N I E IJ W E
t
460.
Donderdag 24 Februari 1881.
6e Jaargang.
Oorlog
°nder de guillotine.
Onze Pntiji, "'tl t s™'
moet daar in blijven w Zw ve^l8t- Het hoofd
i« een ernstige zaak. Valt" De guillotine
HU Mill
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem j 0,85
Buiten Haarlem franco per post. 1,
Afzonderlijke Nummers0,06
Hit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
AGITE MA NON AGITATE.
OOUR41T
PRIJS DER ADVERTENTIÊN
Van 16 regels30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag
avond ingewacht.
Uitgevers K P P E R S IiAUEEY.
Onze lezers zullen niet weinig verwonderd
J at wij te midden van den diepsten
re e deze verontrustende vraag aan 't
egui plaatsen van ons huidig hoofd-artikel.
"6 room eden van alle Staten, met
u Par^emeüten werden geopend,
wordt de vrede verzekerd en prins von Bis
marck (en dat heerschap zal het toch wel
weten) verklaarde onlangs in het Huis van
Afgevaardigden, dat er in langen tijd geen
vooruitzicht op oorlog bestaat. Heel de
wereld was opgetogen van blijdschap en
iedereen geraakte in verrukking bij het
vernemen van deze plechtige vredes-procla-
matie van den Duitschen Rijkskanselier,
doch men weet dat de man van ijzer en
bloed wel een uitstekend diplomaat is, maar
overigens een zeer slecht profeet. Wie hem
de gave der profetie mocht toedichten, her
inneren we slechts aan de Herzegowina,
een akefietje waaruit zich de moorddadige
Russisch Turksche oorlog ontwikkelde.
Precies als of het er om te doen was om
von is ma rek als een prul- profeet aan de
JJ. e stelleu> kwam zijn papieren troe-
elkind, de Norddeutsche Allg. Zeitung en
trok tegen den Franschen brekespel Garn-
etta van leer. Zij zegt: «Gambetta heeft
door zijne Punsch-rede te Cherbourg, het
vertrouwen in een voortdurenden vrede ge
schokt. Eene poging om Gambetta's rede
voering op eene andere wijze uit te leggen
is niet mogen gelukken. De toon, die de
door Gambetta geredigeerde, of aan hem
onderworpen, of door zijne vrienden geïn
spireerde dagbladen sinds eenigen tijd aan
slaan, de redevoeringen, die zijne meest
getrouwe en verknochte aanhangers thans in
bet openbaar en zonder schroom uitspreken,
doen bij ingewijden niet alleen allen twijfel
verdwijnen dat Gambetta het Staats- schip
ut het kalme vaarwater sleept in den brui
senden en snellen stroom van den oorlog,
doch deze berichten toonen ook dat Gam
betta de vredelievende elementen in Frank-
Ufl toegeeflijk genoeg heeft geacht, om
^rwacbten, dat zij zich door de
FEUILLETON.
Ik liad er altijd, schrijft een Fran.M.
naar verlangd om eens een millotin manoie.r'
een onschadelijken toestand, te [i™ rUSt' ln
-«^en naar bet
mocht hoe zulk L lk®1Mt«w wel weten
«et. Wel had ik V^jk wel uit
een plaat laat een té" °P ,P atjft gezien, maar
T.L een te TaSe indruk achter
den'^r Samson, getrokken.6' GwU°tine
tig werktuig dat het een zeer rernuf-
ieeht ro i uWaanjp burSer Guillotin met
beellnVabTnetC MadJnTDie P het
niet. te wensch^ V?-8Saud te Londen laat
staat klaar de winTL lJ ""^d-mand
ontbreekt lèttrrlnt neer' j' geheven; er
de. Onlanl kol V™ daU een veroordeel-
niet weerstaan Mn PanJZtmaar de verzoeking
zich oHSk Vnmw-ens nndezzoeken hoe men
Wel zou voelen Mi 'P m, f.lja bals op het blok
ste bewegelijk J,i u° J bij het boven-
hoofd door de nn„ daarvan op, stak zijn
om zijn hal» vallJJ'Jr- 60 bst daarna weder
het bovenblok m„' W,aS vau ,meening dat hij
zijn hoofd er uit t. 7°m oplichten had, om
zich weer in zijn b„-r-e n, zooals een slak, die
Een veertje, dat er heim,r-i
tigt het bovengedeelte van het ,'?lt®pnnSt. beves"
veertje aan den beul aHeen bekend? f
veroordeelde, ook al gelukte het hemv 1
I08, te maken, het niet doen werken ^1!
b om alles moeten denken. Men had
n onze Parijzenaar een minuut of vijf op
oorlogzuchtige partij zouden laten op sleep
touw nemen.
