NIEUWE No. 404. Donderdag 12 Augustus 1880. 5e Jaargang, Aan wlcn de schuld? Hl UI 11 ABONNEMENTSPB IJ S Per 3 maanden voor Haarlem0,85 Buiten Haarlem franco per post1,— Afzonderlijke Nummers0,06 Dit blad verschijnt Eiken WOENSDAG en ZATERDAG. "MAINT1ËSD KA V BUREAU: St. Jansstraat Haarlem. AGITE MA NON AGITATE. PRIJS DER ADVERTENTIES Van 16 regels30 Cents. Elke regel meer5 Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant. Advertentie n worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag avond ingewacht. Uitgevers KÜPPERS LAUREÏ. Zou het in Pruisen werkelijk zoo moei lijk zijn, wetten te maken waardoor het twee derde gedeelte der bevolking, de Evan- gelisch-gezinden, en het overig een derde gedeelte, de Katholieken, in vrede met el kander zouden kunnen leven? Waarlijk niet, als er slechts van beide zijden een goede wil voorhanden is, die aan een ieder billijkheid en rechtvaardigheid laat wedervaren. Dat op de katholieke zijde deze goede wil bestaat, kan niemand betwijfelen. Het katholieke volk, zijne pers en zijn Centrum hebben gedurende al de jaren van den cul tuurstrijd niet alleen door woorden, maar ook door daden bewezen, dat zij werke lijk niets anders wenschen, dan op den grondslag' van gelijke vrijheid en gelijke rechten met de Evangelische kerk als vreed zame broeders te leven. Zij hebben geen voorrechten, geen uitzondering verlangd, maar zij hebben de weinige vrijheid ge- eischt die de Kerk voor haar leven en Streven uoodig heeft. Zij staan volkomen op den bodem der rechtsgelijkheid welke de Pruisische grondwet voorschrijft, en zij hebben steeds aan de geloovige Evange- lisch-gezinden de hand gereikt voor een verbond tegen het despotieke ongeloof. Het is dus hunne schuld niet, als de vrede tot heden nog niet tot stand gekomen is. De oorzaak moet dus aan de andere zijde ge zocht worden. De katholieke Kerk heeft tot het jaar 1871 niets onrechtvaardigs in Pruisen gepleegd; zij nam hare rechten en gebruikte hare vrijheid, welke door de lands wetten verzekerd zijn, zonder het Protes tantisme of den Staat te krenken. Docli zie, plotseling komt het den liberalen staats lieden in den zin, het bestaande recht te veranderen, de vrijheid der Kerk, op te heffen en een volledig systeem boeien en ketens te verzinnen en in te voeren, dat alle lidmaten der Kerk moest omspannen en omwikkelen. Niet de Katholieken heb ben den vrede verstoord, maar de schep pers, de uitvinders dezer nouveautés, die daardoor de grootst mogelijke onrechtvaar digheid pleegden. Nochtans hebben de Ka tholieken zich steeds binnen de grenzen van FE U ILL ET ON. DE ZEGELS. Vervolg. Dat zal ik u na het middagmaal verhalen, ant woordde Janekin met eene groote onverschillig heid. Indien ik voor het oogenblik den mond open, zal het zijn om op de vraag van mijn honge riger! maag te antwoorden. Het zij zoo, z ide Rignard, die zich vleide aan den boer, met behulp van de kracht des wijns, het geheim te ontrukken, dat hij nog niet had Kunnen ontdekken; het zij zoo, en ik zal deel aan uw maal nemen, want ik kom ook uit Brest. Dat is niet mogelijk, dan zou ik u op weg ontmoet hebben. De twee mannen uit het volk verlieten de kamer, de eene sterk in zijne dwingelandij, de andere vol vertrouwen op God, en gesterkt dooi de verknochtheid, die hij zijn meesters toe droeg. rust en orde gehouden en aan het onrecht slechts passieven tegenstand geboden en daardoor alzoo volslagen bewijzen van vrede lievendheid aan den dag gelegd. De tegenpartij zag dan ook eindelijk in, dat de Staat aie den wagen in het moe- ras had gestuurd, ook de eerste stappen moest doen om hem er weer uit te trek ken. Men begon te onderhandelen en men nam 't besluit eenige kleine veranderingen in de cultuurwetten te brengen. Doch deze proeven kwamen niet voort uit den waren geest, zij misten de ware bedoeling en a fond zouden zij slechts nieuwe strijdmid delen zijn om de katholieke Kerk tot on derwerping te dwingen. Zij konden dus geen vrede brengen. WpI werd er in den Landdag bij de beraadslagingen over de Juli-wetten aangevoerd, dat bet land drin gend behoefte gevoelde aan de afschaffing van den cultuurstrijd, maar toch kon men den rechten weg tot den vrede niet vin den. Aan wien de