NIEUWE
No. 459.
Zondag 20 Februari 1881.
Oe Jaamang.
Oostenrijk en de vrijheid.
ve^ntlSϻhadden'ble"
BUITENLAND,
wordt feD' met W°rdt g6Wlld'ja zelfs ernstig
wordt 1tegengewerkt door de heeren liberalen
feuilleton.
Belgie.
Engeland.
HURimnu mimi
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor HaarlemJ 0,85
Buiten Haarlem franco per post1,
Afzonderlijke Nummers0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
AGTTE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIÈN
Van 16 regels30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag
avond ingewacht.
Uitgevers KÜPPERS 8c Ij AU RE Y.
Wij zullen ditmaal de aandacht eens be
palen bij Oostenrijk, een land, dat wellicht
min er de aandacht trekt dan het toch
werkelijk verdient.
Het landpunt, 't welk dit keizerrijk
inneemt in Europa, werd in de laatste
jaren er nog niet weinig gewichtiger op;
de Oostersche quaestie heeft aan Oostenrijk
(en t kon wel niet anders) een bizondere
beteekenis geschonken.
Reeds vroeger trouwens geruimen tijd
geleden deden wij uitkomen, hoe alles
schijnt aan te duiden, dat, bij 't openvallen
van de geheele nalatenschap van Europeesch
lurkije, Oostenrijk de aangewezen erfge
naam voor 't belangrijkst deel der erfenis
moet genoemd worden.
Scheen het tot op den jongsten oorlog
in het Oosten, dat Rusland het leeuwendeel
in den vacant te komen boedel van Turkije
zou erlangen, het bleek bij 't vrede-sluiten,
dat Ruslands kausen bij 't buit verdeelen
met zoo gunstig zouden staan als velen
geloofden. Het testament van Peter den
Groote zal dus niet geheel uitgevoerd kun
nen worden.
En dat is maar gelukkig ook. Hoe nuttig
toch de knoet moge wezen voor Russische
naturen en ruggen, het mag ernstig
worden betwijfeld of dat werktuig der be
schaving* wel in den smaak zou vallen
van de andere volken van Europa, die
eventueel onder den scepter van den Czaar
zouden worden gebracht.
Oostenrijk daarentegen staat in de laatste
jaren een zeer vrijheidlievende politiek voor
met betrekking tot de nationaliteiten, over
welke het 't gebied voert. Tegenover de Polen
heeft het voortdurend, zelfs onder Regeerin-
O
8en, die minder welwillend gezind wareu
ten opzichte der andere stammen of rassen,
een zeer gematigde staatkunde, gunstig on-
eischeiden van de houding van Rusland
en Pruisen, gevolgd.
Nu is het zeer opmerkelijk, dat de staat-
8 van bevredigen en verzoenen, welke
heerJT uitnemendheid geschikt maakt
starnm °Ver de ^scheiden rassen en
te won a Vaa '4 °0Sten Vaa °ns werelddeel
het Lek? Willen niet ll00ren van
net toekennen van eemge rechter,
venchiUende KroonlMd!„. H„ n
trouwens altijd geweest het «t i 13
volken en gewee8t het steken van alle
tuum meDSCh6ü m een liberaalcos-
de SLUIPMOORD.
Vervolg.)
tempte kteene7'. in het leven
ken, wij moeten I T andermaal verschrik-
in deTT' T 10 h6t l6Ven behouden, om
gal,, opgeknooDW 7™ Middleton aaa de
1-VV worden.
bevind 77 mat mi-> gebeurd? Waar
1' rleP Corneales.
terwijl hij S°-d gezelschap, hernam de waard,
misdadiger de 1, '7 deU stroP afnam, en den
cerseale, b^"d» >«S bond.
zijn redding g^*eu ,nu. te begrijpen, dat voor
viel dus in diep gewassen waa? - hij
verdere vragen. P Cn aatwoordde niet op
eenigen tijd by den wa^ v°eto
spraakzaam en vroolijk werd, dat men 7 Z°°
-o slaperigen, luien en
Pauwelijks meer kende. Zijn mond
Gelijk maken was hun kracht of zwak
heid; vrij maken (wat toch iets meer zegt!)
daarvan wilden zij niet hooren, altijd als
het anderen gold. Voor' zich-zelven vroe
gen zij immer een tiendubbele vrijheids
portie.
