NIEUWE
No. 404.
Donderdag 12 Augustus 1880.
5e Jaargang,
Aan wlcn de schuld?
Hl UI 11
ABONNEMENTSPB IJ S
Per 3 maanden voor Haarlem0,85
Buiten Haarlem franco per post1,—
Afzonderlijke Nummers0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
"MAINT1ËSD KA V
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIES
Van 16 regels30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentie n worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag
avond ingewacht.
Uitgevers KÜPPERS LAUREÏ.
Zou het in Pruisen werkelijk zoo moei
lijk zijn, wetten te maken waardoor het
twee derde gedeelte der bevolking, de Evan-
gelisch-gezinden, en het overig een derde
gedeelte, de Katholieken, in vrede met el
kander zouden kunnen leven?
Waarlijk niet, als er slechts van beide
zijden een goede wil voorhanden is, die aan
een ieder billijkheid en rechtvaardigheid
laat wedervaren.
Dat op de katholieke zijde deze goede
wil bestaat, kan niemand betwijfelen. Het
katholieke volk, zijne pers en zijn Centrum
hebben gedurende al de jaren van den cul
tuurstrijd niet alleen door woorden, maar
ook door daden bewezen, dat zij werke
lijk niets anders wenschen, dan op den
grondslag' van gelijke vrijheid en gelijke
rechten met de Evangelische kerk als vreed
zame broeders te leven. Zij hebben geen
voorrechten, geen uitzondering verlangd,
maar zij hebben de weinige vrijheid ge-
eischt die de Kerk voor haar leven en
Streven uoodig heeft. Zij staan volkomen
op den bodem der rechtsgelijkheid welke
de Pruisische grondwet voorschrijft, en zij
hebben steeds aan de geloovige Evange-
lisch-gezinden de hand gereikt voor een
verbond tegen het despotieke ongeloof. Het
is dus hunne schuld niet, als de vrede tot
heden nog niet tot stand gekomen is. De
oorzaak moet dus aan de andere zijde ge
zocht worden. De katholieke Kerk heeft
tot het jaar 1871 niets onrechtvaardigs in
Pruisen gepleegd; zij nam hare rechten en
gebruikte hare vrijheid, welke door de lands
wetten verzekerd zijn, zonder het Protes
tantisme of den Staat te krenken. Docli
zie, plotseling komt het den liberalen staats
lieden in den zin, het bestaande recht te
veranderen, de vrijheid der Kerk, op te
heffen en een volledig systeem boeien en
ketens te verzinnen en in te voeren, dat
alle lidmaten der Kerk moest omspannen
en omwikkelen. Niet de Katholieken heb
ben den vrede verstoord, maar de schep
pers, de uitvinders dezer nouveautés, die
daardoor de grootst mogelijke onrechtvaar
digheid pleegden. Nochtans hebben de Ka
tholieken zich steeds binnen de grenzen van
FE U ILL ET ON.
DE ZEGELS.
Vervolg.
Dat zal ik u na het middagmaal verhalen, ant
woordde Janekin met eene groote onverschillig
heid. Indien ik voor het oogenblik den mond
open, zal het zijn om op de vraag van mijn honge
riger! maag te antwoorden.
Het zij zoo, z ide Rignard, die zich vleide
aan den boer, met behulp van de kracht des
wijns, het geheim te ontrukken, dat hij nog niet
had Kunnen ontdekken; het zij zoo, en ik zal
deel aan uw maal nemen, want ik kom ook uit
Brest.
Dat is niet mogelijk, dan zou ik u op weg
ontmoet hebben.
De twee mannen uit het volk verlieten de
kamer, de eene sterk in zijne dwingelandij, de
andere vol vertrouwen op God, en gesterkt dooi
de verknochtheid, die hij zijn meesters toe
droeg.
rust en orde gehouden en aan het onrecht
slechts passieven tegenstand geboden en
daardoor alzoo volslagen bewijzen van vrede
lievendheid aan den dag gelegd.
De tegenpartij zag dan ook eindelijk in,
dat de Staat aie den wagen in het moe-
ras had gestuurd, ook de eerste stappen
moest doen om hem er weer uit te trek
ken. Men begon te onderhandelen en men
nam 't besluit eenige kleine veranderingen
in de cultuurwetten te brengen. Doch deze
proeven kwamen niet voort uit den waren
geest, zij misten de ware bedoeling en a
fond zouden zij slechts nieuwe strijdmid
delen zijn om de katholieke Kerk tot on
derwerping te dwingen. Zij konden dus
geen vrede brengen. WpI werd er in den
Landdag bij de beraadslagingen over de
Juli-wetten aangevoerd, dat bet land drin
gend behoefte gevoelde aan de afschaffing
van den cultuurstrijd, maar toch kon men
den rechten weg tot den vrede niet vin
den. Aan wien de schuld?