schuld? Misschien aan de liberale partijen? Het is bekend dat de liberalen voor het grootste gedeelte de verdrukking of zelfs de ver nietiging der Kerk wenschen en verlangen en dat zij het ongeloof heerschappij willen doen voeren in het openbare leven, 't Kan ons daarom niet verwonderen als het libe ralisme zich verklaart voor de bestendiging vati den cultuurstrijd, zoowel tegen de ka tholieke Kerk als tegen het geloovig ge deelte der Evangelisch-gezinden. Nu, vau het onchristelijke liberalisme kan men niets anders verwachten dan dat het tegen het positieve Christendom en de opvolgers der Apostelen storm loopt; 't is dus nutteloos hierover verder woorden te verspillen. Zullen wij het mislukken van het werk des vredes wijten aan prins von Bismarck? Zeker rust op dezen staatsman, als uitvin der der Mei-wetten, de heilige plicht den gestoorden vrede wederom te herstellen. Maar iedereen kent het eigenaardig karak ter van den Rijkskanselier die, zoowel in de biunenlandsche als in de huitenlandsche politiek, steeds een winzuchtig diplomaat- is. Hij tracht den toestand, die door den cultuurstrijd ontstaan is, voor zijne poli tieke doeleinden te gebruiken, zoo als hij zelt in zijne depêches openlijk ei'keut. Nu Een oogenblik daarna, zeide Raoul tot zijne moeder Zij bevinden zich daar De deur van het kabinet werd geopend, en de geheele familie was vereenigd. Niets ter wereld kan de ontroering schetsen, waarmede al die personen, die elkander zoo dier baar en verknocht waren, in het uur des gevaars wederzagen. De pen is niet in staat deze soort van tooneelen te beschrijven. Na zijn vader en zijne echtgenoot omhelsd te hebben, vertelde de graaf de Tréseguidy, Jat zij door ruiters tot een naburig dorp vervolgd waren geworden, en dat zij niet anders konden ontsnappen dan door de vlucht in het bosch te nemen, waarvan zij al de geheime voetpaden kenden. Zij hadden den trouwen Jane kin op een kwartier afstands van den vijver ont moet. Te Ploüerneck aangekomen, waren zij het kasteel door eene achterdeur binnengetreden met een sleutel, dien de visscher had mede genomen. Het uur van hunne aankomst, en nog meer de gewoonte van die gevaarvolle dagen hadden hun die voorzorgen doen gebruiken. Daarom hadden kan men zeggen dat die handelwijze geen fair play is, maar wat baat het? Alen moet den Rijkskanselier nemen, zoo als hij is. Van dezen aarts-politicus kan men eene werkelijke beslechting van de cultuurstrijd eerst dan verwachten, wanneer de politieke toestand van het binnenland hem daartoe dwingt. Eindelijk echter komen wij aan de hoofd oorzaak, waardoor alle pogingen tot het verkrijgen van vrede schipbreuk geleden hebben. De conservatieven namelijk, had den de macht, de regeering tot eene grou- O O dige herziening der Mei-wetten te nood zaken en zoo doende den vrede te herstel len. Zij hebben dit echter niet gedaan, doch in plaats daarvan, in vereeniging met bet der Kerk vijandige liberalisme, de gewaande vredesvoorslagen der regeering zoo slecht gemaakt, dat ze voor bet aangewezen doel totaal onbruikbaar zijn. De conservatieven hadden moeten erkennen, dat er geen sprake was van een strijd tusscken den Paus en den Keizer, maar tusschen geloof en on geloof, zij hadden zich als geloovige Chris tenen aan de zijde der geloovige broeders in het Centrum moeten scharen, en van de macht, die zij thans bezitten, een vast beraden gebruik moeten maken, waartoe niet alleen hun geweten maar ook de wijs heid hen aanspoorde. Andere mensehen wor den ten minste door schade en schande wijs, de Pruisische Conservatieven niet. Zij heb ben in 't laatste tiental jaren tweemaal bij de verkiezingen de treuvige ondervinding opgedaan, dat eene partij, die bij de re geering in plaats van bij het volk haren steun zoekt door den toorn der regeering O O als 't ware kan weggeblazen worden. Door de genade der regeering en door de gunst der omstandigheden hebben zij wederom een belangrijk en veelbeteekenend cijfer in den Landdag bereikt. Thans moeten zij van de gunstige gelegenheid gebruik maken, om zelfstandig te worden. Zij moeten zich van den leiband der regeeriug ontdoen, zij moeten op hun eigen wieken drijven, vol gens eigen recepten en met eigen kracht aan het