Als bewijs haalt het Berlijnscbe minis-
teriëele orgaau eene reeks courant-artikeleu
aan, waarin wraak tegen Duitschland sche
ring en inslag is en waarin aangedrongen
wordt op een verbond met Rusland, ten
eiude met vereenigde krachten Duitschlands
invloed op het noodlot van Europa te ver
lammen. 't Is nu eenmaal niet te loochenen
dat Duitschland vroeg of laat op nieuw
met Frankrijk zich zal moeten metendoch
meu mag ook als zeker aannemen dat
Frankrijk zonder bondgenoot niet tot een
oorlog zal kunnen besluiten en deze eenige
bondgenoot zal dan wel Rusland moeten
zjjn. Doch juist dit rijk ziet meer en meer
af van d® Fransche politiek en nadert lang
zamerhand tot Duitschland en Oostenrijk.
ij ^ijft geen pessim is ten, doch we zijn
Ook niet blind voor feiten en ofschoon de
bewering dat Duitschland van alle kanten
door vijanden wordt omgeven, niet geheel
en al zonder grond is, zoo zijn we voor
eene vijandelijke demonstratie voorloopig
tamelijk gerust. De artikelen van de Nord
deutsche Allg. Zeitung moet men beschouwen
als eene waarschuwing voor Gambetta en
Frankrijk, zij gelden teveus als een bewijs
dat men in Berlijn niet zit te suffen, maar
nauwlettend de gebeurtenissen gadeslaat.
De Russen kan men ook niet al te best
vertrouwen, zij zouden gaarne, hoe eer hoe
liever, Duitschland tot frikkadelleu hakken;
in de eerste jaren is echter aan zulk eene
manipulatie niet te denken. Om oorlog te
voeren moet Rusland nog vele spoorwegen
bij de Duitsche grenzen aanleggen, en dat
gaat zoo vlug nietteu tweede kost de
oorlog geld, veel geld en geldgebrek heeft
de Noordsche Kolossus, zoo als bekend is,
in overvloed.
De Oostersche quaestie komt ons nog
't meest bedenkelijk voor teu opzichte van
de Europeesche rust en vrede. 'tKau zijn
dat het Duitsche Rijk, omdat het 't aller
minst bij de zaak geinteresseerd is, zich aan
de spitse plaatst van de vrienden des vredes
en dat het zijn overwegenden invloed ten
de wipplank met zijn hoofd in het blok gelegen
had, en niets anders zag dan de zemelen op den
bodem van de mand, begon hij zich te vervelen,
en beproefde hij het bovengedeelte van het blok
op te lichten om zijn hoofd terug te trekken
hij zou daarna nog een beetje rondkijken, voor
zijn cab hem naar zijn hotel terug zou brengen.
Hij stelde zich de indruk voor, die hij bij
zijne terugkomst in Frankrijk aan de table d'hóte
zou maken, als hij vertelde, hoe hij de guillotine
van Lodewijk XVI geprobeerd had, en hoe hij
zijn hoofd door hetzelfde gat gestoken had.
Hij zou er echter bijvoegen
Maar ik, ook niet dom, trok het gauw
terug
Hij had den zin, zooals men ziet, al klaar.
Ongelukkig had hij buiten den waard gere
kend.
Toen hij het blok wilde oplichten, weigerde
het en bleef onwrikbaar vastzitten.
De Parijzenaar hield vol: het blok verroerde
zich niet.
Hij begreep dat er een veer moest zijn en be
gon daarnaar te zoeken.
Maar plotseling valt hem een denkbeeld in,
dat hem het klamme zweet doet uitbrekenhij
kon zich namelijk vergissen in het veertje, en,
in plaats van het blok, de valbijl in beweging
brengen.
Op die manier zou liij zich zelf hebben ont
hoofd, zonder den minsten lust tot zelfmoord,
en zonder dat hij, ten minste in deze wereld,
kon vertellen, hoe hij de guillotine van Lodewijk
XVI geprobeerd had.
Ook meende hij dat in de andere wereld zijn
verhaal niet den minsten indruk zou maken.
Den Parijzenaar scheen dus op dat oogenblik
niets doelmatiger dan maar te roepen.