Dat streven naar een kunstmatige een
heid heeft in de Habsburger Monarchie
reeds volkomen fiasco gemaakt.
Een gewoon mensch zou door zulk een
échec wijzer worden. Niet alzoo de liber
tijnen. Die worden nooit wijs, 't is juist
de vloek van 't liberalisme, die het tot
een altijd dwaas wezen veroordeelt.
Nog curieuser is het feit, dat het toch
onder een zoogenaamd liberaal bestuur was,
dat de staatsrechtelijke scheiding tusscbeu
Oosteurijk en Hongarije tot stand kwam.
Het was namelijk onder 't Ministerie
van den oud-Silesischen Minister von Beust,
dat het dusgenoemd dualisme tot stand
kwam.
Volgens dat stelsel heeft elk der Rijks-
helften een eigen Bestuur, regeert de Habs
burger Monarchie over Oostenrijk als Keizer
en over Hongarije als Koning. In de laatste
jarenreeks, welke van 't jaar 1867 dateert
(toen het dualisme werd ingevoerd), was enkel
de naam Koning met betrekking tot Hon
garije overgebleven; feitelijk regeerde de
Keizer precies over de Hongaren als over
de andere volken in ziju gebied.
Von Beust moest echter wel toegeven;
O 7
Oostenrijk ging gebogen onder de ellende
van dén oorlog van '66.
Wij willen geenszins beweren dat von
Beust mistastte, doch wij vragen waarom
den Polen, deu Czechen eu den anderen
stammen, onder den staf van Oostenrijk's
Keizer vereenigd, niet tot zekere hoogte
kan worden verleend, hetgeen Hongarije
in veel sterkere mate erlangde?
De liberalen, tevens de Duitsch-gezinden,
in Oostenrijk, denken daar evenwel zóó
over, dat uit hun zienswijze de theorie
volgtmen mag, zonder onrechtvaardig te
worden, niet met twee-, wel met zesderlei
maten meten.
Tegen die leer komeu wij op met al de
kracht, welke de vrijheid schenken kan.
Wij heeten dat beginsel niet vrijzinnig,
maar 't toppunt van tirannie.
Dezer dagen bleek dit trouwens treffend.
Het was in verband met de Czechen.
Te Praag, de hoofdstad van Bobemen,
het land der Czechen, bestaat een Hooge-
school. De Duitsche minderheid oefende
tot hiertoe op die instelling 't overwicht
uit. De Czechen mochten toezienhun taali
van geestige gezegden, en zoo dikwijls hij zijn
oog op den geboeiden misdadiger sloeg, die
hem een schoft noemde, lachte hij, dat hem
de oogen overliepen.
Eindelijk werd het Preston in het kleine
vertrek te benauwd; zijn hart klopte van onbe
schrijfelijk genoegen en hij gevoelde behoefte aan zijn
boezem lucht te geven; hij verzocht dus zijn vriend
en den constabel om te vertrekkeu en of zij
beiden de uitlevering van den misdadigerop zich wil
den nemen, ten einde hij naar de vrouw en de moe
der van den dokter kon heensnellen, om dezen goe
den lieden de ontdekking van den werkelijken moor
denaar mede te deelen en hen te zeggen, dat
de verdenking van den onschuldige was opgeheven.
Wat Corneales aangaat, zeide de waard,
deswege kunt gij gerust vertrekken. Ik heb
den staljongen te hulp geroepen, om, wanneer
de deugniet zich andermaal mocht willen verzet
ten, mij behulpzaam te zijn; ook laat ik mij
het recht niet ontnemen, hem zelf naar het ge
rechtshof te voeren. Ga met God, groet van
mijnentwege de achtingswaardige familie van den
dokter, en zegt dat ik hartelijk deel neem in de
gelukkige wending der zaak. Wanneer het ernstige
oogenblik voorbij is, kunt gij ook van mijn be-
hun letterkunde werden geduld, meer niet.
