NIEUWE
Zondag 9 Mei 1880.
5e Jaargang.
De goede wil en de rectitc
middelen.
BUITENLAND.
i\0. 377.
Engeland.
Duitschland.
Italië.
Oostenrijk-Hongarije
Rusland.
ABOlNyüEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlemj 0,85
Buiten Haarlem franco per post1,
Afzonderlijke Nummers 0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
iiisr
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIEN
Yan 16 regels30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrjjdag
avond ingewacht.
Uitgevers KÜPPERS LAUREY.
Er zijn ouders, en hun getal is niet ge
ring, die in hunne kinderen het kwaad be
straffen, dat zij zelf den kleinen geleerd
hebben. Zij geven daardoor genoeg te ken
nen nog vreemdelingen te zijn in het op
voedingsvak. In plaats toch van de schuld
aan zich zeiven te wijten en door ver
standiger te handelen de oorzaken van het
Waad weg te nemen, moeten de gevolgen
het misgelden. Alsof de schuld aan den
akker ligt, als de landman van het door
hem er in gezaaide slechte zaad nu ook
slechte vruchten oogst!
Wat in dit opzicht van vele ouders ge
zegd wordt is ook op menig gouvernement
toepasselijk. In hunne hooge wijsheid ge
dragen sommige regeeringen zich zeer vij
andig jegens de Kerk, en alles schijnt er
op toegelegd om het godsdienstig geloof
hij de onderdanen uit te roeien. Niet ge
noeg zelf tot ongodisterij vervallen te zijn
willen zij ook het volk meeslepen in het
ongeloof, en, dommer dan Voltaire, voeren
zij om te zekerder te slagen, het godsdienst
loos onderwijs in, geheel vergetende dat zon
der godsdienst geen waar geluk kan bestaan.
De bittere gevolgen dezer laatdunkende
politieke volksopvoeding hebben zich ont
wikkeld in ons land zoo wel als in België,
Erankrijk en Pruisen. Vooral in laatstge
noemd land heeft men met een aan woede
grenzenden ijver oorlog gevoerd tegen de
Kerk. Bisschoppen zijn tot den bedelstaf
gebracht, in kerkers geworpen, gebannen,
zoogenaamd vervallen verklaard van hunne
zetels, de tractementen der geestelijken
Worden eigendunkelijk ingehouden en vol
gens de laatste statistiek zijn er in de
Veertien diocesen van Pruisen 887 paro
chiën zonder priester, zoodat de geloovigen
Wegens het gemis van geestelijken, uren
cn uren moeten gaan om hunne godsdienst
plichten te vervullen. Bovendien zijn de
scholen der zusters van liefde en der Chris
telijke Broeders gesloten. Het doel der
Pruisische regeering was niet anders dan
door de geestelijkheid te laten uitsterven
®u het godsdienst-onderwijs te beletten
FE U1LLET ON.
De Familie Choisel.
Vervolg.
Lodewijk kwam met eene lantaarn, zette die
°P den grond, en schudde het water van zijn
bantel.
Zijn de paarden gereed? vroeg de gravin,
het boek ter zijde leggende.
Ja mevrouw, zij staan gezadeld en opge
toomd onder het afdak, antwoordde de knecht.
Bedaart het weder niet?
Integendeel, het neemt toe; de lucht wordt
11 °g donkerder, en het weerlicht onophoudelijk.
IV Hemel behoede ons, mevrouw; ik voorzie nog
ongelukken; nooit heb ik zulk weer beleefd. De
orknan is nog sterker, dan op dien nacht, toen
<10 graaf
Lodewijk zweeg eensklaps, want hij begreep,
dat hij, door over zijn vroegeren meester te spreken,
eeu droevige herinnering had opgewekt.
het geloof der bevolking langzamerhand
uit te roeien. Zoo wanen hoogwijze gou
vernementen hun doel te zullen bereiken,
en vergeten ten eenemale dat het geloof
ook van ouders op kinderen, van geslacht
tot geslacht kan worden voortgeplant en
behouden blijven zelfs bij langdurig gemis
van geestelijke hulp. Bij de Katholieke be
volking is het besef van plichtsvervulling
veel dieper doorgedrongen en ook niet zoo
gemakkelijk uit te wisschen als bij ande
ren, die veel spoediger tot uitersten over
slaan. Van daar, dat uit de laatsten met
ougewouen haast Hödels en Nobiling's zijn
voortgekomen. Nu heeft het Pruisische gou
vernement, verschrikt en onthutst door de
gevolgen van eigen gemaakte oorzaken,
wetten uitgevaardigd tegen de sociaal-de
mocraten, waardige spruiten der gouver-
nements-volksopvoeding, met andere woor
den, de huisvader bestraft zijn zoon om
het kwaad, waarvan hij, in zijn onverstand
zelf de oorzaak is. De door hem in het
hart zijns zoons gestrooide zaden hebben
slechte vruchten voortgebracht en nu moet
de arme jongen boeten voor vaders eigene
fouten. O, edele ouders, edele volksopvoe
ders, wat zijt ge streng rechtvaardig, hoe
vernuftig zijt ge in het opsporen der ware
oorzaken van het kwaad, en hoe ijverig
om de ware oorzaken te doen verdwijnen.