Hij riep dus.
Men kwam niet.
Hij schreeuwde bet uit.
Toen hoorden de bezoekers hem en kwamen nader.
Wat duivel voert die man daar uit.
gunste van den vrede geldend maakt; 't kan
zijn dat de Grieken zich eeuigeu tijd bedaard
houden eu bukken, maar het zal moeilijk
zijn hunne overmatige eischeu te bevredigen,
te meer daar van a .dere kanten het Griek-
sche vuur voortdurend wordt aaugeblazen.
Ja, 't zal nog te bezien staan of Grieken
land zelf in staat is, de geesten die het
heeft opgeroepen te bezweren, vermits het
door de kosten van het leger, dat op Enge-
lands raad op de been werd gebracht, een
finantiëelen oudergang te gemoet gaat of
door eene binnenlandsche revolutie tot een
onvermijdelijken val zal komen. In ieder
geval is de Turksch- Grieksche quaestie niet
van zoo eenvoudigeu aard, dat zij door eene
machtspreuk kan worden opgelost. Eu
daarom juist is het zoo moeielijk het be
houd vau deu vrede op positieve wijze te
voorspellen.
Oorlog is de verschrikkelijkste aller ram
pen, waardoor een volk kan bezocht wor
den. Daarin stemmen alle beschaafde volken
overeen; maar hoe roekeloos en lichtzinnig
spelen dikwerf de machthebbers en diplo
maten met het leven van honderdduizenden
en met het welzijn en geluk van millioenen
Yeel opzien baarde een brief van graaf von
Moltke aan professor Bluntschli, geschreven
den llden December van het vorige jaar,
waarin o. a. de volgende zinsneden voor
komen: eeuwige vrede, dat is een droom.
De oorlog is eeu factor der wereldorde, door
God iugesteld(I) In deu oorlog ontwik
kelen zich de edelste deugden der men schen:
de dapperheid en de zelfverloochening, de
plichtsbetrachting en de offervaardigheid;
de soldaat heeft zijn leven veil. Zonder den
oorlog zou de wereld verrotten en vergaan
in het materialisme »Op groote sympa
thie kan von Moltke staat maken in zijne
verdere beschouwingen, waarin hij zegt dat
de oorlog meuschelijker en, men vergeve
ons het woord, beschaafder" moet gevoerd
worden dan in vroegeren tijd en dat men
dit doel slechts kan bereiken door eene
godsdienstige en moreele opvoeding van
het individu. Overigens kan men uit het
schrijven van deu grijzen veldmaarschalk
vroeg een dezer goede Londenaars, die Punch
met den naam van Cockneys bestempelt.
Oantwoordde een ander bezoeker,
zonder zich te bedenken, die goede madame
Tussaud doet alle», om bet haar publiek naar
den zin te maken. Zij meende dat een guillotine
zonder veroordeelde van geen belang was, en nu
heeft zij een jongmeusch gehuurd, die voor mis
dadiger speelt.
Daar men te Londen niet guillotineert, heeft
zij een Franschman gehuurd om den veroor
deelde voor te stellen.
Helphelpschreeuwde de Parijzenaar.
Zeer goed, zeer goed, jongmenschant
woordde de Engelschman, gij speelt uw rol
uitmuntend. Bravo
Maar, mijnheer, ik bezweer het u, ik speel
geen rol. Ik ben toevallig bier.
Oh yes, bravozoo gaat het goed.
Wat zegt hij? vroegen de andere bezoekers,
die er ook bij gekomen waren.
Hij zegt zijn les op, en hij kent haar goed
van buiten.
Och heeren, in 's hemels naam kermde de
Parijzenaar met steeds zwakker stem, wat ik u
bidden mag, verlos mijmaar let goed op, ver
gis u niet in het veertje 1 Helpt, mijne heeren,
helpt in Godsnaam
Bravo! Bravo! herhaalde de Engelschman.
En iedereen applaudisseerde om 't hardst.
Ten laatste maakten het handgeklap en de
bravo's zulk een ramoer, dat een der geëm
ployeerden van het etablissement toesnelde en den
gevangene vroeg, wat voor zonderling genoegen
hij toch had.
Aan het eerste woord dat hij hoorde, merkte
de patient al dadelijk dat er hulp opdaagde.