Niets natuurlijker dan dat men sedert
lang reeds trachtte hierin verandering te
brengen. De Czechen hieven kloppen aan
een doovenmans deur; 't liberalisme, dat
jaren achtereen 't gezag in handen had,
wilde van geen toegeven aan de wenschen
der Czechen weten.
De tegenwoordige Regeering, waarin 't
Poolsch en Czechisch element billijk ver
tegenwoordigd is, denkt gunstiger dan baar
voorgangers over al de wenschen der on
derscheiden nationaliteiten, in Oostenrijk
levend; zij wil ook aan betamelijke eiscben
der Czechen ten opzichte der hoogeschool
van Praag tegemoet komen.
Door de liberalen wordt dat alles sterk
afgekeurd zij schelden de Bewindslieden en
die hen steunen voor feodaleneen essence
van 't conservatisme, en beschuldigen hen
tevens, dat zij gemeene zaak maken met
de ultramontanen.
Zooals men weet, bestaat er voor de
liberalen geen vreeselijker woord dan dat
van ultramontaan. Als zij eens dapper hun
best willen doen in 't verguizen van iemand,
dan noemt men hem ultramontaan of eeu
vriend van de ultramontanen.
Nu moet men weten, dat dit geduchte
woord, overgezet iu de taal der eenvoudige
waarheid, niets beteekeut dan Katholiek.
Alle Katholieken zijn ultramontanen, want
die laatste qualificatie is ontleend aan het
feit, dat het hoofd der Katholieke Kerk
zetelt over de bergen, te Rome.
De smaadheid, welke de radicalen en
vrijmetselaars willen verbonden hebben aan
den scheldnaam van ultramontaan, is nog
al gemakkelijk te dragen, zoowel voor de
Katholieken als voor hen, die, in den nood
des tijds en overtuigd vau het gemeen
schappelijk gevaar, dat alle Christen-ge-
loovigen bedreigt met de Katholieken den
strijd tegen 't radicalisme en modernisme
voeren.
Die gehate feodalen en ultramontanen
in Oostenrijk die zoo ernstig tegen alle
vrijheid zouden gekant wezen, zijn het nu
echter juist, die met alle kracht eu macht
ijveren om aan iederen Oostenrijker die
vrijheid te verzekeren, waarop hij recht
heeft.
Dat verschijnsel is trouwens niet vreemd.
Steeds waren het de liberalen, die de vrij
heid van anderen belaagden.
Aan de Czechen gunnen zij dus niet het
recht, dat zij in hun eigen taal onderwijs,
ook 't hoogere, zullen ontvangen; zoo wor
den ook de liberalen woedend als de Polen
velscbrift melding maken; als gij den dokter
ontmoet, zeg hem dan, dat, zoodra hij
zich weder op vrije voeten bevindt, en zoo
mijne hand, waarmede ik het bevelschrift over
reikte, niet spoedig beter wordt, hij mij om niet
moet bedienen.
Preston beloofde een en ander te zullen nako-
komen, steeg te paard en reed pijlsnel naar de
plaats zijner bestemming.
De woning van zijn zoo ten onrecht vervolgden
vriend genaderd zijnde, sprong hij van het paard
en gaf de teugels aan den knecht, die hem reeds
van verre had zien komen aanrennen. Zoodra hij
het vertrek van de familie Middleton binnentrad,
ontmoette hij den vrederechter Mansfield, die
hem dadelijk vroeg, of men den ellendeling was
meester geworden, hetgeen door Preston met ja
werd beantwoord, terwijl hij, uitgeput door ver
moeidheid op een stoel nederzeeg.