Misschien aan de liberale partijen? Het
is bekend dat de liberalen voor het grootste
gedeelte de verdrukking of zelfs de ver
nietiging der Kerk wenschen en verlangen
en dat zij het ongeloof heerschappij willen
doen voeren in het openbare leven, 't Kan
ons daarom niet verwonderen als het libe
ralisme zich verklaart voor de bestendiging
vati den cultuurstrijd, zoowel tegen de ka
tholieke Kerk als tegen het geloovig ge
deelte der Evangelisch-gezinden. Nu, vau
het onchristelijke liberalisme kan men niets
anders verwachten dan dat het tegen het
positieve Christendom en de opvolgers der
Apostelen storm loopt; 't is dus nutteloos
hierover verder woorden te verspillen.
Zullen wij het mislukken van het werk
des vredes wijten aan prins von Bismarck?
Zeker rust op dezen staatsman, als uitvin
der der Mei-wetten, de heilige plicht den
gestoorden vrede wederom te herstellen.
Maar iedereen kent het eigenaardig karak
ter van den Rijkskanselier die, zoowel in
de biunenlandsche als in de huitenlandsche
politiek, steeds een winzuchtig diplomaat-
is. Hij tracht den toestand, die door den
cultuurstrijd ontstaan is, voor zijne poli
tieke doeleinden te gebruiken, zoo als hij
zelt in zijne depêches openlijk ei'keut. Nu
Een oogenblik daarna, zeide Raoul tot zijne
moeder
Zij bevinden zich daar De deur van
het kabinet werd geopend, en de geheele familie
was vereenigd.
Niets ter wereld kan de ontroering schetsen,
waarmede al die personen, die elkander zoo dier
baar en verknocht waren, in het uur des gevaars
wederzagen. De pen is niet in staat deze soort
van tooneelen te beschrijven. Na zijn vader en
zijne echtgenoot omhelsd te hebben, vertelde de
graaf de Tréseguidy, Jat zij door ruiters tot een
naburig dorp vervolgd waren geworden, en dat zij
niet anders konden ontsnappen dan door de vlucht
in het bosch te nemen, waarvan zij al de geheime
voetpaden kenden. Zij hadden den trouwen Jane
kin op een kwartier afstands van den vijver ont
moet. Te Ploüerneck aangekomen, waren zij het
kasteel door eene achterdeur binnengetreden met
een sleutel, dien de visscher had mede genomen.
Het uur van hunne aankomst, en nog meer de
gewoonte van die gevaarvolle dagen hadden hun
die voorzorgen doen gebruiken. Daarom hadden
kan men zeggen dat die handelwijze geen
fair play is, maar wat baat het? Alen moet
den Rijkskanselier nemen, zoo als hij is.
Van dezen aarts-politicus kan men eene
werkelijke beslechting van de cultuurstrijd
eerst dan verwachten, wanneer de politieke
toestand van het binnenland hem daartoe
dwingt.
Eindelijk echter komen wij aan de hoofd
oorzaak, waardoor alle pogingen tot het
verkrijgen van vrede schipbreuk geleden
hebben. De conservatieven namelijk, had
den de macht, de regeering tot eene grou-
O O
dige herziening der Mei-wetten te nood
zaken en zoo doende den vrede te herstel
len. Zij hebben dit echter niet gedaan, doch
in plaats daarvan, in vereeniging met bet
der Kerk vijandige liberalisme, de gewaande
vredesvoorslagen der regeering zoo slecht
gemaakt, dat ze voor bet aangewezen doel
totaal onbruikbaar zijn. De conservatieven
hadden moeten erkennen, dat er geen sprake
was van een strijd tusscken den Paus en
den Keizer, maar tusschen geloof en on
geloof, zij hadden zich als geloovige Chris
tenen aan de zijde der geloovige broeders
in het Centrum moeten scharen, en van
de macht, die zij thans bezitten, een vast
beraden gebruik moeten maken, waartoe
niet alleen hun geweten maar ook de wijs
heid hen aanspoorde. Andere mensehen wor
den ten minste door schade en schande wijs,
de Pruisische Conservatieven niet. Zij heb
ben in 't laatste tiental jaren tweemaal bij
de verkiezingen de treuvige ondervinding
opgedaan, dat eene partij, die bij de re
geering in plaats van bij het volk haren
steun zoekt door den toorn der regeering
O O
als 't ware kan weggeblazen worden. Door
de genade der regeering en door de gunst
der omstandigheden hebben zij wederom
een belangrijk en veelbeteekenend cijfer in
den Landdag bereikt. Thans moeten zij van
de gunstige gelegenheid gebruik maken,
om zelfstandig te worden. Zij moeten zich
van den leiband der regeeriug ontdoen, zij
moeten op hun eigen wieken drijven, vol
gens eigen recepten en met eigen kracht
aan het welzijn van het algemeen en aan
de veiligheid hunner eigen partij arbeiden.
