
deze beproeving, hoe zwaar zij moge vallen oot
moedig aan.
Tranen biggelden langs de bruinkleurige wan
gen van den majoor, toen hij bij de morgen
schemering zijne vrouw, zijne dochter en zijne dier-
spreid. Niet alleen ten ouzent. Alban Stolz
verklaart hetzelfde Spanisches fur die gehil
dete 'Welt bl. 250) aangaande menige pro
testantsche landstreek in Baden en Wur-
temberg.
Waarlijk Pascal had wel gelijk toen hij
zeide II n y a pas de plus crédules, que les
incrédules(er zijn geen lichtgelooviger
menschen, dan de ongeloovigen).
De feiten zeiven spreken.
Door spoorwegongelukken werden het vorige
jaar in Engeland 1032 personen gedood en
3513 gekwetst. Onder deze slachtoffers zijn niet
begrepen degenen, die door overtreding van het
verbod om over den spoorweg te loopen of door
zelfmoord bet leven verloren of kwetsuren be
kwamen. Wanneer men deze rubriek meetelt,
bedragen de cijfers 1074 en 5828.
Bij den Eijksdag is ingekomen een ontwerp
van muntwet, volgens hetwelk het geheele bedrag
van de rijks zilveren munten, tot nader besluit,
niet meer mag bedragen dan twaalf mark per
hoofd der bevolking.
Volgens een schrijven uit Heiligenstadt aan de
Germania, is de heer Evers, Luthersch pastoor
te Urbach, den 17en dezer in den schoot der
Katholieke Kerk opgenomen en heeft plechtig
zijne geloofsbelijdenis afgelegd.
De voornaamste beweegreden zijner bekeering
was de bewondering, welke de Katholieke Kerk
in den Cultuurkarap den heer Evers inboezemde.
Het voorbeeld van Hubertine Auclerc vindt
navolging. Verscheiden „dames" te Lyon weigeren
belasting te betalen, zoolang men hare politieke
rechten niet erkent.
Te Bolbeck en in andere plaatsen van het
departement der Beneden Seine hebben de wevers
en andere fabriekarbeiders ten getale van 5000 a
6000, wegens eene vermindering van het loon
het werk gestaakt. Te Reims hebben de stoffen
ververs, metselaars, timmerlieden en huisschilders
het werk neergelegd.
Men zegt, dat de moordenaar van prins Cra-
potkine, gouverneur-generaal van Charkoff, zou
zijn gevangen genomen. Indien het waar is, dan
is het een belangrijke vangst.
Uit Kuldsja meldt men van 9 December 1879,
baren Eduard vóór hun vertrek in de armen
drukte. Zijne blikken volgden het rijtuig, tot het op
den weg naar Viël-Laurent uit zijn oogen verdween.
Een uur later marcheerde hij af, en voerde
zijne troepen de gevaren des oorlogs te gemoet.
XIV.
De herfstzon scheen treurig aan de benevelde
lucht, en verschool zich vaak achter donkere
wolken, als wilde zij het oord verduisteren, waar
de krijgsgod zijne bloedige banieren deed wapperen.
Het geraas der trommen, met het schelle geluid
der trompetten, deed zich over de velden hooren;
terwijl het knallende geschut, als een rollende
donder, dood en schrik over het slagveld ver
spreidde.
Voor God en het vaderland! riep Choisel
zijne dappere krijgsmakkers toe, terwijl hij hen
tegen den vijand aanvoerde.
Moedig stormden de soldaten eene hoogte op,
waar zich eene afdeeling van het republikeinsche
leger had geposteerd. Noch het kanon, noch de
dat de gewezen sultan van dezen staat Abil-Ogla
Ibrahim aldaar op den 'veg van Tchintchakhodzi,
terwijl hij zich met vier zijner dienaren op jacht
bevond, door een beroerte getroffen werd, aan
welker gevolgen hij spoedig overleed. Zijne be
grafenis, die te Kuldsja plaats had, werd door
een ontzettende menigte meest Tarar.tchis bijge
woond. Abil Ogla was voor privaat-aangelegen
heden naar Kuldsja gekomen, en stond op het
punt naar Vernoê, hem door de Russische re
geering als residentie aangewezen, terug te keeren.
Hij genoot van deze laatste een pensioen van
2500 roebels.
Terwijl eenige Staten den diensttijd bij het
leger trachten uit te breiden, schijnt de Itali—
aansche regeering het tegenovergestelde gevoelen
toegedaan.
In den Ministerraad zou namelijk de quaestie
van een vermindering van den diensttijd behan
deld en besloten zijn.
In het huis van afgevaardigden wederlegde de
minister van onderwijs het beweren, dat in zijn
hervormingsplannen reactionnaire nevenbedoelingen
lagen; zij waren van louter paedagogischen aard.
De Koning heeft prof. Nordenskjold verheven
tot den rang van baron. Ook kapitein Palander
en de heer Dickson zijn in den adelstand opge
nomen. Laatstgenoemde is tevens begiftigd met
het grootkruis der Orde van de Ster en de heer
Siberiakoff bevorderd tot commandeur dier Orde.
Men zal zich herinnerendat de gemeentelijke
verkiezingen te San Francisco zich verleden jaar
door ernstige rustverstoringen en vechtpartijen
kenmerkten en dat o. a. de redacteur der Chronicle,
na hevig door de partij van Kalloch in haar
bladen te zijn aangetast, dezen candidaat voor
het mayorschap op de openbare straat heeft aan
gevallen en gewond. De wraak heeft zich lang
laten wachten, maar is niet uitgebleven. De zoon
van Kalloch heeft op den heer Gough de lynch
wet toegepast en hem in de bureaux van zijn
blad vermoord.
Kralingen, 26 April. Aan de fabriek van
stoomwerktuigen van Gebr. van der Schuijt, in
de Maaslaan, zijn nagenoeg al de werklieden ont
slagen.
's Gravenhage, 26 April, Door de heeren
L. Wolff, en L. P. Jacobs, alhier, is aan het
bajonetten konden hen tegenhouden.
Te midden van dit krijgsgewoel steigerde het
paard van den majoor en viel neder.
Misgeschoten, zeide Choisel glimlachende.
Hij stond op en beklom het ros, dat hem door
een adjudant werd aangeboden.
Voorwaarts, kinderen! voorwaarts! sprak de
graaf, zich weder aan het hoofd zijner manschap
pen plaatsende.
Zijne stem werd door het krijgsrumoer verdoofd;
maar de trouwe Vendeërs toonden door daden,
dat zijne meening begrepen was.
Doch eensklaps zonk de opgehevene hand des
majoors, hij wankelde en stortte van zijn paard.
Snel schoot Lodewijk, die hem gevolgd was,
toe; de soldaten omringden hunnen overste, be
schutten hem met hunne lichamen, en droegen
den onversaagden krijgsman naar eene hut. Tus-
schen andere gekwetsten nedergelegd, blikte Choi
sel rond, en scheen bij het zien dei ongelukkigen
zijne eigene smart te vergeten.
Wordt vervolgd.)