De bediende sprak wat Eranschen zoo begrepen
zij elkander spoedig. De bediende verklaarde toen
aan de nieuwsgierigen hoe de vork in den steel
zat, maar deze wilden volstrekt niet dat men den
patient bevrijdde. Yan zijn kant schreeuwde de
gevangene dat men hem zou loslaten.
duidelijk ontwaren, dat men ook in hoogere
kringen weinig geloof hecht aan de aera
van den eeuwigen vrede-
>De eeuwige vrede is een droom en de
grootste weldaad iu den oorlog bestaat
daariu dat hij spoedig geëindigd wordt"
dat stemmen we volkomen toe. De eeuwige
vrede is een droom en zal, als het geoor
loofd is uit het verleden en het tegenwoor
dige eene gevolgtrekking te maken, ook
steeds een droom blijven, of 't moest een
maal gelukken, de natuur der menschen
en het wezen der Staten van meet aan t«
hervormen. Maar 't is een schoone droom,
de schoonstezouden we haast zeggen, dien
de volkeren kunnen droomen Wat klinkt
liefelijker in de ooren en harten, wat be
groeten de volkeren vreugdevoller dan wan
neer de machthebbers en regeerders tot hen
spreken als de dragers en borgen van den
vrede De oorlog is een element der door
God ingestelde wereldorde zegt ron Moltke
doch als de oorlog tot de orde der wereld
behoort dan is zij geen schot kruit
waard. Yan een generaal, die juist in deze
eigenschap een enorme beroemdheid heeft
verkregen, van den soldaat van professie
is zulk eene uitspraak verklaarbaar, maar
hooger dan de veldoverste staat bij ons de
mensch aangeschreven; en de mensch, het
edelste gewricht in de schepping Gods,
ontkent terecht door God geschapen te
zijn met de bestemming zich zei ven in een
eindeloozen krijg te vernietigen. De dood
is het gevolg der zonde en oorlogen zijn
producten van menschelijke hartstochten,
begeerten, berekeningen en verwachtingen.
Heeft de beroemde taktikus wellicht motief
en wezen van den krijg verwisseld Er zijn
oorlogen gevoerd uit godsdienstige, «taat-
kundige en moreele motieven tot de
laatsten rekenen wij vrijheid en zelfstan
digheid van het vaderland, huis en haard,
vrouw en kind maar de oorlog is geens
zins een godsdienstig, staatkundig of moreel
element der wereldorde. Of heeft graaf von
Moltke de door God ingestelde orde met
physische wetten verwisseld?
Dat er in de geheele organieke wereld
Mijnheer, verzocht dus de bediende, heb
nog een oogenblik geduld; een der bezoekers is
zijn vrouw gaan halen, die achter gebleven is
bij de wieg van den Koning van Romeik ver
zoek u beleefd nog te wachten tot deze dame
u gezien heeft; eenige seconden meer of minder
maken niets uit.
Maar ik wil geen seconde langer blijven;
ik ben hier niet gekomen om het publiek te ver
maken ik ben hier, zoo goed als de anderen,
voor mijn geld.
Geduld, mijnheergeduld.
Maar dat is gemakkelijk te zeggen Ik
stik, ik krijg een beroerte, help! help!
Waar is hij? waar? vroeg de vrouw, zich
door de menigte heen worstelende.
Daar, zei de man
Gij had mij gezegd, dat hij schreeuwde.
Waarom schreeuwt hij niet meer? Ik wou dat
hij voor mij net als voor de anderen, schreeuwde.
De patiënt gaf geen kik.
Gij zijt Franschman, mijnheer, en in uwe
hoedanigheid van Franschman zijt gij voorzeker
te galant, om iets aan een dame te weigeren.
Twee of drie schreeuwtjes, mijnheer, als 't u
belieft.
Maar de patiënt gaf thans geen getuid
meer, zelfs geen teeken van leven.
Toen maakte men het blok los, en deed hem
recht op staan, doch hij zakte ineen.
Zooals men reads gemeend had, was hij geheel
nbuiten westen."
Men liet hem aan vlugzout ruiken, men
sprenkelde hem water in t gezicht, en eindelijk
deed hij tot groote voldoening van het publiek
zijn oogen weêr open.
Zijn eerste beweging, toen bij weder bij zinnen
kwam, was, om met heide handen naar zijn hoofd
te grijpen. Toen hij voelde dat het nog vast op
de schouders zat, uitte hij een kreet van vreug
de en, zonder zijn hoed te vragen, verliet hij ijlings
de woning van madame Tussaud.