welzijn van het algemeen en aan de veiligheid hunner eigen partij arbeiden. Slechts hij die door kracht en verstand weet te iuiponeeren kan het volk winnen; zij zich eerst naar het vertrek van mevrouw de Tréseguidy begeven, zonder echter het gevaar te bevroeden, waarin zij zich bevonden. Vervolgens had Raoul alles gedaan. Raoul had hen gered. De gravin drukte haar kind aan haar hart met oogen, waarin het dubbel geluk van echt genoot en moeder schitterde. Maar wat zal er van u worden zeide de markies. Gij kunt in dat kabinet niet blijven. Ieder oogenblik kan die man er binnen treden, hij kan, alvorens te vertrekken, nog eenmaal deze kamer onderzoeken. En wanneer zal hij vertrekken? Eene onwillekeurige beweging kan zijn wantrouwen opwekken. Denk, dat des nachts een muur van weinig dikte hem van u scheiden zal, en dat hij het geluid uwer ademhalig zal kunnen liooren indien gij slaapt, want hij slaapt daar, in de aangrenzende kamer. Vertrekt! vertrekt! De gravin verbleekte van schrik. „O! mijn God! zeide zij, waar zullen zij heen gaan? Is het geen wonder, dat zij tot hiertoe zijn doorgedrongen; en zullen zij, daar die man heneden is, nu nog een tweede maal het huis kunnen doortrekken, eene afhankelijke, verwarde en onzelfstan dige partij kan in het volk geen worte schieten. De Conservatieven zijn door hun aantal thans in staat om de huishoudelijke poli tiek in den Rijksdag de kerkelijke- en schoolpolitiek in den Landdag te beheer- scben, als zij slechts den moed hebben, de toegereikte baud van bet Centrum te vat ten en zich als gerechtigde macht naast den Rijkskanselier te plaatsen. Prins von Bismarck houdt vekening met alle facto ren die in staat zijn hem tegenstand te bieden; hij zou dus stellig achting krijgen voor de Conservatieven wanneer zij hunne kracht en macht vertoonden. Doch daar von Bismarck hunne zwakheid en kinder achtige onderworpenheid kent, werpt hij hen over boord, zoodra hij rekening moet houden met de liberalen. En de blinde kiezers in het Protestantsche Oosten zul len bij de aanstaande verkiezing hetzelfde doen. De Conservatieven hebben bij de beraad slagingen der Juli-wetten eene schoone ge legenheid verspeeld, door een Hinken hand greep tegelijk met het welzijn van het land de emancipatie hunner partij te verwerven. Zij wilden echter deels door pluimstrijkerij voor de regeering, deels door onverdelg- baren haat tegen Rome, voor het Centrum eene kuil graven; thans zjjn ze er zeiven ingevallen. Men kan dus met het volste recht zeg gen dat de verijdeling van de hoop op den vrede op rekening komt van de Conserva tieven, die in hunne kortzichtige, oud- Pruisische antipathie tegen de Katholieken de toegereikte hand van het Centrum heb ben geweigerd en de voorkeur hebben ge geven aan een verbond met het der Kerk vijandige ongeloof, ofschoon zij moesten weten, dat door deze schikking de regee ring op nieuw naar den kant der liberalen gedrongen werd. t Is jammer voor de goede en brave elementen onder de oud-Conservatieven, die eene werkelijk christelijke en conser vatieve politiek beoogen. 't Ware voor hen te wenschen, dat zij spoedig eene gelegen heid mochten vinden, de elementen hunner party, die zich tot slaven der regeerings- zonder gehoord of gezien te worden? Het is waar, vader! voegde de graaf er bij; en indien wij den trap afdalen zonder dat zij ons hoorden, zoo doorsnuffelen de blauwen op dit oogenblik de bossclien rondom Ploüerneck. Wij zullen den nacht slapeloos in liet kabinet door brengen; de vermetelheid van dit besluit zal misschien ons behoud zijn. De markies drong er op aan dat zij zouden vertrekken; maar terwijl zij nog in deze ver schrikkelijke besluiteloosheid bleven, geloofde de gravin, wier gehoor door den angst gescherpt was, de voetstappen van een man in den gan°- te hooren. Stilte zeide zij, men komt hierheen. De deur werd zachtkens geopend, en in de opening zag de familie, bleek van schrik, een bruin gelaat met zwarte hangende haren ver schijnen. Het was de goede Janekin. Ik ben het, zeide hij zacht; verberg u, mijnheer de graaf; verberg u, mijnheer de baron; de blauwe is onder aan den trap. Wordt vervolgd.)

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1880 | | pagina 1