In den uitersten nood ontglipt dikwerf de
lang verborgen waarheid uit haren kerker en
wordt ook het recht verband tusschen oorzaken
en gevolgen openhartig erkend. Welke waren
de eerste woorden van Keizer Wilhelm
na Hödels aanslag? »Dat het er vooral op
aankomt den Godsdienst bij het volk te
bewaren«. Keizerin Augusta schreef na No-
bilings moordaanslag aan de vereeniging
van Duitsche vrouwen van het Roode Kruis:
»De diepe verslagenheid, die de Duitsche
natie aangegrepen heeft, legt ons den plicht
op met eene zorg, welke op de hoogte is
van de gevaren van den toestand, voort te
streven naar het ons aangewezen doel: het
huisgezin, de opvoeding, het huiselijk leven,
de beoefening der weldadigheid in alle
klasse der samenleving. Buiten alle mee
ningen en partijen staandd, die ons verdee-
len, is onze gemeenschappelijke missie de
vreeze Gods te ontwikkelen, de zedelijke
Mevrouw Choisel zuchtte, en drukte de hand
voor haar voorhoofd.
Hoort gij nog schieten? vroeg de kamenier
haastig, om het gesprek eene andere wending te
geven.
Het vermindert, Charlotte.
Eene hevige regenvlaag kletterde tegen het
venster.
De bui duurt voort, sprak de houthakker,
opstaande, het is een goed teeken; laat ik eens
buiten zien.
Hij opende de deur en begaf zich in den
tuin.
Wat stormt het buiten, zeide Henrietta.
Helaas! kind, sprak de gravin, nog erger
stormt het in mijn hart. Wie weet, welke nieuwe
ramp ons boven het hoofd zweeft? Mogelijk wordt
de Vendée eene prooi van de bloedgierige repu
blikeinen; misschien is het lot van Chatiilon reeds
beslistBij de minste verontrustende tijding
moeten wij, ondanks het weder, vertrekken en
misschien is het slechts een uitstel van de ons
wachtende ongelukkenWare Eduard slechts
Grondstellingen te versterken en hulp te
bieden aan wie lijden
Dus de Keizer en de Keizerin beiden zijn
diep doordrongen van het besef dat de
Godsdienst allernoodzakelijkst is voor het
welvaren der maatschappij, voor het geluk
des volks, voor het heil der jeugd. Nu zou
men meenen dat eene regeering, die zoo
juist op de hoogte is van de wetenschap
der middelen, welke de toekomst van een
volk kunnen verzekeren, ook niet aarzelde
om al wat de goede werking dezer heil-
en redmiddelen in den weg staat of be
lemmert, zoo spoedig mogelijk te doen op
ruimen. Hij toch, die het goede doel wil
en de goede middelen, om tot het doel te
komen, kent, mag geen oogenblik verlie
zen om het te bereiken met alle geoor
loofde middelen. In Pruisen echter schijnt
het nog langen tijd anders te moeten gaan.
Een toestand schijnt nog te worden be
stendigd, die, wel ver van den godsdienst
zin der onderdanen te versterken, honderd
duizenden van bijna alle geestelijke hulp
berooft, in strijd met de plechtigste ver
zekeringen, eeden en beloften door Prui
sische koningen bij gelegenheid van de se
cularisatie der bisdommen van Keulen
Trier, Munster enz. afgelegd.
Zeker een gouvernement heeft mooi pra
ten van godsdienstzin, van eerbied voor de
wet, van de onderdanigheid aan de over
heid, maar het moet niet vergeten dat de
eerste zijner plichten is, zelf de verbinte
nissen na te komen, onder welke gean
nexeerde volken bij den Staat zijn inge
lijfd. Men kan over booswichten uitvaren
zooveel men wil, maar men dient toch in
de eerste plaats zich te wachten mede te
werken aan het scheppen van toestanden
die onder hunne gevolgen eene menigte
snoodaards tellen moeten, en evenzeer moet
men zich bevlijtigen om nauwkeurig aan
alle verplichtingen te voldoen, welke men
ten opzichte van geannexeerde volksstam
men vrijwillig op zich heeft genomen. Zal
er beterschap komen dan moeten de re
geeringen een geheel ander stelsel van volks
opvoeding volgen, dan zij tot dusver deden.