Na een weinig tot zich zelvea gekomen te zijn,
verzocht men hem om een nauwkeurige
mededeeling van het voorgevallene, waaraan hij
zoo kort mogelijk voldeed. Vol blijdschap vielen
nu de grijze moeder en de echtgenoot van den
dokter opde knieën, en dankten vurig den Allerhoog
ste voor het ontdekken van den misdadiger; want
iu Pruisen vragen, dat in Polen aan de
jeugd de Poolsche taal zal worden onder
wezen. Overal dus geweld, overmacht en
overmoed.
Gelukkig wij wezeu er reeds op dat
't Ministerie iu Oostenrijk beter gezind is
en dat het dus aau de Czechen wel recht
vaardigheid wil bewijzen, ook ten opzichte
van hun taal.
Er zal nu naast de Duitsche Hoogeschool
te Praag een Czechische worden gesticht,
langs dien weg wordt aan beide partijen
recht gedaan.
De liberale heeren zullen dat moeten
aanzien, tenzij zij er in zouden slagen om 't
tegenwoordig Weener-Bewind uit het gezag
te dringen.
Dat zouden wij een groote ramp voor
Oostenrijk achten. Toch alleen van de ge
hate feodalen en ultramontanen kan men
blijvende redding en uitkomst voor de Habs
burger Monarchie te gemoet te zien.
Allerlei proefnemingen werden reeds in
Oostenrijk genomen.
Telkens echter stelde het resultaat de
uitvinders en uitvoerders te leur.
Het wordt dus tijd, meer dan tijd, dat
men het blij we beproeven met het eenige
geneesmiddel, 't welk altijd helpt, name
lijk de vrijheid.
Ongetwijfeld zal 't radicalisme blijven las
teren, dat de feodaal- ultramontaansche richting
terug wildoch de bcweldadigde bevolkingen
zullen getuigenwij gaan zeer gezegend
vooruit.
De Moniteur bevat de koninklijke be
sluiten, waarbij het ontslag, door de heeren
Van der Straeten als burgemeester, en
Vauthier en Trappeniers als schepenen van
Brussel gevraagd, verleend wordt. Omtrent
de opvolgers dezer heeren is tot dusverre
nog niets vernomen.
De heer Cogels, van de katholieke
partij, is tot senator gekozen ter vervan
ging van wijlen het liberale lid voor Ant
werpen. De liberale meerderheid in den
Senaat is door deze verkiezing tot 4 stem
men verminderd.
De Koningin heeft geweigerd de Neder-
landsche deputatie, die haar een smeek
schrift ten gunste van het herstel der
Transvaalsche onafhankelijkheid overhan
digen wilde, te ontvangen. Het stuk werd
aan Lord Granville ter hand gesteld.
dat Middleton schuldig was, hadden zij nimmer
kunnen geboren.
Hier verder uit te wijden zoude overbodig
zijnhet noodlottig geheim is opgelost en de
vreugde des wederziens, toen de dokter door zijn
rechters werd in vrijheid gesteld, schonk hun
een ruime vergoeding voor het doorgestane leed.
Middleton gevoelde echter nog lang de onaan
gename gevolgen van deze verschrikkelijke ver
denking, en een hevige koorts wierp hem op het
ziekbed neder; toen echter de lente terugkeerde
en de zon wederom hare verkwikkende warmte
liet gevoelen, mochten beide echtgenooten zich
in het genot eener volkomene gezondheid dank
baar verheugen.
Ofschoon allen, die Middleton kenden, niets
unbeproefd lieten, om hunne vroegere verdenking
weder goed te maken, kon hij niet vergeten, dat
zij hem als een sluipmoordenaar beschouwd hadden;
hij verliet dus zijne woonplaats, en zette zich
aan gene zijde der Mississippi in de nabijheid
der Missoune neder.
Preston en olheim volgden den dokter, en
in de stille wouden der nieuwe verblijfplaats, vergat
Middleton, hoe men hem eenmaal miskend en uit
de maatschappij verstooten had.