Slechts hij die door kracht en verstand
weet te iuiponeeren kan het volk winnen;
zij zich eerst naar het vertrek van mevrouw de
Tréseguidy begeven, zonder echter het gevaar te
bevroeden, waarin zij zich bevonden. Vervolgens
had Raoul alles gedaan. Raoul had hen gered.
De gravin drukte haar kind aan haar hart
met oogen, waarin het dubbel geluk van echt
genoot en moeder schitterde.
Maar wat zal er van u worden zeide de
markies. Gij kunt in dat kabinet niet blijven.
Ieder oogenblik kan die man er binnen treden,
hij kan, alvorens te vertrekken, nog eenmaal deze
kamer onderzoeken. En wanneer zal hij vertrekken?
Eene onwillekeurige beweging kan zijn wantrouwen
opwekken. Denk, dat des nachts een muur van weinig
dikte hem van u scheiden zal, en dat hij het geluid
uwer ademhalig zal kunnen liooren indien gij
slaapt, want hij slaapt daar, in de aangrenzende
kamer. Vertrekt! vertrekt!
De gravin verbleekte van schrik. „O! mijn
God! zeide zij, waar zullen zij heen gaan? Is het
geen wonder, dat zij tot hiertoe zijn doorgedrongen;
en zullen zij, daar die man heneden is, nu nog
een tweede maal het huis kunnen doortrekken,
eene afhankelijke, verwarde en onzelfstan
dige partij kan in het volk geen worte
schieten.
De Conservatieven zijn door hun aantal
thans in staat om de huishoudelijke poli
tiek in den Rijksdag de kerkelijke- en
schoolpolitiek in den Landdag te beheer-
scben, als zij slechts den moed hebben, de
toegereikte baud van bet Centrum te vat
ten en zich als gerechtigde macht naast
den Rijkskanselier te plaatsen. Prins von
Bismarck houdt vekening met alle facto
ren die in staat zijn hem tegenstand te
bieden; hij zou dus stellig achting krijgen
voor de Conservatieven wanneer zij hunne
kracht en macht vertoonden. Doch daar
von Bismarck hunne zwakheid en kinder
achtige onderworpenheid kent, werpt hij
hen over boord, zoodra hij rekening moet
houden met de liberalen. En de blinde
kiezers in het Protestantsche Oosten zul
len bij de aanstaande verkiezing hetzelfde
doen.
De Conservatieven hebben bij de beraad
slagingen der Juli-wetten eene schoone ge
legenheid verspeeld, door een Hinken hand
greep tegelijk met het welzijn van het land
de emancipatie hunner partij te verwerven.
Zij wilden echter deels door pluimstrijkerij
voor de regeering, deels door onverdelg-
baren haat tegen Rome, voor het Centrum
eene kuil graven; thans zjjn ze er zeiven
ingevallen.
Men kan dus met het volste recht zeg
gen dat de verijdeling van de hoop op den
vrede op rekening komt van de Conserva
tieven, die in hunne kortzichtige, oud-
Pruisische antipathie tegen de Katholieken
de toegereikte hand van het Centrum heb
ben geweigerd en de voorkeur hebben ge
geven aan een verbond met het der Kerk
vijandige ongeloof, ofschoon zij moesten
weten, dat door deze schikking de regee
ring op nieuw naar den kant der liberalen
gedrongen werd.
t Is jammer voor de goede en brave
elementen onder de oud-Conservatieven,
die eene werkelijk christelijke en conser
vatieve politiek beoogen. 't Ware voor hen
te wenschen, dat zij spoedig eene gelegen
heid mochten vinden, de elementen hunner
party, die zich tot slaven der regeerings-
zonder gehoord of gezien te worden?
Het is waar, vader! voegde de graaf er bij;
en indien wij den trap afdalen zonder dat zij ons
hoorden, zoo doorsnuffelen de blauwen op dit
oogenblik de bossclien rondom Ploüerneck. Wij
zullen den nacht slapeloos in liet kabinet door
brengen; de vermetelheid van dit besluit zal
misschien ons behoud zijn.
De markies drong er op aan dat zij zouden
vertrekken; maar terwijl zij nog in deze ver
schrikkelijke besluiteloosheid bleven, geloofde de
gravin, wier gehoor door den angst gescherpt
was, de voetstappen van een man in den gan°-
te hooren.
Stilte zeide zij, men komt hierheen.
De deur werd zachtkens geopend, en in de
opening zag de familie, bleek van schrik, een
bruin gelaat met zwarte hangende haren ver
schijnen. Het was de goede Janekin.
Ik ben het, zeide hij zacht; verberg u, mijnheer
de graaf; verberg u, mijnheer de baron; de blauwe
is onder aan den trap.
Wordt vervolgd.)