Die het goede wil, moet de ware middelen,
die er toe leiden, niet verzuimen of ver
smaden.
in veiligheidmaar sedert lang zijn wij aau
den ramdspoed gewoon, laat ons dien tot het
einde toe moedig verdragen.
Ach! moeder, welk een onderscheid tegen
de dagen mijner jeugd, toen de wereld mij schoon,
bekoorlijk toescheen. Al die gulden droomen zijn
vervlogen. Bij al het leed sidder ik slechts voor
het leven van Chalon. Helaas! toen hij ons hier
had gebracht en afscheid nam, was het mij als
of ik hem nimmer zou wederzienO! moeder,
gij zijt mijn eenige troost.
Henriette verborg het gelaat in hare handen,
en liet den vrijen loop aan hare treurige ge
dachten.
Lieve Hemel! mevrouw, welk een brand!
de lucht is als gloeiend! riep de houthakker, de
deur openende. Alle aanwezigen sprongen van
schrik overeind, en liepen naar buiten.
In welke richting is het? vroeg de gravin.
In de richting van Chatiilon.
Misschien is het een huis of eenige boomen,
welke door den bliksem in brand zijn geraakt.
Neen, Charlotte, dat kan zulk een gloed
Officieel is bekend gemaakt dat het zoeken
naar de Atalanta, door Engelsche oorlogschepen
in de Azoren, vruchteloos gebleven is. Vele be
trekkingen van de 320 mannen en jongens die
er aan boord waren, hebben zich reeds in het
rouwgewaad gestoken. De Admiraliteit wil ech
ter den naam van het schip niet schrappen, al
vorens er iets bepaalds omtrent het lot van den
bodem zal aan het licht gekomen zijn.
Het Tageblatt van Berlijn zegt dat de Paters
Trappisten, uit Pruisen verjaagd, door het gou
vernement van Engeland naar Zoeloeland geroepen
zijn om er het volk te helpen beschaven.
Voor de Rechtbank te Hildesheim werd dezer
dagen een zaak behandeld, welke opmerking ver
dient. De beschuldigde was de advocaat dr. De-
dekind, aangeklaagd wegens majesteits-schennis.
Hij had nl. bij de verdediging van eene vrouw,
van majesteits-schennis aangeklaagd, een door
hem geschreven brochure ter kennisneming aan
de Rechtbank aangeboden, waarin eenige belee-
digende uitdrukkingen tegen den Keizer voor
kwamen. Op grond daarvan werd ook hij voor
de Rechtbank gedaagd. De eisch luidde een jaar
vestingstraf. De Rechtbank veroordeelde Dede-
kind tot zes maanden vestingstraf.
Verschillende bladen der oppositie zijn wegens
majesteits-beleediging bij hunne verkiezingsop
roepingen ir. beslag genomen. In politieke krin
gen wordt de Kamerontbinding scherp veroor
deeld en voorgesteld als uitsluitend gunstig voor
de radicalen.
Tegen het einde dezer maand wordt te Weenen
en in Berlijn bezoek verwacht van den prins en
de prinses van Rumenië. Het doel van dat be
zoek zal vermoedelijk wezen de eindbeslissing op
het voorstel tot aanneming van een troonopvol
ger daar prinses Elisabeth kinderloos blijft.
De RoosJci Vedomosti ontving een schrijven uit
Saratoff, waarin onder meer wordt medegedeeld,
dat in een dorp niet ver van Volsk 27 boeren
van gebrek zijn omgekomen. Uit den geheelen
omtrek komen berichten in omtrent den heerschen-
den hongersnood, die een ontzettenden omvang
dreigt aan te nemen. De autoriteiten doen onge
veer niets om den nood te beteugelen. Ook uit
niet verspreiden, viel Lodewijk de kamenier in
de rede.
Door de duisternis zal de brand misschien
grooter toeschijnen, dan hij wezenlijk is.
Eensklaps sprong een paard nit het dichte
kreupelhout te voorschijn.
Henriette!Mevrouw!schreeuwde
de ruiter, die met moeite het vurige ros beteu
gelde.
Hemel! het is de stem van Gustaaf! riep
Henriette. De gravin beefde.
Hoe! Chalon!
Vertrek! vertrek!.... ik bid u, vertrek!..
Lodewijk en de houthakker liepen naar het afdak.
Gustaaf wat is er? vroeg mevrouw Choisel
angstig.
Ons leger is verslagenChatiilon wordt
in een puinhoop veranderdSpoed u, Lode
wijk! Spoed u Lodewijk! Spoed u! men achter
volgt mijSlechts aan de snelheid van het
paard des kolonels, die gesneuveld is, heb ik
mijn behoud te danken.
(Werdt vervolgd.)
